اولویت‏ بندی راهبردهای مدیریت مقاصد گردشگری با استفاده از مدل‏های کمّی و کیفی (مطالعۀ موردی: شهر سلطانیه)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری دانشگاه تهران

چکیده

شهر سلطانیه، در استان زنجان، با داشتن میراث جهانی گران‌بهایی همچون گنبد سلطانیه و آثار تاریخی فرهنگی بسیار از مقاصد مهم گردشگری استان است. ولی تاکنون نتوانسته است آن‏چنان‌که باید در عرصۀ گردشگری جایگاه مناسبی به‌دست آورد. یکی از دلایل این مسئله توجه به معماری و تاریخ شهر بیش از مسائل مربوط به گردشگری است که پیامد آن عدم شناخت بازار گردشگری شهر است. ازاین‏رو، در این تحقیق با استفاده از مدل‏های برنامه‏ریزی استراتژیک از جمله SWOT و QSPM به اولویت‏بندی راهبردهای مؤثر در مدیریت بازار گردشگری شهر سلطانیه پرداخته شد. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی بوده و گردآوری داده‏ها به روش اسنادی، پیمایشی، مصاحبه با کارشناسان گروه دلفی، و گردشگران در قالب تهیۀ پرسشنامه صورت گرفته است. سپس آرای گروه دلفی و گردشگران در ماتریس عوامل درونی و بیرونی و ماتریس برنامه‏ریزی راهبردهای کمّی به‌کار گرفته شد و راهبردهای مؤثر اولویت‏بندی شد. نتایج نشان می‏دهند که بازار گردشگری شهر از نظر عوامل داخلی و خارجی وضعیت مناسبی ندارد. به همین دلیل نیز راهبردهای تدافعی (WT) در اولویت اول و راهبردهای محافظه‌کارانۀ (WO) در اولویت دوم برنامه‏ریزی قرار گرفتند. ارتقای تبلیغات، واگذاری تسهیلات به بخش خصوصی جهت ساخت هتل و اقامتگاه، تسریع در بازسازی بناهای تاریخی از گروه WT، و حفظ بازار گردشگری شهرهای نزدیک همراه با شناساندن جاذبه‏های شهر در استان‏های دور و استفاده از پتانسیل طبیعی منطقه برای ایجاد تأسیسات تفریحی از گروه WO در اولویت‌اند.

