ارزیابی فضایی اثرات توسعه گردشگری بر کیفیت زندگی شهروندان در کلان‌شهر تبریز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

یکی از بخش‌هایی که می‌توان گفت عامل ایجاد تغییرات اساسی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شهرها بوده و امروزه به‌عنوان یک صنعت پویای اقتصادی از آن نام‌برده می‌شود، گردشگری است؛ که نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان ایفاء می‌کند. در پژوهش حاضر ارزیابی اثرات توسعه گردشگری بر کیفیت زندگی شهروندان در کلان‌شهر تبریز، بر اساس ساختار تجزیه‌وتحلیل مدل‌های ترکیبی تولیدشده توسط توانمندی‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام‌شده است. برای این منظور ابتدا مدل‌سازی مکانی برای تعیین پتانسیل‌های گردشگری در کلان‌شهر تبریز با یک رویکرد نوین مدل‌سازی و استفاده از قابلیت‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی در مدیریت داده‌های مکانی برای ترکیب اطلاعات واقعی (عوامل تأثیرگذار بر پتانسیل گردشگری)، موردبررسی قرارگرفته است. سپس از طریق تهیه پرسشنامه برای محلات دارای پتانسیل گردشگری، ارتباط توسعه گردشگری و کیفیت زندگی شهروندان موردبررسی قرار گرفت. بر اساس یافته‌های تحقیق؛ در مدل خودسازمان‌دهی برای توسعه گردشگری و آزمون رگرسیون چندمتغیره، سطح پتانسیل مناطق 6 و 9 دارای کمترین سطح همبستگی و رابطه برای تأثیر توسعه گردشگری در ارتقاء و بهبود کیفیت زندگی هستند ولی در مدل خودسازمان‌دهی، سطح پتانسیل مناطق 8 و 10 و در آزمون رگرسیون چندمتغیره، مناطق 2 و 4 و 8 و 10 دارای بیشترین سطح همبستگی و رابطه برای تأثیر توسعه گردشگری در ارتقاء و بهبود کیفیت زندگی در سطح مناطق ده‌گانه کلان‌شهر تبریز می‌باشند. همچنین نتایج نشان داد که محدوده موردمطالعه سطح مناسبی از کیفیت زندگی را دارا می‌باشد و توسعه گردشگری میزان رضایتمندی شهروندان و گردشگران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. زیرا روابط بین جنبه‌های توسعه گردشگری و کیفیت زندگی از لحاظ آماری در 8 منطقه کلان‌شهر تبریز معنادار می‌باشند و نتایج این پژوهش با مطالعات قبلی همخوانی دارد. 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. برزگر، صادق؛ حیدری، محمدتقی و رسولی، محمد. (1400). تبیین راهبردهای توسعه گردشگری با تأکید بر مزیت‌های رقابت‌پذیری مطالعه موردی: شهرستان سقز. مجله گردشگری شهری، 8(4)، 29-42. doi: 10.22059/jut.2021.317548.875
  2. پورنگ، علی؛ غیور باغبانی، سید مرتضی و پورنگ، ناهید. (1399). شناسایی عوامل مؤثر بر جذب و ماندگاری گردشگر مذهبی در کلان‌شهر مشهد با رویکرد داده بنیاد. فصلنامه مدیریت اسلامی، 28(2)، 151-192.
  3. جلالی، محبوبه؛ گندمکار، امیر و فردوسی، سجاد. (1395). واکاوی و تبیین اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی (مطالعه موردی: شهربابک-کرمان). مجله آمایش جغرافیایی فضا، 6(20)، 161-174.
  4. حسینی نسب، سبیکه سادات؛ طیبی ثانی، سید مصطفی و مرسل، باقر. (1398). تدوین مدل راهبردی گردشگری ورزشی در راستای توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی شهر مشهد). فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 9(36)، 613-637.
  5. حیدری چیانه، رحیم؛ صنوبر، ناصر و سعدلونیا، حسین. (1394). تحلیلی بر نقش تصویر برند بر توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 6(22)، 79-94.
  6. ذاکری، صدیقه و صادقلو، طاهره. (1400). اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری با هدف توسعه گردشگری (منطقه موردمطالعه: شهر مشهد). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 10(38)، 19-34.
