تدوین مدل رضایتمندی جامعة میزبان از توسعة گردشگری (مورد مطالعه: ساکنان شهر لاهیجان)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دکتری مدیریت سیستم، دانشگاه تربیت مدرس تهران، تهران، ایران

2 دانشیار گروه مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت تهران

3 استاد گروه مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس تهران

4 دانشیار گروه مدیریت، دانشگاه علامه طباطبایی تهران

چکیده

امروزه صنعت گردشگری یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های درآمدزا و اشتغال‌زا در سطح بین‌المللی است. در این بین، یکی از ذینفعان مهم در این حوزه، جوامع و ساکنان مقاصد گردشگری هستند که هم از این صنعت تأثیر بسیاری می‌پذیرند و هم در توسعه و پیشرفت آن تأثیرگذار هستند. در این پژوهش تلاش شده است عوامل تأثیرگذار بر سطح رضایت جوامع محلی از توسعة گردشگری با استفاده از روش تحلیل مسیر و آزمون مدل مفهومی مستخرج از ادبیات بررسی شود. متغیرهای اصلی مدنظر با توجه به پرسش‌های پژوهش عبارت‌ است از ابعاد فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در جوامع میزبان و اثرات ادراک‌شدة مثبت و منفی ساکنان محلی؛ همچنین تلاش شده است تا چگونگی تأثیرپذیری این متغیرها بر یکدیگر و نیز تأثیرات آن‌ها بر میزان رضایت جامعة میزبان از گردشگری بررسی شود. برای بررسی روایی، پایایی و شناسایی متغیرهای اصلی و تأثیرگذار از روش تحلیل عامل استفاده شده است و به‌منظور بررسی چگونگی روابط بین متغیرهای پنهان این پژوهش بر یکدیگر، روش مدل‌سازی معادلات ساختاری به‌کار رفته؛ تحلیل داده‌های پژوهش نیز با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای SPSS23 و AMOS 18 صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد یکی از عوامل مهم در میزان رضایتمندی، بعد اجتماعی با ضریب تأثیر 9/0 است و آثار ادراک‌شدة مثبت نیز با ضریب تأثیر 748/0 به‌صورت مستقیم بر رضایتمندی تأثیرگذار است؛ یعنی آثار اجتماعی و متعاقب آن آثار مثبتی که ساکنان محلی درک کرده‌اند، به‌اندازه‌ای تأثیرگذار است که موجب رضایت می‌شود و آن‌ها را برای مشارکت در فعالیت‌های مرتبط با توسعة گردشگری ترغیب می‌کند.

کلیدواژه‌ها


1)      اجزاء‌شکوهی محمد؛ بوذرجمهری، خدیجه؛ ایستگلدی، مصطفی؛ مودودی، مهدی(1393) بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی جامعة میزبان (نمونة مطالعاتی: بندر ترکمن)، فضای جغرافیایی، دورة 4، شمارة 47، صص. 125-101.
2)      اسکیدمور، ویلیام (1385) تفکر نظری در جامعه‌شناسی، ترجمة علی‌محمد حاضری و همکاران، قم: انتشارات پژوهشکدة علوم و فرهنگ اسلامی.
3)      آذر، عادل و خدیور، آمنه (1393) کاربرد تحلیل آماری چندمتغیره در مدیریت، تهران: انتشارات نگاه دانش.
4)      ترابیان، پونه (1386) سنجش سطح قابل‌قبول اثرات اجتماعی منفی دیدارکنندگان بر جوامع محلی در ایران (سکونت‌گاه‌های روستایی تالاب پریشان)، پایان‌نامة کارشناسی ارشد مدیریت جهانگردی، دانشگاه علامه طباطبایی.
5)      تقوایی، مسعود و صفرآبادی، اعظم (1391) توسعة گردشگری فرهنگی با تأکید بر جاذبه‌های تاریخی (مطالعة موردی: جاذبه‌های تاریخی شهر اصفهان)، برنامه‌ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، دورة سوم،  شمارة 12، صص. 78-59.
6)      دیلینی، تیم (1388) نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی، ترجمة بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، تهران: نشر نی.
7)      زارعی، عظیم؛ سید مجتبی؛ نظری، ماشااله (1388) رضایت گردشگران گامی به‌سوی توسعة صنعت گردشگری استان سمنان، همایش ملی گردشگری، توسعة پایدار و اشتغال‌زایی، دانشگاه سمنان، صص. 116- 105.
8)      مرکز آمار ایران (1390) سالنامة آماری  کشور ttps://salnameh.sci.org.ir/AllUser/DirectoryTreeComplete.aspx
9)      سرور، رحیم و موسوی، سیدمحمد (1390) کاربرد شاخص پایداری عملکرد (SPI) برای خط‌مشی‌گذاری و توسعة گردشگری، همایش گردشگری و توسعة پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، صص. 13-1.
10)    شفیعی، زاهد  و محمدی، امین (1393) بررسی تأثیرات توسعة گردشگری بر جامعة میزبان: نمونة موردی شهر چادگان، فصلنامة جغرافیایی سرزمین، سال یازدهم، دورة 11، شمارة 1، صص. 90- 77.
11)    ضرغام، حمید؛ ایوبی یزدی، اکبر؛ پورحمید، تقی (1390) مشارکت ذی‌نفعان در برنامه‌ریزی و توسعة گردشگری، جایگاه، مدیریت و چالش‌ها، نخستین همایش مدیریت و توسعة گردشگری، چالش‌ها و راهکارها، دانشگاه صنعتی شریف، صص. 16-1.
12)    عادلی سمیرا (1391) بررسی نگرش جامعة میزبان نسبت به گردشگری و پیامدهای آن در یک بافت زندة تاریخی، نشریة هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، دورة هفدهم، شمارة 4، صص. 94-81.
13)    فروهر کلخوران، پریناز (1387) بررسی و طراحی اکوپارک گردشگری حوزة سد لتیان با تأکید بر ویژگی‌های بومی منطقه، پایان‌نامة کارشناسی ارشد معماری، دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
14)    قنبری سیروس؛ قاسمی، مریم ؛ پورجوپاری، مرضیه (1392) بررسی اثرات گردشگری بر توسعة روستایی از دیدگاه جامعة میزبان، (مطالعة موردی: بخش ماهان شهرستان کرمان)، مجلة آمایش جغرافیایی فضا، دورة 3، شمارة 9، صص. 44-19.
15)    محسنی رضاعلی(1388) گردشگری پایدار در ایران: کارکردها، چالش‌ها و راهکارها، فضای جغرافیایی، دورة 9، شمارة 28، صص 149-171.
16)    نادی، محمدعلی و صادقی ده‌چشمه، مهرداد (1390) مدیریت گردشگری و اثرات فرهنگی اجتماعی آن بر جوامع، نخستین همایش بین‌المللی مدیریت گردشگری و توسعة پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، صص. 15-1.
17)    Allen Lawrence, H.H. & Patrick, L. (1993) Rural Residents Attitudes toward Recreation and Tourism Development, Journal of Travel Research, Vol. 31, No. 4, pp. 27-33.
18)    Andereck, K., & Karin, M.Valentine. & Richard, C.Knopf. & Christine, A.Vogt. (2005) Residents perceptions of community tourism impacts, Annals of Tourism Research, Vol. 32, No. 4, pp. 1056–1076.
19)    Azizi, h. & Biglari, M. & Joudi, p. (2011) Assessment the feasibility of sustainable tourism in urban environments employing the cumulative linear model, 2011 International Conference on Green Buildings and Sustainable Cities, Procedia Engineering Vol. 21, No.1,pp. 24 – 33.
20)    Byrd, E. & Bosley, H. & Dronberger, M.  (2009) Comparison of stakeholder perceptions of tourism impacts in rural eastern North Carolina, Tourism Management, Vol. 30, No.5, pp. 693–703.
21)    Choi, H.C. & Sirakaya,  E. (2005) Measuring residents’ attitudes toward sustainable tourism: Development of a sustainable tourism attitude scale, Journal of Travel Research, Vol. 43, No.4, pp. 380–394.
22)    Gursoy, D. & Rutherford, Dy. (2004) Host attitudes toward tourism: An improved structral modeling approach, Annals of Tourism Research Vol. 31, No. 3, pp. 495-516.
23)    Gursoy, Dogan. & Chi, Christina. & Dyer Pam. (2010). Local’s attitudes toward mass and alternative tourism: The case of Sunshine Coast, Australia, Journal of Travel Research.Vol 49, No. 3, pp. 381–394.
24)    Gursoy, D. & Jurowski, C. & Uysal, M. (2002) Resident attitudes: A structural modeling approach, Annals of Tourism Research, Vol. 29, No.1, pp. 79–105.
25)    Jafari, J. (1990) Editor’s page, Annals of Tourism Research, Vol. 17, NO. 2, pp. 171.
26)    Ko, D.Wan. & Stewart, W. (2000) structural model of residents’ attitude for tourism development, Tourism Management, Vol. 23, No.5, pp. 521–530.
27)    Kwan Fanny, vong. C. & Mccarteney, G. (2005) Mapping resident perceptions of gaming impacts, Journal of Travel Research, Vol. 44, No.2, pp. 177–187.
28)    Lee Choong. K., (2010) Residents’ perceptions of casino impacts: A comparative study, Tourism Management, Vol. 31, No. 2, pp. 189–201.
29)    Liu, J.  & Var, T. (1986) Residents attitudes toward tourism impacts in Hawaii, Annals of Tourism Research, Vol. 13, No.2, pp. 193-214.
30)    Mohd Hafiz, H. & Mohd Raziff, J. & Muhammad, Izzat. Z. (2013) Local community attitude and support towards tourism development in tioman island, Malaysia, Procedia - Social and Behavioral Sciences Vol. 105, No. pp: 792- 800.
31)    Nunkoo, R. & Gursoy, D. (2012) Residents’ support for tourism: An Identity Perspective, Annals of Tourism Research,Vol. 39, No. 1, pp. 243–268.
32)    Nunkoo, R. & Ramkissoon, H. (2011) Developing a Communlty Support Model for Tourism, Annals of Tourism Research, Vol. 38, No. 3, pp. 964–988.
33)    Nunkoo, R. & Smith Stephen, L.J. (2013) Political economy of tourism: Trust in government actors, political support, and their determinants, Tourism Management, Vol. 36, No. c, pp. 120–132.
34)    Nunkoo, R. & Ramkissoon, H. (2010) Modeling community support for a proposed integrated resort project, Journal of Sustainable Tourism, Vol. 18, No. 2, pp. 257–277
35)    Perdue, R. & Long, P. & Allen, L. (1990), Resident support for tourism development, Annals of Tourism Research, Vol. 17, No.4, pp. 586-599.
36)    Sirgy, J. & Cornwell, T. (2001) Further validation of the Sirgy et al s measure of community quality of life', Social Indicators Research, Vol. 56, No.2, PP. 125–143.
37)    Sirgy, J. (2000) A method for assessing residents’ satisfaction with community-based services: A quality-of-life perspective, Social Indicators Research, Vol. 49, No.3, pp. 279–316.
38)    Van, Es. & Judy, S. (1983) Age relates positively to community satisfaction: Some explanations and implications, Community Development, Vol. 14, No. 1, pp. 31–38.
39)    Vargas, S. (2009) Understanding residents' attitudes toward the development of industrial tourism in a former mining community, Journal of Travel Research,Vol. 47, No. 3, pp. 373-387.
40)    Wall, G. (1997) Rethinking impacts of tourism. In Tourism Development, Edditors: C. Cooper, B. Archer, and S. Wanhill, pp. 1–10. Chichester, John Wiley and Sons.
Yoon, Y. & Gursoy, D. & Chen, Joseph. S. (2001) validating a tourism development theory with structural equation modeling, Tourism Management Vol. 22, No. 4, pp. 363-372.