کلیدواژه‌ها


 
افتخاری، عبدالرضا رکن‏الدین؛ مهدوی، داوود (1385). «راهکارهای توسعۀ گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT دهستان لواسان کوچک»، فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، دورۀ دوم، ش 10، ص 1ـ30.
الوانی، مهدی؛ دهدشتی شاهرخ، زهره (1373). اصول و مبانی جهانگردی، تهران: معاونت اقتصادی و برنامه‏ریزی بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی.
امین بیدختی، علی‌اکبر؛ نظری، ماشاءالله (1388). «نقش بازاریابی در توسعۀ صنعت گردشگری»، چشم‏انداز مدیریت، ش 22، ص 49ـ68.
ثبوتی، هوشنگ (1377). سرزمین زنگان: بناهای آرامگاهی استان زنجان، زنجان: انتشارات زنگان.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1389). مقدمه‏ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چ 17، تهران: سمت.
حسینی، علی؛ پوراحمد، احمد؛ رضایی‌نیا، حسن (1392). «ارائۀ راهبردهای ساماندهی بافت فرسودۀ محلۀ قیطریه با استفاده از روش QSPM»، باغ نظر، س 10، ش 24، ص 79ـ90.
داس ویل، راجر (1384). مدیریت جهانگردی، مبانی، راهبردها، آثار، ترجمۀ سیدمحمد اعرابی و داود ایزدی، تهران: دفتر پژوهش‏های فرهنگی، چ 3.
دلاور، علی (1384). احتمالات و آمار کاربردی در روا‌نشناسی و علوم تربیتی، تهران: رشد، چ 11.
دیوید، فرد آر (1388). مدیریت استراتژیک، ترجمۀ علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‏های فرهنگی، چ 14.
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح (1369). فرهنگ جغرافیایی آبادی‏های کشور جمهوری اسلامی ایران، بخش زنجان، ج ۲۵، تهران، ص ۱۴۸ـ150.
سازمان میراث فرهنگی، گردشگری، و صنایع‌دستی استان زنجان (1390). آمار گردشگران داخلی و خارجی وارد‌شده به شهر سلطانیه، قابل دسترسی از طریق پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری سلطانیه.
فرج‏زاده‌اصل، منوچهر (1384). سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه‏ریزی توریسم، تهران: سمت.
گلکار، کورش (1384). «مناسب‏سازی تکنیک تحلیلی سوآت (SWOT) برای کاربرد در طراحی شهری»، مجلۀ صفه. دورۀ دوم، ش 41، ص 44ـ65.
گی، چاک وای (1385). جهانگردی در چشم‏اندازی جامع، ترجمۀ علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‏های فرهنگی.
لامسدن، لس (1380). بازاریابی گردشگری، ترجمۀ محمد‌ابراهیم گوهریان، تهران: دفتر پژوهش‏های فرهنگی.
مخلصی، محمدعلی (1378). جغرافیای تاریخی سلطانیه، چ 3، تهران: نأشر مولف.
نوری، جعفر؛ عباس‏پور، مجید؛ مقصودلو، بیژن (1385). «ارزیابی زیست‌محیطی سیاست‏های استراتژیک توسعۀ صنعتی ایران با استفاده از رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک SWOT»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورۀ هشتم، ش 2، ص 25ـ38.
هریسون، جفری؛ کارون، جان (1382). «مدیریت استراتژیک»، ترجمۀ بهروز قاسمی، تهران: هیئت.
Butler, R.W (1980). The concept of tourist area cycle of evolution: Implications for management of resources. Canadian Geographer. 24, pp 5-12.
Cooper, C. (2002). Sustainability and tourism visions. VII Congreso Internacional del CLAD sobre la Reforma del Estado y de la Administración Pública, Lisboa, Portugal.
D’Urso, Pierpaolo & et.al, 2013, Bagged Clustering and its application to tourism market segmentation. Expert Systems with Applications, 40, pp 4944–4956.
Flagestad, A & Hope, C.A. (2001). Strategic success in winter sports destinations: a sustainable value creation perspective. Tourism Management, 22, pp 445-461.
Haywood, K.M. (1986). Can tourist life cycle be made operational? Tourism Management, 7, pp 154-167.
Higham, J. (2004). Sport Tourism Destinations Issues, opportunities and analysis. Elsevier Butterworth-Heinemann publications.
Kahraman, C., & et.al (2007). Prioritization of E-Government Strategies Using a SWOT-AHP Analysis: The Case of Turkey. European Journal of Information Systems, 16, pp 284-298.
Kim, K. (2002). The effects of tourism impacts upon quality of life of residents in the community, Dissertation submitted to the faculty of the Virginia polytechnic instituted and state university in partial fulfillment of the requirements for there degree of doctor of philosophy.
Kotler, Ph & et.al (2005). Marketing for Hospitality and Tourism. Prentice Hall, NewYork
Morison, A., & et.al (2006). Entrepreneurship in the Hospitality, Tourism and Leisure Industries. Butterworth-Heinemann, Oxford.
Plog, S. (2001). Why destination areas rise and fall in popularity: an update of a Cornell Quarterly Classic. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 42 (3), pp 24-42.
Toh, R.S; Khan, H & Koh, A.J. (2001). A travel balance approach for examining tourism area life cycles: The case of Singapore. Journal of Travel Research, 39, pp 426-432.
Travel Leisure (2013). World's Most-Visited Tourist Attractions. Available at: http://www.travelandleisure.com/articles/worlds-most-visited-tourist-attractions
UNESCO (2013). Soltanieh, Brief Description. Available at: http://whc.unesco.org/en/list/1188/soltaniyeh
UNESCO (2014). Properties inscribed on the World Heritage List (Islamic Republic of Iran). Available at: http://whc.unesco.org/en/statesparties/ir
Wang, K.J., & Hong, W.C. (2011). Competitive advantage analysis and strategy formulation of airport city development - The case of Taiwan. Transport Policy, Vol 18, 1, pp 276-288.