  7. رحیمی، محمد و پازند، فاطمه. (1395). اثرات گردشگری بر توسعه شهر با رویکرد ارتقای کیفیت زندگی (مطالعه موردی: شهر گچساران). جغرافیای اجتماعی شهری، 3(2)، 19-37. doi: 10.22103/juas.2016.1838
  8. سازمان آمار. (1400). سرشماری نفوس و مسکن، استان آذربایجان شرقی. تهران.
  9. قلی مطلق، مجید و درویشی، فرهاد. (1400). سنجش کیفیت زندگی شهری با الگوبرداری از شاخص‌های بارومتر اروپایی (مطالعه موردی: شهر قزوین). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 53(2)، 579-597. doi: 10.22059/jhgr.2020.289797.1008013
  10. قنبری، ابوالفضل؛ درخشان، الهام؛ صالحی، سید موسی و احمدی نصرآبادسفلی، اله داد. (1396). بررسی اثرات گردشگری شهری بر کیفیت زندگی شهروندان (مطالعه موردی: شهر یاسوج). گردشگری و توسعه، 6(1)، 23-44. doi: 10.22034/jtd.2020.110397
  11. قنبری، ابوالفضل؛ علیزاده اقدم، محمدباقر و آدمی، معصومه. (1398). بررسی نقش گردشگری در کیفیت زندگی شهری مطالعه موردی: شهر تبریز. مجله گردشگری شهری، 6(4)، 39-56. doi: 10.22059/jut.2018.258573.488
  12. محمدپورجابری، مرتضی. (1393). تحلیل نقش گردشگری بر کیفیت زندگی شهروندان با تأکید بر شاخص‌های ذهنی (مطالعه موردی: شهر قشم، شهرستان شمیرانات). مجله گردشگری شهری، 1(1)، 35-45. doi: 10.22059/jut.2014.53149
  13. Barzegar, S., Heydari, M. T., & Rasouli, M. (2021). Explanation of tourism development strategies with emphasis on competitive advantages of case study: Saqez city. Journal of Urban Tourism, 8(4), 29-42. doi: 10.22059/jut.2021.317548.875 [In Persian]
  14. Eka Mahadewi, N.M., & Irwanti, N.K. (2022). The Phenomenon Crisis Management on Tourism Destination Development (Perspectives on Travel Management and Ergonomic Destination). E-Journal of Tourism, 1, 20-30. https://doi.org/10.24922/eot.v9i1.84038.
  15. Ghanbari, A., Alizadeh Aghdam, M. B., & Adam, M. (2018). Investigating the role of tourism in the quality of urban life, a case study: Tabriz city. Journal of Urban Tourism, 6(4), 39-56. doi: 10.22059/jut.2018.258573.488 [In Persian].
  16. Ghanbari, A., Derkshan, E., Salehi, S. M., & Ahmadi Nasrabadsafli, E. D. (2016). Investigating the effects of urban tourism on the quality of life of citizens (case study: Yasouj city). Tourism and Development, 6(1), 23-44. doi: 10.22034/jtd.2020.110397 [In Persian].
  17. Heydari Chianeh, R., Sonobar, N., & Sedlunya, H. (2014). An analysis of the role of brand image on the development of urban tourism, a case study: Tabriz metropolis. Quarterly of Urban Research and Planning, 6 (22), 79-94. [In Persian].
  18. Hosseini Nesab, S. S., Tayyabi Thani, S. M., & Mursal, B. (2018). Developing a strategic model of sports tourism in the direction of sustainable urban development (case study of Mashhad city). Journal of Geography (Regional Planning), 9 (36), 613-637. [In Persian].
  19. Jalali, M., Gandhamkar, A., & Ferdowsi, S. (2015). Analyzing and explaining the effects of tourism on the quality of life (case study: Shahrbabak-Kerman). Journal of Geographical Survey of Space, 6(20), 161-174. [In Persian].
  20. Kaefer, F. (2022). Jalsa Urubshurow on Pioneering Responsible Tourism in Mongolia. In: Sustainability Leadership in Tourism. Future of Business and Finance. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-05314-6_51.
  21. Karimi, M., & Brazier, J. (2016). Health, Health-Related Quality of Life, and Quality of Life: What is the Difference?. PharmacoEconomics, 34(7), 645–649. https://doi.org/10.1007/s40273-016-0389-9.
  22. Khaef, S., & Zebardast, E. (2016). Assessing Quality of Life Dimensions in Deteriorated Inner Areas: A case from Javadieh Neighborhood in Tehran Metropolis. Social indicators research, 127, 761–775. https://doi.org/10.1007/s11205-015-0986-6.
