سنجش پتانسیل ظرفیت‌های بازآفرینی فرهنگ مبنا در محله فهادان یزد با هدف توسعه گردشگری در محله

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، پژوهشگاه شاخص پروژه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، پژوهشگاه شاخص پروژه اصفهان، اصفهان، ایران

3 استادیار مدیریت، موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی تهران، تهران، ایران

چکیده

ارتباط تنگاتنگ فرهنگ با اقلیم، محیط زندگی و شیوه زندگی ساکنان، می‌تواند زمینه‌ای قوی، جاذب و متنوع یعنی استفاده حداکثری از سرمایه فرهنگی که با تلقی کردن فعالیت‌ها و رویدادهای فرهنگی به مثال عامل تسهیل گر و نیروی محرکه بازآفرینی شهری منجر به بازآفرینی فرهنگ مبنا می‌گردد. هدف از پژوهش حاضر بررسی ظرفیت‌های رویکرد بازآفرینی فرهنگ مبنا در موفقیت گردشگری شهری در محله فهادان یزد است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی - تحلیلی است. برای جمع‌آوری اطلاعات از روش‌های کتابخانه‌ای- اسنادی و میدانی - پیمایشی با استفاده از ابزار پرسشنامه استفاده‌شده است. جامعه آماری پژوهش گردشگران داخلی و خارجی در شهر یزد و محله فهادان می‌باشند که نمونه آماری آن برابر با 268 نفر می‌باشد. نتایج تحقیق با استفاده از تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که در میان چهار مؤلفه بازآفرینی فرهنگ مبنا یعنی کیفیت‌های زیست‌محیطی، صوری، عملکردی و معنایی، مؤلفه معنایی بیشترین ظرفیت را در محله به‌منظور ایجاد بازآفرینی فرهنگ مبنا و توسعه گردشگری داراست و در مقابل مؤلفه عملکردی نیاز به تقویت و برنامه‌ریزی بیشتری متناسب با اهداف بازآفرینی و توسعه گردشگری دارد. این ترتیب اولویت‌ها نشان از این است که محله فهادان با توجه به قدمت و پیشینه تاریخی خود از "بعد معنایی" و تصویر ذهنی بالایی برای بازدیدکنندگان محله برخوردار است به‌طوری‌که انتقال معنا به‌خوبی در محله صورت گرفته است. عناصری که توانسته است در تصویر ذهنی استفاده‌کنندگان جای خود را باز کند، بقعه شیخ فهادان، مسجد قدمگاه، مسجد فهادان، مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر) می‌باشند. سازمان فضایی موجود محله تا حد زیادی با تصویر ذهنی گردشگران تطابق دارد. همچنین وجود تعاملات اجتماعی در یک فضای عمومی محلی باعث شده است تا استفاده‌کنندگان این فضاها را دوست داشته باشند و به‌صورت داوطلبانه بخواهند که در آن فضا حضور پیدا کنند.

کلیدواژه‌ها


1)      اسماعیل‌زاده، حسن (1392) تحلیل مؤلفه‌های فرهنگی بر ایمنی محیط‌های اجتماعی (مطالعه موردی شهر رشت)، مطالعات شهری، دوره 4، شماره 3، صص.58-50.
2)      امین زاده، بهناز و دادرس، راحله (1391) بازآفرینی فرهنگ مدار در بافت تاریخی شهر قزوین با تأکید بر گردشگری شهری، دو فصلنامه مطالعات معمای ایرانی، دوره 1، شماره 1، صص. 108-99.
3)      بابایی فرد، اسدالله، حیدریان، امین (۱۳۹۴) گردشگری فرهنگی و توسعه پایدار شهری با تأکید بر بازآفرینی بافت‌های فرسوده تاریخی، همایش ملی بافت‌های فرسوده و تاریخی شهری: چالش‌ها و راهکارها، کاشان، دانشگاه کاشان.
4)      بحرینی، سید حسین؛ ایزدی، محمد سعید؛ مفیدی، مهرانوش (1392) رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار)، فصلنامه مطالعات شهری، دوره 3، شماره 7، صص.14-3.
5)      پاپلی یزدی، محمدحسین و سقایی، مهدی (1391) گردشگری «ماهیت و مفاهیم»، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
6)      تقوایی، مسعود و اکبری، محمود (1387) مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری شهری، اصفهان: انتشارات پیام علوی.
7)      حسینی، سیدفرهاد؛ احمدی، پرویز؛ خداداد حسینی، سیدحمید (1389)، بررسی تأثیرگذاری توسعه گردشگری قومی بر موضوعات اجتماعی و فرهنگی جامعه (مورد پژوهی: روستاهای هدف گردشگری استان کرمانشاه)، مجله  مدیریت شهری، دوره 8، شماره 26، صص.180-163.
8)      حیدری چیانه، رحیم (1389) مبانی برنامه‌ریزی صنعت گردشگری، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
9)      خان محمدی، مرجان و قلعه‌نویی، محمود (1395) بازآفرینی مبتنی بر فرهنگ از طریق توسعه صنایع خلاق و تبیین محله‌های فرهنگی در بافت‌های تاریخی شهر، دو فصلنامه مرمت و معماری ایران، دوره 6، شماره 12، صص.84-67.
10)   روستایی، شهریور؛ ناصری، رقیه؛ پاشایی، سعید (1396) اولویت‌بندی راهبردهای احیای بافت تاریخی شهر مراغه با تأکید بر رویکرد بازآفرینی فرهنگ مدار، نشریه گردشگری شهری، دوره 4، شماره 3، صص.94-77.
11)   زندیه، مهدی و گودرزیان، شروین (1393) رویکرد منظریه، عامل موفقیت گردشگری شهری، مجله باغ نظر، دوره 11، شماره 30، صص.66-59.
12)   صفدری، سیما (1393) بازآفرینی فرهنگ مبنا زمینه‌ساز ارتقاء تعاملات فرهنگی (نمونه موردی: بافت تاریخی شهر مشهد)، مجله هفت شهر، دوره 4، شماره 47-48، صص.39-25.
13)   عباس زاده، مظفر و ایشم، معصومه (1396) تعریف محور تاریخی، فرهنگی و گردشگری در بافت کهن شهر ارومیه، مجله جستارهای شهر، دوره 2، شماره 4، صص.114-98.
14)   عیدی، مریم (1397) صنعت گردشگری، سومین صنعت درآمدزای جهان، گاهنامه علم و فناوری، دوره 3، شماره 7، صص. 36-10.
15)   کاظمی، مهدی (1390) مدیریت گردشگری، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
16)   لطفی، سهند (1390) بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا: تأملی بر بن‌مایه‌های فرهنگی و کنش بازآفرینی، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 3، شماره 45، صص.60-47.
17)   لطفی، سهند (1391) تبارشناسی بازآفرینی شهری، از بازسازی تا نوزایی، تهران: انتشارات آذرخش.
18)   محمدپور زرندی، حسین؛ امینیان، ناصر (1394) ارزیابی قابلیت بازآفرینی پیاده راه‌های گردشگری از منظر توسعه پایدار شهری، اقتصاد و مدیریت شهری، سال 3، شماره 11، صص.21-1.
19)   ملک نیا، محبوبه (1389) نقش محورهای فرهنگی و تاریخی منطقه 12 در توسعه گردشگری شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور.
20)   نوریان، فرشاد؛ فلاح زاده، سجاد (1394) بازآفرینی بافت قدیم شهر آمل مبتنی بر استراتژی توسعه گردشگری و برنامه‌ریزی راهبردی سناریویی، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، دوره 20، شماره 3، صص. 58-43.
21)   یزدانی، محمدحسن؛ حاضری، صفیه؛ ده ده زاده سیلابی، پروین (1396) بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری با رویکرد گردشگری پایدار با تلفیق مدل‌های برنامه‌ریزی راهبردی و تحلیل شبکه (بافت فرسوده شهر خوی)، نشریه گردشگری شهری، دوره 4، شماره 1، صص.56-41.
22)  Ashworth, Gregory. & Tunbridge, Eaward. (2000) The Tourist-Historic City: Retrospect and Prospect of Managing the Heritage City, Pergam- on, Oxford, UK.
23)  Blackman, Tim. (1995( Urban Policy in Practice, London, Routledge.
24)  Brooks, Arthur. & Roland, Kushner. (2001) Cultural Districts and Urban Development, International Journal of Arts Management, Vol.3, No.2, pp. 4-15.
25)  Butler, Richard. (2000) Ecotourism-Has it Achieved Maturity or Has the Bubble Burst, Keynote Adress, Pacific Rim Tourism, Fikopesolim Press, Rotorua and Zealand.
26)  DCMS (Department for Culture Media and Sport) (2004) the Contribution of Culture to Regeneration in the UK, London Metropolitan University, London.
27)  Evans, Graeme. (2003) HardBranding the Cultural City from Prado to Prada, International Journal of Urban and Regional Research, Vol.27, No.2, pp. 417-440.
28)  Hopkins, Caliny. & Benjamin, Carlos. & Carter, Alynia. )1997( Regeneration: Some Legal and Practical Issues, Lawrence Graham, BURA press. London.
29)  Inskeep, Edward.  (1991) Tourism Planning. An Integrated and Sustainable Development Approach. NewYork: Van Nostrand reinhold.
30)  Izadi, Mohammadsaeid. (2006) A Study on Citycenter Regeneration: A comparative analysis of two different approaches to the revitalization of historic city centers in Iran. Newcastle University.
31)  Kearns,  Gerry. & Philo, Chris. (Eds) (1993) Selling Places: The Pastas Cultural Capital Past and Present. Oxford: Pergamon Press.
32)  Law, Christopher. (1993) urban tourism: attracting visitors to large cities, Mansell Publishing, London.
33)  Law, Christopher. (1996) Tourism in British provincial cities: a tale of four cities, in C. M. Law (ed.) Tourism in Major Cities, London, International Thomson Business Press, pp. 179-205.
34)  Lumsdon, Les. (1997) Tourism marketing, International Thomson Business Press (London).
35)  Montgomery, John. (1998) Making a City: Urbanity, Vitality and Urban Design, Journal of Urban Design, Vol.3, pp. 93-116.
36)  Montgomery, John. (2003), Cultural Quarters as Mechanisms for Urban Regeneration. Part 1: Conceptualising Cultural Quarters, Planning, Practice & Research, Vol.18, No.4, pp. 293–306.
37)  Pearce, Douglas. (2001) An Intergrative frame Work for Urban Research, Annals of Tourism Research, Vol.28, No. 4, pp. 926-948.
38)  Shaw, Gareth. & Williams, Allan. (1994) Critical Issues in Tourism: A Geographical Perspective, Blackwell, Oxford.
39)  Smith, Melanie. (2007) Tourism, Culture and Regeneration, UK, Oxford, Cabi Press.
40)  Tucker, Hazel. (2003) Living with Tourism: Negotiating Identities in a Turkish Village. London: Routledge.
41)  Vickery, Jonathan. (2007) The Emergence of Culture-led Regeneration: A policy concept and its discontents, Centre for Cultural Policy Studies University of Warwick Research Papers, No. 9, Series Editors: Oliver Bennett and Jeremy Ahearne.
42)  Ward, Victor. (1998) Selling places: the marketing and promo tion of towns and cities (Studies in History, Planning & the Environment), Spon Press, London.