بازآفرینی بافت‌های تاریخی بخش مرکزی شهر سقز با تأکید بر توسعه گردشگری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 گروه جغرافیا، دانشکده شهدای مکه، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

حفظ بافت‌های تاریخی موضوعی ضروری برای ادامه حیات شهرها است و بازآفرینی با محوریت توسعه گردشگری به‌عنوان جدیدترین و پذیرفته‌ترین سیاست جهت حفاظت و صیانت از بافت‌های ارزشمند تاریخی مطرح‌شده است. تحقیق حاضر باهدف تبیین بازآفرینی بافت‌های تاریخی بخش مرکزی (محدوده ناو قه‌لا) شهر سقز با تأکید بر توسعه گردشگری صورت گرفته است. نوع تحقیق حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر گردآوری داده توصیفی-تحلیلی بوده است و برای جمع‌آوری اطلاعات از روش میدانی – کتابخانه‌ای استفاده‌شده است که با توجه به هدف پژوهش ابتدا راهبردهای بازآفرینی در ابعاد مختلف کالبدی- عملکردی، معنایی- هویتی و اجتماعی- اقتصادی جمع‌آوری شد،‌ و برای بررسی ارجحیت راهبردها، تعیین وزن و درنهایت مقدار سازگاری از مدل BWM بهره برده شد. ازآنجاکه تحقیق حاضر، خبره محور بوده است، نمونه موردنظر بر اساس روش هدفمند (گلوله برفی) به تعداد 15 نفر انتخاب‌شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که از بین 15 راهبرد مشخص‌شده؛ راهبرد تداوم ارتباط و اتصال میان فضاهای بافت به‌منظور ایجاد وحدت فضایی در اولویت نخست قرارگرفته است و به‌منظور دسترسی مناسب و راحت‌تر گردشگران به مکان‌های تاریخی، اقدام به شناسایی و اولویت‌بندی معابر مستعد پیاده‌راه سازی (کمتر از ده دقیقه) شده است. در نهایت با استفاده از مدل تحلیل شبکه، دسترسی گردشگران به مکان‌های تاریخی از سه مسیر اصلی خیابان امام و بلوار جمهوری، خیابان ملت و خیابان فخر رازی و با طی کردن نزدیک‌ترین و بهترین مسیر فراهم‌شده است. 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آقائی‌زاده، اسماعیل؛ حسام، مهدی و محمدزاده، ربابه. (1398). بررسی سرمایه اجتماعی در فرآیند بازآفرینی شهری در بافت‌های مسئله‌دار شهری– نمونه موردی رشت. مطالعات ساختار و عملکرد شهری، 6(19)، 167-145.doi: 10.22080/shahr.2019.15457.1685
  2. بهشتی فر، جاسم. (1391). تحلیل توزیع فضایی- مکانی خدمات بهداشتی - درمانی و مکان گزینی بهینه آن (نمونه موردی: مراکز درمانی و بیمارستانی شهر جهرم). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
  3. بهرامی عطاآبادی، فریبا؛ خادم الحسینی و احمد و صابری، حمید. (1401). سنجش تأثیر مؤلفه‌های بازآفرینی فرهنگ مبنا بر توسعه پایدار گردشگری در بافت فرسوده تاریخی شهر اصفهان. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 12(46)، 433-419. doi: 10.22034/jgeoq.2022.301964.3269
  4. پوراحمد، احمد؛ فرهودی، رحمت اله؛ زنگنه شهرکی، سعید و شفاعت قراملکی، طهورا. (1399). بررسی گونه‌های گردشگری مؤثر در بازآفرینی بافت‌های تاریخی (مطالعه موردی شهر تبریز). پژوهش‌های ایران‌شناسی، 10(2)، 42-21.
  5. doi: 10.22059/jis.2020.299352.817
  6. حسینی، مصطفی و مرادیان هرندی، محسن. (1402). بررسی نقش گردشگری خلاق در بازآفرینی و توسعه گردشگری محلات بافت تاریخی شهر (نمونه موردی: محلات دردشت-سرچشمه، طوقچی- شهشهان، کنگاز، کارلادان-کلیچه). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 12(46)، 147-130.
  7. حصاری، ژیلا؛ وطن‌پرست، مهدی و مافی، عزت‌الله. (­1400). بازآفرینی بافت و بناهای تاریخی با تأکید بر توسعه گردشگری (مطالعه موردی: منطقه هفت شهرداری مشهد). فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای،11(2)، 308-295.
  8. -حصاری، ژیلا؛ وطن‌پرست، مهدی و مافی، عزت‌الله. (­1401). بازآفرینی بافت تاریخی شهری با رویکرد توسعه گردشگری (مطالعه موردی: منطقه هفت شهرداری مشهد). مجله گردشگری شهری، دوره 9(4)، 153-137. doi: 10.22059/jut.2022.341349.1031
  9. حکمت نیا، حسن؛ موسوی، میرنجف؛ سعیدپور، شراره و رسولی، محمد. (1400). بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری با رویکرد مدیریت بحران زلزله (مطالعه موردی: شهر سقز). مخاطرات محیط طبیعی، 10(29)، 106-87. doi: 10.22111/jneh.2020.33764.1650
  10. رسولی، محمد؛ احدنژاد، محسن و حیدری، محمدتقی. (1400). تحلیل اهمیت- عملکرد عوامل کلیدی موفقیت در بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری با تأکید بر ذینفعان (مطالعه موردی: شهر زنجان). فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 6(16)، 178-149. https://doi.org/10.22054/urdp.2021.59442.1301
  11. روستایی، شهریور؛ ناصری، رقیه و پاشایی، سعید. (1396). اولویت‌بندی راهبردهای احیای بافت تاریخی شهر مراغه با تأکید بر رویکرد بازآفرینی فرهنگ مدار. مجله گردشگری شهری، 4(3)، 94-77.   doi: 10.22054/urdp.2021.59442.1301
  12. سجادی، ژیلا؛ پرتانیان، ندا و یزدانی راد، پیمان. (1400). رویکرد آینده‌نگاری در بازآفرینی محلات فرسوده شهری با تأکید بر مسکن پایدار (موردمطالعه: محله سرتپوله سنندج). فصلنامه چشم‌انداز شهرهای آینده،2(3)، 49-27.
  13. سعیدپور، شراره؛ برزگر، صادق و رسولی، محمد. (1401). تحلیل و ارزیابی شاخص‌های شکوفایی در محلات شهری (مطالعه موردی: شهر سقز). فصلنامه برنامه‌ریزی و توسعه محیط شهری، 2(6)، 48-33. doi: 10.30495/JUEPD.2022.692240
  14. شاه‌بداقی، زهره. (­1395). بهسازی و نوسازی در بافت فرسوده شهری با تأکید بر شاخص‌های اجتماعی اقتصادی و کالبدی (مطالعه موردی: شهرستان فردیس واقع در منطقه کرج). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان.
  15. شیخی نصب، مژگان؛ اذانی، مهری؛ مؤمنی، مهدی و محمدی ده‌چشمه، مصطفی. (1398). بازآفرینی بافت‌های تاریخی در راستای توسعه گردشگری با رویکرد آینده‌نگاری (مطالعه موردی منطقه یک شهرداری اهواز). مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، 6 (2)، 169-149.  doi: 10.22067/gusd.v6i2.82210
  16. شیخی نصب، مژگان؛ اذانی، مهری؛ مؤمنی، مهدی و محمدی ده‌چشمه، مصطفی. (1400). تحلیل عوامل مؤثر بر بازآفرینی بافت‌های تاریخی از منظر توسعه گردشگری. مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، 8(1)، 144-123. doi: 10.22067/jgusd.2021.48366.0
  17. شهریاری، کمال‌الدین؛ کریم‌زاده، علی و شهریاری، شهرزاد. (1398). اولویت‌بندی قابلیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری در محدوده‌های بازآفرینی شده تاریخی (مطالعه موردی: محدوده تاریخی زندیه شیراز). مجله هویت شهر، 41(14)، 75-61.
  18. صادقی دروازه، سعید؛ صالحی صدقیانی، جمشید؛ مکوندی، شکوفه و منصوری، فرزانه. (­1398). به‌کارگیری فن BWM در ارزیابی عوامل مؤثر بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی در طراح‌های انتقال فناوری. فصلنامه توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، 11(55)، 103-78.
  19. طالبی، مانی؛ رضا، گنجی؛ افسوران، ثابت مقدم و سید محمدعلی. (1395). مجموعه بازآفرینی شهری پایدار برند سازی شهری در بستر بازآفرینی شهر رشت. جلد اول: دیدگاه‌ها و نظرها و مصادیق، رشت انتشارات رمه.
  20. عابدینی, اصغر, نقیبی, فریدون, حسنی, هانیه, جباری فرخی, مونا, & یگانه, رضا. (1401). تحلیل نقش جاذبه‌های گردشگری در ایجاد شهرهای 15 دقیقه‌ای، موردمطالعه: محدوده بافت تاریخی ارومیه. مجله گردشگری شهری، 9(4)، 119-105.
  21. doi: 10.22059/jut.2022.333651.974
  22. عباسی، قمر؛ قاسمی، ایرج؛ موسوی، یعقوب و احدنژاد روشتی، محسن. (1399). تحلیل پایداری بازآفرینی بافت مرکزی شهر مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر زنجان. مجله شهر پایدار، 3(2)، 16-1. doi: 10.22034/jsc.2020.212770.1173
  23. عسگری سوادجانی، علیرضا؛ رضایی، محمدرضا و سرایی، محمدحسین. (1401). شناسایی عوامل مزیت ساز در گردشگری بافت تاریخی شهر یزد با رویکرد تخریب خلاق. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 20(66)، 306-283. doi: 10.22111/j10.22111.2022.6727
  24. عندلیب، محمد و سلیمانی، محمد. (­1396). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری احتکار با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی (­Ahp). مطالعات اقتصاد اسلامی، 10(1)، 58-41.  doi: 10.30497/ies.2017.2105
  25. غیائی، محمدهادی؛ پرتوی، پروین و بهتاش، محمدرضا. (1392). چارچوب تحلیلی و روش‌شناسی باززنده‌سازی بافت‌ها و محلات تاریخی نمونه موردی محله بازار شاه کرمان. مجله مرمت و معماری ایران، 3 (6)، 26-1.
  26. فیروزبخت، مهرداد. (­1397). بازآفرینی بافت‌های تاریخی شهری با تأکید بر توسعه گردشگری شهری (مطالعه موردی: منطقه یک کلان‌شهر تهران). مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، 4(1)، 17-1.
  27. مطیعیان، حمید. (1399). ارائه شاخص مکانی جهت ارزیابی فرسودگی بافت‌های شهری به کمک سیستم اطلاعات مکانی و تصمیم‌گیری چنده معیاره. فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 4(9)، 114-93. doi: 10.22054/urdp.2021.51454.1204
  28. یزدانی، محمدحسن؛ حاضری، صفیه و سیلابی، پروین. (­1396). بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری با رویکرد گردشگری پایدار با تلفیق مدل‌های برنامه‌ریزی استراتژیک و تحلیل شبکه (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر خوی). مجله گردشگری شهری، 4(1)،56-41. doi: 10.22059/jut.2017.61996
  29. Abbasi, G., mousavi, Y., Ghasmi, I., & Ahadnejad, M. (2020). Analysis of Regeneration Sustainability of the City Central Texture Case study: Central Texture of Zanjan City. Journal of Sustainable City, 3(2), 1-16. doi: 10.22034/jsc.2020.212770.1173 [In Persian].
  30. Abedini, A., Naghibi, F., Hasani, H., Jabbari Farrokhi, M., & Yeganeh, R. (2023). Analysis of the role of tourist attractions in creating 15-minute cities The subject of study: the scope of the historical context of Urmia. Journal of Urban Tourism, 9(4), 105-119. doi: 10.22059/jut.2022.333651.974 [In Persian].
  31. Aghaeizadeh, E., Hesam, M., & Mohammadzadeh, R. (2019). Evaluation of social capital in the process of urban regeneration in the urban problematic fabric (Case Study: Rasht). Urban Structure and Function Studies, 6(19), 145-167. doi: 10.22080/shahr.2019.15457.1685 [In Persian]. 
  32. Andalib, M., & Solimani, M. (2017). Identification and Ranking the factors of hoarding outbreak; Using Analytical Hierarchy Process (AHP). Islamic Economics Studies Bi-quarterly Journal, 10(1), 41-58. doi: 10.30497/ies.2017.2105 [In Persian].
  33. Asgari Savadjani, A., Rezaei, M., & saraei, M. H. (2022). Identifying the advantage factors in tourism of the historical texture of Yazd city with the approach of creative destruction. Geography and Development, 20(66), 283-306. doi: 10.22111/j10.22111.2022.6727 [In Persian].
  34. Baby, S. (2013). AHP Modeling for Multicriteria Decision-Making and to Optimise Strategies for Protecting Coastal Landscape Resources. International Journal of Innovation, Management and Technolog, 4(2), 1-10. doi: 10.7763/IJIMT.2013.V4.395
  35. bahrami, F., Khadem Al-Husseini, A., saberi, H., & Mokhtari Malekabadi, R. (2022). Measuring the Impact of Cultural-Led Regeneration Components on Sustainable Tourism Development in Historical Deteriorate Fabric of Isfahan City. Geography (Regional Planning), 12(46), 419-433. doi: 10.22034/jgeoq.2022.301964.3269 [In Persian].