  23. Mamirkulova, G., Mi, J., Abbas, J., Mahmood, S., Mubeen, R., & Ziapour, A. (2020). New Silk Road infrastructure opportunities in developing tourism environment for residents better quality of life. Global Ecology and Conservation, 24, e01194. https://doi.org/10.1016/j.gecco.2020.e01194.
  24. Marans, R.W. (2015). Quality of urban life & environmental sustainability studies: Future linkage opportunities. Habitat International, 45, 47-52. http://dx.doi.org/10.1016/j.habitatint.2014.06.019.
  25. Mohammad Pourjabri, M. (2013). Analysis of the role of tourism on the quality of life of citizens with an emphasis on subjective indicators (case study: Fashm city, Shemiranat city). Journal of Urban Tourism, 1(1), 35-45. doi: 10.22059/jut.2014.53149 [In Persian].
  26. Pourang, A., Ghayor Baghbani, S. M., & Pourang, N. (2019). Identifying factors affecting the attraction and retention of religious tourists in Mashhad metropolis with the foundation's data approach. Islamic Management Quarterly, 28(2), 151-192. [In Persian].
  27. Prezelj, J., Murovec, J., Huemer-Kals, S., Häsler, K., & Fischer, P. (2022). Identification of different manifestations of nonlinear stick–slip phenomena during creep groan braking noise by using the unsupervised learning algorithms k-means and self-organizing map. Mechanical systems and signal processing, 166, 108349. https://doi.org/10.1016/j.ymssp.2021.108349.
  28. Qoli Mutlaq, M., & Darvishi, F. (2021). Measuring the quality of urban life based on European barometer indicators (case study: Qazvin city). Human Geography Research, 53(2), 579-597. doi: 10.22059/jhgr.2020.289797.1008013 [In Persian].
  29. Rahimi, M., & Pazand, F. (2015). The effects of tourism on the development of the city with the approach of improving the quality of life (case study: Gachsaran city). Urban Social Geography, 3(2), 19-37. doi: 10.22103/juas.2016.1838 [In Persian].
  30. Sarpong, S. Y., Bein, M. A., Gyamfi, B. A., & Sarkodie, S. A. (2020). The impact of tourism arrivals, tourism receipts and renewable energy consumption on quality of life: A panel study of Southern African region. Heliyon, 6(11), e05351. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e05351.
  31. Shrivastava, P., Soni, K. K., & Rasool, A. (2020). Classical equivalent quantum unsupervised learning algorithms. Procedia Computer Science, 167, 1849-1860. http://dx.doi.org/10.1016/j.procs.2020.03.204.
  32. Statistics Agency. (2021). Population and Housing Census, East Azarbaijan Province. Tehran. [In Persian].
  33. Sushko, V. A., Pronchev, G. B., Shisharina, E. V., & Zenkina, O. N. (2016). Social and Economic Indices of Forming the Quality of Life. International Journal of Environmental & Science Education, 11(18).
  34. Theofilou, P. (2013). Quality of life: definition and measurement. Europe's journal of psychology, 9(1), 150-162. https://doi.org/10.5964/ejop.v9i1.337.
  35. Wang, R., Shi, T., Zhang, X., Wei, J., Lu, J., Zhu, J., Wu, Z., Liu, Q., & Liu, M. (2022). Implementing in-situ self-organizing maps with memristor crossbar arrays for data mining and optimization. Nature communications, 13(1), 2289. https://doi.org/10.1038/s41467-022-29411-4.
  36. Wey, W. M., & Huang, J. Y. (2018). Urban sustainable transportation planning strategies for livable City's quality of life. Habitat International, 82, 9-27. http://dx.doi.org/10.1016/j.habitatint.2018.10.002
  37. Zainal, N. R., Kaur, G., Ahmad, N. A., & Khalili, J. M. (2012). Housing conditions and quality of life of the urban poor in Malaysia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 50, 827-838. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.08.085.
  38. Zakari, S., & Sadeghlou, T. (2021). Prioritizing tourist attractions with the aim of tourism development (study area: Mashhad city). Geographical Journal of Tourism Space, 10(38), 19-34. [In Persian].
نشریه گردشگری شهری
دوره 10، شماره 2
مرداد 1402
صفحه 19-35

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار