تدوین استراتژی توسعه گردشگری پایدار (منطقه 12 شهر تهران) با رویکرد مدلسازی ساختاری- تفسیری

نوع مقاله : مقاله مستخرج از طرح پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

چکیده

صنعت گردشگری امروزه به‌عنوان بزرگ‌ترین صنعت خدماتی در جهان شناخته می‌شود. چراکه علاوه بر ارتقاء ابعاد اقتصادی بر گسترش عدالت اجتماعی و تقویت هویت ملی نیز تأثیرگذار است. دراین‌بین گردشگری شهری یکی از گرایش‌های اساسی صنعت گردشگری است که به دلیل وجود جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی متنوع و ارزشمند شهرها از اهمیت زیادی برخوردارند. پژوهش حاضر باهدف تدوین استراتژی توسعه گردشگری پایدار شهری در منطقه 12 شهر تهران با رویکرد مدل‌سازی ساختاری - تفسیری می‌باشد. این پژوهش ازنظر روش توصیفی- تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی است. برای تدوین استراتژی توسعه گردشگری پایدار (منطقه 12 شهر تهران) با استفاده ازنظرات خبرگان شامل اساتید دانشگاهی و مراکز پژوهشی از طریق روش دلفی عوامل تعیین شناسایی شدند. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از مدل‌سازی تفسیری- ساختاری ISM بهره گرفته‌شده است. جامعه آماری این تحقیق را خبرگان آشنا با صنعت گردشگری در استان تهران تشکیل می‌دهند و از 18 نفر از خبرگان در دسترس به‌عنوان نمونه استفاده‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که عامل‌های تدوین سیاست‌های کلی و منطقه‌ای روشن در حوزه گردشگری جهت جذب گردشگر، ارتقاء سطح فرهنگ مردم در راستای برخورد و پذیرش گردشگر، افزایش سطح امنیت عمومی جامعه از تأثیرگذارترین عوامل توسعه گردشگری پایدار در منطقه به‌حساب می‌آیند.

کلیدواژه‌ها


1)    الماسی، حسن؛ دورفرد، مرجان سادات (1390) تدوین استراتژی گردشگری کشور بر اساس تحلیل ماتریس SWOT (مطالعه موردی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران)، گردشگری و توسعه، دوره 1، شماره 1، صص. 121-97.
2)    بیگی فیروزی، اله یار (1390) تدوین استراتژی توسعه صنعت گردشگری استان لرستان بر اساس تحلیل SWOT و فرایند تحلیل شبکه‌ای ANP، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده مدیریت و اقتصاد، گروه مدیریت بازرگانی – مدیریت تحول.
3)    پاپلی یزدیی محمدحسین و سقایی، مهدی (1389) گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، چاپ چهارم، تهران: سمت.
4)    پوراحمد، احمد؛ حسینی سیاه گلی، مهناز؛ صفدری مولان، امین (1395) ارزیابی شاخص‌های توسعه پایدار گردشگری در جوامع میزبان، مطالعه موردی: شهر ساری، آمایش جغرافیایی فضا، سال 6، شماره 21، صص.172-159.
5)    پورمحمدی پسیخانی، مریم و عرب، مهدی (1393) اولویت‌بندی استراتژی‌های توسعه صنعت گردشگری در ایران با استفاده از مدل AHP، اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعه پایدار، تهران، موسسه ایرانیان، قطب علمی برنامه‌ریزی و توسعه پایدار گردشگری دانشگاه تهران.
6)    رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و مهدوی، داوود (1385) راهکارهای توسعه گردشگری دهستان لواسان کوچک با استفاده از مدل SWOT، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 10، شماره 2، صص. 30-1.
7)    زنگی‌آبادی، علی؛ ضیایی، محمود؛ هیمن بایزید پور و اسفندیار کهزادی (1389) تحلیلی بر وضعیت امکانات و تسهیلات گردشگری استان کردستان از دید گردشگران، فصلنامه جغرافیای انسانی، سال 2، شماره 4، صص.56-39.
8)    سازمان جهانی جهانگردی (1390) برنامه‌ریزی می و منطقه‌ای جهانگردی، ترجمه محمود عبدالله زاده، چاپ دوم، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
9)    شاطریان، محسن؛ غلامی، یونس؛ میرمحمدی، محمد (1396) ارزیابی شاخص‌های توسعه گردشگری پایدار شهری: مطالعه موردی، شهر کاشان)، نشریه تحقیقات کاربرید علوم جغرافیایی، سال 17، شماره 46، صص. 214- 195.
10) علی‌اکبری، اسماعیل و اکبری، مجید (1396) مدل‌سازی ساختاری- تفسیری عوامل مؤثر بر زیست پذیری کلان‌شهر تهران، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 21، شماره 1، صص.31-1.
11) فرهودی، رحمت‌الله؛ شورچه، محمود؛ صبوری، حسین (1389) برآورد اثر تغییرات فصلی بر درآمد گردشگری معبد آناهیتا با تحلیل رگرسیونی، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 8، شماره 17، صص.62-45.
12) فیروزجائیان، علی‌اصغر؛ فیروزجائیان، مجتبی؛ هاشمی پطرودی، سید حمید؛ غلامرضازاده، فاطمه (1392) کاربرد تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری ISM)) در مطالعات گردشگری (تحلیلی با رویکرد آسیب شناسانه)، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 2، شماره 6، صص.159-129.
13) گروسی، علیرضا؛ توکلی، مصطفی؛ علوی، سید علی (1395) تدوین استراتژی شهر نظرآباد با کاربرد مدل SWOT، فصلنامه فضای گردشگری، سال 4، شماره 20، صص. 136- 121.
14) مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ شریفی، انور؛ رضائیه آزادی، مریم (1392) امکان‌سنجی توسعه گردشگری در نواحی روستایی از دیدگاه گردشگران (بخش تخت سلیمان شهرستان تکاب)، فصلنامه چشم‌انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال 8، شماره 24، صص.17-1.
15) یعقوبی منظری، پریسا و اقامیری، سید امید (1397) شناسایی استراتژی‌های توسعه پایدار صنعت گردشگری ایران با استفاده از تکنیک متاسوات و ارائه راهکارهای مناسب، مجله بررسی‌های بازرگانی، شماره 86 و 87، صص. 15-1.
16) Richard, Gerg. & Hall, Derek. (2000) Tourism and Sustainable Community Development, Routledge publication.
17) Sharpley, Richard. (2000) Travel and tourism, London: SAGE Publications.
18) Altinay, Mehmet. & Hussain,  Kashif. (2005) Sustainable tourism development: a case study of North.
19) Bramwell, B. & Higham, J. & Lane,  B. & Miller, G. (2017) Twenty-five years of sustainable tourism and the looking back and moving forward, Journal of Sustainable Tourism, Vol.25, No.1, pp.1–9.
20) Carter, R. (2007) A practical guide to tourism destination management. Madrid: United Nations World Tourism Organization.
21) Gołembski, G. (2009) Zintegrowane zarządzanie jakością w turystyce [Integrated quality management in tourism]. In: Gołembski G, editor. Kompendium wiedzy o turystyce [Compendium on tourism]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, p. 323–402.
22) Gössling, S. & Hall, CM. & Ekström, F. & Engeset, A.B. & Aall, C. (2012) Transition management: a tool for implementing sustainable tourism scenarios?, Journal of Sustainable Tourism, Vol.20, No .6, pp.899– 916.
23) Hall, CM. (2013) Framing behavioural approaches to understanding and governing sustainable tourism consumption: beyond neoliberalism, “nudging” and “green growth”? Journal of Sustainable Tourism, Vol.21, No.7, pp.1091–1109.
24) Holjevac, IA. (2003) Managing the Quality of Spotrs Tourism Products and Services for Croatia, tourism Review, Vol.58, No.2, pp. 35- 37.
25) Lie, P. & Napal, s.k. (2006) Local perspectives of ecotourism development in Tawushan Nature Reserve, Taiwan, journal of Tourism Management, Vol.27, No.6, pp.1117-1129
26) Niezgoda, A. (2006) Obszar recepcji turystycznej w warunkach rozwoju zrównoważonego [Area of tourist reception in sustainable development conditions]. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
27) Nowacki. M, & Kowalczyk – Aniol, J. & Krolikowska, K. & Pstrocka – Rak, M. & Awedyk, M. (2018) Strategic Planning for sustainable Tourism Development in Poland, international journal of sustainable Development & World Ecology, Vol.25, No.6, pp.562-567.
28)  Nunkoo, R. (2017) Governance and sustainable tourism: what is the role of trust, power and social capital? J Destination Marketing Manag, Vol.6, No.4, pp.277–285.
29) Marek, Nowacki. & Joanna, Kowalczyk. & Karolina, Krolikowska. & Malgorzata, Pstrocka – Rak. & Matylada, Awedyk. (2018) Strategic planning for sustainable toutism development in poland, international journal of sustainable development& world ecology, Vol.25, No.6, pp.1-6.
30) Ritchie, JRB. & Crouch, GI. (2003) The competitive destination. A sustainable tourism perspective. Wallingford (UK): CABI Publishing.
31) Bhargava, RN. & Rajaram, V. & Tholson, Kei.  Tiede, Lynn. (2016) Ecology and Environment: Published by the energy and resources institute, India.
32) Sharpley R. (2009) Tourism development and the environment: beyond sustainability? London: Earthscan.
33) Soubbotina, Tatyana P. (2004) Beyond Economic Growth: An Introduction to Sustainable Development, Second Edition, WBI Learning Resources Series, World Bank Institute.
34) UNWTO. (2012) Development Assistance. Annual report of the world tourism organization on development assistance activities, Spain.
35) UNWTO: definition of sustainable development of tourism. (2017) United Nations World Tourism Organization. [accessed 2017 Oct 20]. http://sdt.un-wto.org/content/ about-us-5.
36) Walpole, M.J. & Goodwin, H.J. (2000) Local Economic Impacts of Daragon in Indonesia, Journal of Annals of Tourism Research, Vol.27, No.3, pp.559-576.