  36. Beheshti Far, J. (2011). Spatial-spatial distribution analysis of healthcare services and its optimal placement (case example: medical and hospital centers in Jahrom city). Master's thesis in geography and urban planning, University of Sistan and Baluchistan. [In Persian].
  37. Esmer, M., & Kudumovic, L. (2021). Degeneration of socio-urban fabric at Yenikapı and proposals for rehabilitation. Frontiers of Architectural Research, 10, 284-303. https://doi.org/10.1016/j.foar.2021.01.007
  38. ­Ferretti, V., & Grosso, R. (2019). Designing successful urban regeneration strategies through a behavioral decision aiding approach. Cities, 98, 1-17. https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.06.017
  39. Firouzbakht, M. (2017). Re-creation of historical urban textures with an emphasis on the development of urban tourism (Case study: Zone 1 of Tehran metropolis). Geography, Civil and Urban Management Studies, 4(1), 1-17. [In Persian].
  40. Gargiulo, C., & Sgambati, S. (­2022). Active mobility in historical centres: towards an accessible and competitive city ransportation. Research Procedia, 60(2), 552-559. doi: 10.1016/j.trpro.2021.12.071
  41. Ghiai, M.H., Partovi,, P., & Behtash, M.R. (2012). Analytical framework and methodology of revitalization of historical contexts and localities, a case study of Shah Kerman Bazar neighborhood. Iranian Journal of Restoration and Architecture, 3 (6), 1-26. [In Persian].
  42. Hekmatnia, H., Mousavi, M., Saidpour, S., & Rasouli, M. (2021). Regeneration of Deteriorated Urban Areas with Earthquake Critical Management Approach (case study: Saqqez City). Journal of Natural Environmental Hazards, 10(29), 87-106. doi: 10.22111/jneh.2020.33764.1650 [In Persian].
  43. Hesari, Z., Vatan Parast, M., & Mafi, E. (2021). Recreation of texture and historical monuments with emphasis on tourism development (Case study: District 7 of Mashhad Municipality). Geography (Regional Planning), 11(42), 295-308. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286462.1400.11.2.16.6 [In Persian].
  44. Hessari, J., Watanparast, M., & Mafi, E. (2023). Recreating the urban historical context with a tourism development approach Case study: District 7 of Mashhad Municipality. Journal of Urban Tourism, 9(4), 137-153. doi: 10.22059/jut.2022.341349.1031 [In Persian].
  45. Hosseini, M., & Moradian Herandi, M. (2022). Investigating the role of creative tourism in the regeneration and development of tourism in the historical context of the city (case example: Dardasht-Sarcheshmeh, Toghchi-Shahshahan, Kangaz, Karladan-Klicheh neighborhoods). Journal of Geography and Environmental Studies, 12(46), 130-147. [In Persian].
  46. Lees, Loretta., & Melhuish, Clare. (2013). Arts-led regeneration in the UK: The rhetoric and the evidence on urban social inclusion. European urban and regional studies, 22(3), 242-260. doi: 10.1177/0969776412467474
  47. Liu, Y., Shen, L., Ren, Y.,& Zhou, T. (2023). Regeneration towards suitability: A decision-making framework for determining urban regeneration mode and strategies. Habitat International, 138, 1-18. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2023.102870
  48. Liu. G., Fu, X., Han, Q., Huang, R., & Zhuang, T. (2021). Research on the collaborative governance of urban regeneration based on a Bayesian network: The case of Chongqing. Land Use Policy, 109, 1-14. doi: 10.1016/j.landusepol.2021.105640
  49. Motieyan, H. (2019). Providing a Spatial Index to Evaluate Deteriorated Urban Textures by Geographical Information System and Multi-criteria Decision Making. Journals of Urban and Regional Development Planning, 4(9), 93-114. doi: 10.22054/urdp.2021.51454.1204 [In Persian].
  50. Pourahmad, A., Farhudi, R., Zangane Shahraki., & Shafaat Gharamaleki, T. (2021). An Examination of Tourism Types Affecting the Regeneration of Historical Textures (Case Study: Tabriz City). Iranian Studies, 10(2), 21-43. doi: 10.22059/jis.2020.299352.817 [In Persian].
