حمایت ساکنان از توسعۀ گردشگری: نقش تصویر مکان و اثرات تصوری گردشگری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان

2 کارشناسی ارشد مدیریت گردشگری، دانشگاه سمنان

3 کارشناسی ارشد اکوتوریسم، دانشگاه سمنان

چکیده

گردشگری میتواند یکی از مناسب‌ترین گزینهها برای توسعۀ کشور محسوب شود. بدین­دلیل که این صنعت می‌تواند منافع اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست‌محیطی بالایی را برای ساکنان محلی، ملی و منطقهای فراهم کند، اما آنچه نباید از نظر دور بماند نقش حمایت مردم در توسعۀ این صنعت است. بر این اساس، باید مردم را در توسعۀ این صنعت و تصمیم‌سازی‌ها وارد کرد تا در اجرای برنامه‌ها مشارکت داشته و بستری مناسب برای توسعۀ گردشگری فراهم شود. در این پژوهش سعی شده با روش توصیفی-همبستگی به بررسی حمایت ساکنان از توسعۀ گردشگری با درنظرگرفتن نقش تصویر مکان و اثرات تصوری گردشگری در جامعۀ محلی بدره پرداخته شود.جامعۀ آماری شامل تمامی ساکنان شهر بدره است که با استفاده از روش نمونهگیری خوشه‌ای، 225 نفر (90 نفر مرد، 135 نفر زن) به‌عنوان نمونۀ پژوهش انتخاب شدند. همۀ آن‌ها مقیاسهای حمایت ساکنان از توسعۀ گردشگری، تصویر مکان و اثرات تصوری گردشگری (اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست‌محیطی) را تکمیل کردند. پایایی پرسش‌نامه‌ها به روش آلفای کرونباخ و روایی آن‌ها با استفاده از روش همسانی درونی محاسبه شد. با استفاده از رگرسیون، به شیوۀ متوالی همزمان و با به‌کارگیری مراحل پیشنهادی بارون و کنی (1986)، مدل فرضی تجزیه و تحلیل شد. مطابق نتایج، تصویر مکان نزد ساکنان بر حمایت آنان از توسعۀ گردشگری اثر مستقیمی دارد. تصویر مکان نزد ساکنان با میانجیگری اثرات تصوری اقتصادی بر حمایت ساکنان از توسعۀ گردشگری اثر غیرمستقیمی دارد. همچنین، تصویر مکان نزد ساکنان با میانجیگری اثرات تصوری اجتماعی-فرهنگی بر حمایت ساکنان از توسعۀ گردشگری اثر غیرمستقیمی دارد، اما تصویر مکان نزد ساکنان با میانجیگری اثرات تصوری زیست‌محیطی بر حمایت ساکنان از توسعۀ گردشگری اثر غیرمستقیمی ندارد. تصویر مکان نزد ساکنان می‌تواند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم و با واسطۀ اثرات تصوری اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی حمایت ساکنان بر توسعۀ گردشگری تأثیر بگذارد.
 

کلیدواژه‌ها


1)      اجزاء شکوهی، محمد؛ بوذر جمهری، خدیجه؛ ایستگلدی، مصطفی؛ مودودی، مهدی (1393) بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی جامعه میزبان نمونه مطالعاتی: شهر بندر ترکمن، فصلنامه فضای جغرافیایی، دورۀ 47، شمارۀ 14، صص. 125-101. 101.
2)      احمدی، عباداله؛ اعتمادی، آیدا (1390) نقش گردشگری در توسعۀ پایدار، اولین همایش بین‌المللی مدیریت گردشگری و توسعۀ پایدار، محل برگزاری: دانشگاه آزاد مرودشت.
3)      بریمانی، فرامرز؛ حسن‌پور، محمود؛ شعبانی، پریسا (1394) بررسی واکنش جامعۀ محلی نسبت به گردشگری در چارچوب نظریۀ مبادلۀ اجتماعی (نمونۀ موردی: ناحیۀ ساحلی بابلسر)، دومین همایش ملی گردشگری و توسعۀ پایدار، سمنان، اردیبهشت 1394.
4)      تقدیسی، احمد؛ تقوایی، مسعود؛ پیری، سیامک (1391) تحلیلی بر نگرش جامعۀ میزبان به اثرات اجتماعی-فرهنگی گردشگری شهرستان دالاهو، مجلۀ علمی تخصصی برنامه‌ریزی فضایی، دورۀ 1، شمارۀ 2، صص. 140-121.
5)      رنجبریان، بهرام؛ قنبری، حسن (1386) تأثیر تجربۀ سفر بر وجهه استنباط­شده از ایران به‌عنوان یک مقصد گردشگری در بین گردشگران خارجی، مجلۀ پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)، شمارۀ 27، صص. 16-1.
6)      زنگنه، یعقوب؛ شمس‌الله‌زاده، یاسر (1391) بررسی و تحلیل نقش تصویر مقصد در توسعۀ صنعت گردشگری؛ مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تبریز، نشریۀ علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی (دانشکدۀ علوم محیطی و معماری)، دورۀ 41، شمارۀ 16، صص. 168-153.
7)      شهابیان، پویان (1390) بررسی نقش و اثرات گردشگری شهری در توسعۀ پایدار شهر: با تأکید بر ادراک ساکنان، مجلۀ معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دورۀ 7، شمارۀ 4، صص. 132-121.
8)      عادلی، سمیرا (1391) بررسی نگرش جامعۀ میزبان نسبت به گردشگری و پیامدهای آن در یک بافت زندۀ تاریخی، نشریۀ هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، دورۀ 4، شمارۀ 17، صص. 94-81.
9)      علیقلی‌زاده فیروزجایی، ناصر؛ بدری، سیدعلی؛ فرجی سبکبار، حسنعلی (1386) نگرش جامعۀ میزبان به اثرات محیطی و اقتصادی گردشگری در نواحی روستایی: مطالعۀ موردی بخش مرکزی شهرستان نوشهر، فصلنامۀ روستا و توسعه، دورۀ 1، شمارۀ 10، صص. 22-1.
10)    علیقلی‌زاده فیروزجایی، ناصر؛ قدمی، مصطفی؛ رمضان‌زاده لسبوئی، مهدی (1389) نگرش و گرایش جامعۀ میزبان به توسعۀ گردشگری در نواحی روستایی، نمونۀ مورد مطالعه: دهستان گلیجان، شهرستان تنکابن، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورۀ 71، شمارۀ 42، صص. 48-34.
11)    علیقلی‌زاده فیروزجایی، ناصر؛ رمضان‌زاده لسبوئی، مهدی؛ اسمعیلی، مجید (1393) سنجش نگرش و گرایش جامعۀ میزبان به توسعۀ گردشگری در نواحی روستایی مناطق بیابانی و کویری، مطالعۀ موردی: نواحی روستایی شهرستان خور و بیابانک، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دورۀ 18، شمارۀ 5، صص. 53- 37.
12)    علیقلی‌زاده فیروزجایی؛ قدمی، مصطفی؛ رمضان‌زاده لسبوئی، مهدی (1394) بررسی ابعاد اقتصادی پایداری توسعۀ گردشگری از دیدگاه جامعۀ محلی (مطالعۀ موردی: ماسوله)، دومین همایش ملی گردشگری و توسعۀ پایدار، سمنان، اردیبهشت 1394.
13)    کرمی، مهرداد (1391) سنجش پایداری گردشگری از نگاه جامعۀ محلی؛ مطالعۀ موردی: شهر نیاسر، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دورۀ 25، شمارۀ 12، صص. 55-31.
14)    مطیعی لنگرودی، سید حسن و رضائیه آزادی، مریم (1392) ارزیابی اثرات اقتصاد گردشگری از دیدگاه جامعۀ میزبان در تفرجگاه بندر ارومیه، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، دورۀ 2، شمارۀ 2، صص. 91-75.
15)    منصوری مؤید، فرشته و سلیمانی، سمیرا (1391) ابزارهای بازاریابی و تصویر ذهنی گردشگران از مقصد، فصلنامۀ مطالعات مدیریت گردشگری، دورۀ 18، شمارۀ 7، صص. 110-93.
16)    مولر، رالف اُ (1390) پایه‌های اساسی مدل‌یابی معادلات ساختاری معرفی نرم‌افزارهای LISREL و EQS، ترجمۀ سیاوش طالع‌پسند، دانشگاه سمنان.
17)    وثوقی، لیلا؛ خانی، فضیله؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ رهنمایی، محمدتقی (1390) ارزیابی نگرش جامعۀ روستایی به گردشگری، برمبنای مدل معادلات ساختاری، مطالعۀ موردی: منطقۀ کوهستانی رودبار قصران، شهرستان شمیران، پژوهش‌های روستایی، دورۀ 4، شمارۀ 2، صص. 88-63.
18)    هاشم‌پور، سیده فهیمه؛ لحمیان، رضا؛ براری، معصومه (1391) بررسی اثرات اقتصادی و زیست‌محیطی گردشگری شهری از دیدگاه شهروندان، مطالعۀ موردی: شهر بابلسر، فصلنامۀ اکوسیستم‌های طبیعی ایران، دورۀ 1، شمارۀ 3، صص. 63-49.
19)  Adrian, P. et al. (2013) The Effects of Residents’ Social Identity and Involvement on their Advocacy of Incoming Tourism, Tourism Management, Vol 38, No ?, pp. 142- 151.
20)  Akis, S. Peristianis, N. and Warner, J.? (1996) Residents' Attitudes to Tourism Development: The Case of Cyprus, Tourism Management, Vol 17, No 7, pp. 481- 494.
21)  Andereck, K, L. et al. (2005) Residents' Perceptions of Community Tourism Impacts, Annals of Tourism Research, Vol 32, No 4, pp.1056- 1076.
22)  Andersson, T. D. and Lundberg, E.? (2013) Commensurability and Sustainability: Triple Impact Assessments of a Tourism Event, Tourism Management, Vol 37, No 1, pp. 99- 109.
23)  Andriotis, K. and Vaughan, R. D. (2003) Urban Residents' Attitudes toward Tourism Development: The Case of Crete, Journal of Travel Research, Vol 42, No 2, pp. 172- 185.
24)  Besculides, A. Lee, Martha E. and McCormick, P. J.? (2002) Residents' Perceptions of The Cultural Benefits of Tourism, Annals of Tourism Research, Vol 29, No 2, pp. 303- 319.
25)  Bigné, A. E. Sanchez Garcia, I. and Sanz Blas, S.? (2005) Relationships Among Residents' Place image, Evaluation of The Stay And Post-Purchase Behaviour, Journal of Vacation Marketing, Vol 11, No 4, pp. 291- 302.
26)  Boo, S. and Busser, J. A. (2006) Impact Analysis of a Tourism Festival on Tourists 'Destination Images, Event Management, Vol 9, No 4, pp. 223- 237.
27)  Dyer, P. et al. (2007) Structural Modeling of Resident Perceptions of Tourism and Associated Development on The Sunshine Coast, Australia, Tourism Management, Vol 28, No 2, pp. 409- 422.
28)  Echtner, C. M. and Ritchie, J. R. B.? (2003) The Meaning and Measurement of Destination Image, the Journal of Tourism Studies, Vol 2, No 2, pp. 1- 12.
29)  Elliot, S. Papadopoulos and Seongseop, S. and Kim, S. (2011) an Integrative Model of Place Image: Exploring Relationships between Destination, Product, and Country Images, Journal of Travel Research, Vol 50, No 2, pp. 520- 534.
30)  Fredline, E. and Faulkner, B. (2000) Host Community Reactions: A Cluster Analysis, Annals of Tourism Research, Vol 27, No 3, pp. 763- 784.
31)  Gursoy, D. Jurowski, C. and Uysal, M.? (2002) Resident Attitudes, A Structural Modeling Approach, Annals of Tourism Research, Vol 29, No 1, pp. 79- 105.
32)  Gursoy, Dogan; and Rutherford, D. G. (2004) Host Attitudes toward Tourism, an Improved Structural Model, Annals of Tourism Research, Vol 31, No 3, pp. 495- 516.
33)  Gursoy, D. and Kendall, K.W. (2006) Hosting Mega Events: Modelling Locals’ Support, Annals of Tourism Research, Vol 33, No 3, pp. 603- 623.
34)  Gursoy, D. Chi, Ch. G. and Dyer, P. (2010) Locals’ Attitudes toward Mass and Alternative Tourism: The Case of Sunshine Coast, Australia, Journal of Travel Research, Vol 49, No 3, pp. 381- 394.
35)  Jurowski, C. Uysal, M. Williams and Daniel R. (1997) A Theoretical Analysis of Host Community Resident Reactions to Tourism, Journal of Travel Research, Vol 36, No 2, pp. 3- 11.
36)  Jurowski, C. and Gursoy, D. (2004) Distance Effects on Residents' Attitudes toward Tourism, Annals of Tourism Research, Vol 31, No 2, pp. 296- 312.
37)  Keogh, B. 1990, Public Participation in Community Tourism Planning, Annals of Tourism Research, Vol 17, No 3, pp.449- 465.
38)  KO, D. W. and Stewart, W. P. (2002) A Structural Equation Model of Residents' Attitudes For Tourism Development, Tourism Management, Vol 23, No 5, pp. 521- 530.
39)  Lankford, S. V. (1994) Attitudes and Perceptions toward Tourism and Rural Regional Development, Journal of Travel Research, Vol 32, No 3, pp. 33- 35.
40)  Lee, T. H. (2013) Influence Analysis of Community Resident Support for Sustainable Tourism Development, Tourism Management, Vol 34, No ?, pp. 37- 46.
41)  Lepp, A. (2007) Residents’ Attitudes towards Tourism in Bigodi Village, Uganda, Tourism Management, Vol 28, No ?, pp. 876- 885.
42)  Mehmetoglu, M. (2001) Economic Scale of Community-Run Festivals: A Case Study, Event Management, Vol 7, No 2, pp. 93- 102.
43)  Mansfeld, Y. (1992) Group-Differentiated Perceptions of Social Impacts Related to Tourism Development, Professional Geographer, Vol 44, No 4, pp. 377- 392.
44)  Nunkoo, R. and Ramkissoon, H.? (2010) Modelling Community Support for a Proposed Integrated Resort Project, Journal of Sustainable Tourism, Vol 18, No 2, pp. 257- 277.
45)  Nunkoo, R. and Ramkissoon, H.? (2012) Power, Trust, Social Exchange and Community Support, Annals of Tourism Research, Vol 39, No 2, pp. 997- 1023.
46)  Nunkoo, R. and Gursoy, D. (2012) Residents' Support for Tourism: An Identity Perspective, Annals of Tourism Research, Vol 39, No 1, pp. 243- 268.
47)  Pérez, E. Aguilo, N. and Jaume R. (2005) Host Community Perceptions A Cluster Analysis, Annals of Tourism Research, Vol 17, No 4, pp. 586- 599.
48)  Prayag, G. et al. (2013) London Residents' Support for the 2012 Olympic Games: The Mediating Effect of Overall Attitude, Tourism Management, Vol 36, No ?, pp. 629- 640.
49)  Ramkissoon, H. and Nunkoo, R. (2008) Information Search Behavior of European Tourists Visiting Mauritius, Tourism: An International Interdisciplinary Journal, Vol 56, No 1, pp.7- 21.
50)  Ramkissoon, H. and Nunkoo, R. (2011) City Image and Perceived Tourism Impacts: Evidence from Port Louis, Mauritius, International Journal of Hospitality and Tourism Administration, Vol 12, No 2, pp. 123- 143.
51)  Ryan, Ch. and Aicken, M. (2010) The Destination Image Gap – Visitors' And Residents' Perceptions of Place: Evidence From Waiheke Island, New Zealand, Current Issues In Tourism, Vol 13, No 6, pp. 541- 561.
52)  Schroeder, T. (1996) The Relationship of Residents' Image of Their State As A Tourist Destination and Their Support For Tourism, Journal of Travel Research, Vol 34, No 4, pp. 71- 73.
53)  Sharpley, R. (2014) Host Perceptions of Tourism: A Review of the Research, Tourism Management, Vol 42, No ?, pp. 37- 49.
54)  Sheldon, Pauline J. and Abenoja, T. (2001) Resident Attitudes in a Mature Destination: The Case of Waikiki, Tourism Management, Vol 22, No 5, pp. 435- 443.
55)  Shrestha, R. K. Stein, T. V. and Clark, J. (2007) Valuing Nature-based Recreation In public Natural Areas of the Apalachicola River Region, Florida, Journal of Environmental Management, Vol 85, No 4, pp. 977- 985.
56)  Stylidis, D. et al. (2014) Residents' Support for Tourism Development: The Role of Residents' Place Image and Perceived Tourism Impacts, Tourism Management, Vol 45, No ?, pp. 260- 274.
57)  Terzidou, M. Stylidis, D. and Szivas, E. M. (2008) Residents' Perceptions of Religious Tourism and Its Socio-Economic Impacts on the Island of Tinos, Tourism and Hospitality Planning and Development, Vol 5, No 2, pp.113- 129.
58)  Teye, V. Sonmez, S. F. and Sirakaya, E. (2002) Residents' Attitudes toward Tourism Development, Annals of Tourism Research, Vol 29, No 1, pp. 79- 105.
59)  Vargas-Sanchez, A. Plaza-Mejia, Maria, A. and Porras-Bueno, N. (2009) Understanding Residents' Attitudes toward the Development of Industrial Tourism in a Former Mining Community, Journal of Travel Research, Vol 47, No 3, pp. 373- 387.
60)  Wang, H. et al. (2010) Minority Community Participation in Tourism: Case of Kanas Tuva villages in Xinjiang, China, Tourism Management, Vol 31, No 6, pp. 759- 764.
61)  Williams, J. and Lawson, R. (2001) Community Issues and Resident Opinions of Tourism, Annals of Tourism Research, Vol 27, No 3, pp. 763- 784.