  51. Pulles, K., Conti, I., Kleijn, M., Kusters, B., Rous, T., Havinga, L., & Ikiz Kaya, D. (2023). Emerging strategies for regeneration of historic urban sites: A systematic literature review. City, Culture and Society, 35, 1-15. https://doi.org/10.1016/j.ccs.2023.100539
  52. Rahman, F., Halim, N., & Ahad, A. (­2022). assessing public participation in tourism-related urban regeneration: a case of kochi heritage city, india. Malaysian Journal of Sustainable Environment,1-19. https://doi.org/10.24191/myse.v9i3.18288
  53. Rasoli, M., Ahdinejad, M., & Heydari, M. (2021). Significance Analysis - The performance of key success factors in regenerating worn-out urban(Case study: Zanjan city). Quarterly Journals of Urban and Regional Development Planning, 6(16), 149-178 https://doi.org/10.22054/urdp.2021.59442.1301 [In Persian].
  54. Sadeghi Darwaz, S., Salehi Sadekiani, C,, Makondi, S., & Mansouri, F. (2018). Application of BWM technique in evaluating factors influencing the attraction of foreign investment in technology transfer designers. Quarterly Journal of Development of Human Resource Management and Support, 11(55), 78-103. [In Persian].
  55. Saeedpour, Sh., Barzegar, S., & Rasoli, M. (1401). Analysis and evaluation of prosperity indicators in urban areas (case study: Saqqez city). Urban Environment Planning and Development Quarterly, 2(6), 33-48. doi: 10.30495/JUEPD.2022.692240 [In Persian].
  56. Sajadi, J., partanian, N., & yazdani rad P. (2021). Futuristic approach in regeneration dilapidated urban neighborhoods with emphasis on sustainable housing (Case study: Sartpoleh neighborhood of Sanandaj). Journal of Future Cities Vision, 2 (3)­, 27-49. [In Persian].
  57. Shah Badaghi, Z. (2015). Improvement and renovation in the worn-out urban fabric with emphasis on social, economic and physical indicators (Case study: Fardis city located in Karaj region). Master's Thesis of Geography and Urban Planning, Faculty of Literature and Human Sciences, Gilan University. [In Persian].
  58. Shahriari, K., Karimzadeh, A., & Shahriari, Sh. (2018). Prioritization of tourism capabilities and attractions in historically recreated areas (case study: historical area of Zandiyeh, Shiraz). Journal of City Identity, 41(14), 61-75. [In Persian].
  59. Sheikhinasab, M., Azani, M., Mehdi Momeni, M. M., & Mohammadi Dehcheshmeh, M. (2021). The Analysis of Factors Affecting the Reconstruction of Historical Textures from the Perspective of Tourism Development. Geography and Urban Space Development, 8(1), 123-144. doi: 10.22067/jgusd.2021.48366.0 [In Persian].
  60. Sheikhinasab, M., Azani, M., Momeni, M., & Mohammadi Deh Cheshme, M. (2020). Regeneration of Historical Textures in line with Tourism Development using the Foresight Approach(The Case of Zone One of Ahwaz Municipality). Geography and Urban Space Development, 6(2), 149-169. doi: 10.22067/gusd.v6i2.82210 [In Persian].
  61. Stryjakiewicz, T., Kudłak, R., Ciesiółka, P., Kołsut, B., & Motek, P. (2017). Urban Regeneration in Poland’s Non-Core Regions. European Planning Studies, 26(2), 316-341. https://doi.org/10.1080/09654313.2017.1361603
  62. Talebi, Mani., Ganji, R., Zabet Moghaddam, A., & Seyyed Mohammad, A. (2015). Sustainable urban regeneration complex, urban branding in the framework of the regeneration of Rasht city. The first volume: views and opinions and examples, Rasht Rameh Publications. [In Persian].
  63. Wang, H., Shen, Q., Tang, B.S., Lu, C., Peng, Y.,& Tang, L. (2014). A framework of decision-making factors and supporting information for facilitating sustainablesite planning in urban renewal projects. Cities 40, 44-55. doi: 10.1016/j.cities.2014.04.005
  64. yazdani, M. H., Hazeri, S., & Dadazade Silabi, P. (2017). Recreating the old urban texture with substantial and tourism approach by integration of strategic planning and network analysis )ANP-SWOT(Case study: Khoy city old texture. Journal of Urban Tourism, 4(1), 41-56. doi: 10.22059/jut.2017.61996 [In Persian]. 
  65. Zhang, Y., Kang, S., & Hoon Koo, J. (2019). What Is the Critical Factor and Relationship of Urban Regeneration in a Historic District?: A Case of the Nanluoguxiang Area in Beijing, China. Sustainability, 11 (23), 1-17. doi: 10.3390/su11236772
نشریه گردشگری شهری
دوره 11، شماره 1
اردیبهشت 1403
صفحه 41-58

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار