آینده‌پژوهی شهرهای رقابت‌پذیر در زمینه گردشگری با رویکرد سناریونگاری مطالعه موردی: شهر اصفهان

نوع مقاله : مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، اصفهان، ایران

10.22059/jut.2024.337371.1001

چکیده

گردشگری به‌عنوان یک صنعت با بازدهی بالا، در چند دهه اخیر موردتوجه کشورهای مختلف قرارگرفته است. شهر اصفهان، از شهرهای با جاذبه‌های فراوان است که پتانسیل بسیاری برای رقابت با دیگر شهرها دارد. بدین منظور، این پژوهش با هدف آینده‌پژوهی شهر اصفهان به‌عنوان یک شهر رقابتی در حوزه گردشگری با رویکرد سناریونگاری تدوین‌شده است. این پژوهش از منظر هدف کاربردی، روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و گردآوری داده‌ها کتابخانه‌ای، اسنادی و پیمایشی می‌باشد. در راستای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات، با تکیه‌بر رویکرد آینده‌نگاری، روش تحلیل ساختاری و بالانس اثرات متقابل با استفاده از نرم‌افزارهای میک‌مک و سناریوویزارد به کار گرفته‌شده است. پس از بررسی پیشینه و مبانی نظری، 221 شاخص شهرهای رقابت‌پذیر مستخرج از منابع معتبر و به‌روز به کمک فن دلفی-فازی پالایش گردید. در مرحله بعد، با استفاده از روش تحلیل ساختاری، به شناسایی پیشران‌های کلیدی از میان 39 شاخص پالایش‌شده پرداخته شد. با تحلیل خروجی‌های نرم‌افزار، شاخص‌های سرمایه‌گذاری، کیفیت زیرساخت‌های گردشگری، اثربخشی بازاریابی برای جذب گردشگران و برنامه‌ریزی بازاریابی به سبب تأثیرگذاری و تأثیرپذیری مناسب بر سیستم موردبررسی، به‌عنوان شاخص‌های کلیدی شناسایی و در آخرین مرحله، با بهره‌گیری از روش بالانس اثرات متقابل، به تدوین و گسترش سناریوها پرداخته شد. 27 سناریو به کمک نرم‌افزار سناریوویزارد حاصل گردید که در سه دسته سناریوهای قوی و محتمل، سناریوهای با سازگاری بالا و سناریوهای ممکن و ضعیف طبقه‌بندی گردیدند. در انتها سبدهای سناریو پیش روی آینده گردشگری شهر اصفهان تشکیل داده شد. بر اساس نتایج، اگر شهر اصفهان بخواهد آینده مطلوبی در زمینه گردشگری داشته باشد، بایستی به کنترل و توسعه سه شاخص مذکور برای جذب گردشگران بپردازد.  

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آمارنامه شهر اصفهان، (1398). شهرداری اصفهان.
  2. اصفهان امروز، (1396). دسترسی از طریق: http://esfahanemrooz.ir/ کد خبر: 22968
  3. توپچی ثانی، علی. (1398). برنامه‌ریزی در شهر فردا کاربست دانش آینده‌پژوهی در فرایند تهیه طرح‌های توسعه شهری ایران. پایان‌نامه دکتری شهرسازی اسلامی، به راهنمایی محمود محمدی و مشاوره سعید خزایی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان.
  4. جلالی، رستم. (1391). نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 4(1)، 310-320
  5. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان، (1399). آینده‌نگاری توسعه استان اصفهان در افق 1404 با رویکرد آمایش سرزمین. تهران: انتشارات سازمان برنامه‌وبودجه کشور.
  6. شیخی نصب، مژگان؛ اذانی، مهری؛ مؤمنی، مهدی و محمدی ده چشمه، مصطفی. (1398). بازآفرینی بافت‌های تاریخی در راستای توسعه گردشگری با رویکرد آینده‌نگاری (مطالعه موردی منطقه یک شهرداری اهواز). مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، 2(6)، 149-169.https://doi.org/10.22067/gusd.v6i2.82210
  7. عرب، مریم. (1397). برنامه‌ریزی توسعه میان افزا در بافت مرکزی شهر اصفهان با بهره‌گیری از مدل‌های سناریو مبنای آینده‌پژوهی-موردمطالعه: منطقه 3 شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری. به راهنمایی احمد شاهیوندی و مشاوره داریوش مرادی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان.
  8. عزت پناه، بختیار. (1399). تبیین نیروهای پیشران مؤثر بر آینده توسعه صنعت گردشگری در شهرهای مرزی (نمونه موردی: شهر بانه). مجله گردشگری شهری، 7 (1)، 69-87. doi:10.22059/JUT.2020.269789.567
  9. فتحی­زاده، فرح؛ عزیزپور، فرهاد و صنعتی شرقی، نادر. (1398). پیشران‌های کلیدی مؤثر در توسعه گردشگری روستایی (مطالعه موردی: روستای هدف گردشگری دیزباد علیا). مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 2 (17)، 123-146.  https://doi.org/10.22067/geography.v17i2.75640
  10. مهندسان مشاور برنامه‌ریز شهرساز و معمار. (1389). طرح راهبردی-ساختاری و عملیاتی گردشگری اصفهان. سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان. چ: جلد چهارم. پ: جلد پنجم. ه: جلد هفتم. ش: جلد هشت یک. س: جلد هشت دو. ب: جلد دهم.
  11. موسوی، میرنجف؛ جلالیان، اسحاق و کهکی، فاطمه سادات. (1396). تدوین سناریوهای عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری استان آذربایجان غربی با استفاده از سناریوویزارد. مجله گردشگری شهری، 3 (4)، 49-62.  Doi:10.22059/JUT.2018.229271.292
  12. Alain, D., & MacCallum, N. (2013). Indicators for Measuring Competitiveness in Tourism: A Guidance Document. OECD Tourism Papers, 2013/02, OECD Publishing.
  13. Arab, M. (2017). Intermediate development planning in the central context of Isfahan city using scenario-based future research models - case study: District 3 of Isfahan city. Master's thesis on urban planning. Under the guidance of Ahmad Shahyoundi and the advice of Dariush Moradi, Faculty of Architecture and Urban Planning, Isfahan University of Arts. [in Persian].
  14. Barbosa, L. G. M., Oliveira, C. T. F. de, & Rezende, C. (2010). Competitiveness of tourist destinations: the study of 65 key destinations for the development of regional tourism. Revista de Administração Pública, 44(5), 1067–1095. https://doi.org/10.1590/s0034-76122010000500004
  15. Cibinskiene, A., & Snieskiene, G. (2015). Evaluation of City Tourism Competitiveness. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 213, 105–110. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.11.411
  16. Coase, R. H. (1960). The Problem of Social Cost. The Journal of Law & Economics, 3, 1–44. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/724810?origin=JSTOR-pdf
  17. Consulting engineers, urban planners and architects. (2009). Isfahan tourism strategic-structural and operational plan. Organization of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of Isfahan Province. Ch: The fourth volume. P: The fifth volume. E: The seventh volume. Sh: Volume eight one. Q: Volume eight two. B: The tenth volume. [in Persian]
  18. Dahlman, C. J. (1979). The Problem of Externality. The Journal of Law and Economics, 22(1), 141–162. https://doi.org/10.1086/466936
  19. Ezzat Panah, B. (2019). Explanation of driving forces affecting the future development of the tourism industry in border cities (case example: Baneh city). Journal of Urban Tourism, 7(1), 69-87. Doi:10.22059/JUT.2020.269789.567 [in Persian]
  20. Fathizadeh, F., Azizpour, F., & Santi shrge, N. (2018). Effective key drivers in the development of rural tourism (case study: Upper Dizbad tourism target village). Journal of Geography and Regional Development, 2 (17), 123-146 https://doi.org/10.22067/geography.v17i2.75640 [in Persian]
  21. Garelli, S (1995) From competitive enterprises to competitive societies. In The World Competitiveness Report 1995, International Institute for Management Development, Lausanne, Switzerland, pp. 6-11. https://books.google.com/books/about/The_World_Competitiveness_Report_1995.html?id=UxbqwAEACAAJ
  22. Georghiou, L. G., & Metcalfe, J. S. (1993). Evaluation of the impact of European community research programmes upon industrial competitiveness. R&D Management, 23(2), 161–170. https://doi.org/10.1111/j.1467-9310.1993.tb00083.x
  23. Isfahan today. (2016). Access through: http://esfahanemrooz.ir/ news code: 22968 (in Persian)
  24. Jalali, R. (2011). Sampling in qualitative research. Journal of Qualitative Research in Health Sciences, 4 (1), 310-320. [in Persian]
  25. Jiang, Y., & Shen, J. (2010). Measuring the urban competitiveness of Chinese cities in 2000. Cities, 27(5), 307–314. https://doi.org/10.1016/j.cities.2010.02.004
  26. Krugman, P. (1996). Making sense of the competitiveness debate. Oxford Review of Economic Policy, 12(3), 17–25. https://doi.org/10.1093/oxrep/12.3.17
  27. Management and Planning Organization of Isfahan Province, (2019). Forecasting the development of Isfahan province in the horizon of 1404 with the land planning approach. Publications of the country's program and budget organization. Tehran. [in Persian]
  28. Mousavi, M., Jalalian, I., Kohki, Fatemeh Sadat. (2016). Compilation of scenarios of factors affecting the development of tourism in West Azarbaijan province using scenario wizard. Journal of Urban Tourism, 3 (4), 49-62. Doi:10.22059/JUT.2018.229271.292. [in Persian]
  29. Rodríguez-Díaz, B., & Pulido-Fernández, J. I. (2019). Sustainability as a Key Factor in Tourism Competitiveness: A Global Analysis. Sustainability, 12(1), 51. https://doi.org/10.3390/su12010051
  30. Sassen, S. (1992). The Global City: New York, London, Tokyo. Political Science Quarterly, 107(2), 370. https://doi.org/10.2307/2152688
  31. Sheikhi Nasab, M., Azani, M., Momeni, M., & Mohammadi De Cheshme, M. (2018). Re-creating historical contexts in the direction of tourism development with a foresight approach (case study of Ahvaz municipality region one). Journal of Geography and Urban Space Development, 2 (6), 169-149 https://doi.org/10.22067/gusd.v6i2.82210[in Persian]
  32. Statistics of Isfahan city, (2018). Isfahan Municipality. [in Persian]
  33. Topchi Sani, A. (2018). Planning in the city of tomorrow, the application of future research knowledge in the process of preparing Iran's urban development plans. Doctoral thesis on Islamic urbanism, under the guidance of Mahmoud Mohammadi and the advice of Saeed Khazaei, Faculty of Architecture and Urban Planning, Isfahan University of Arts. [in Persian]
  34. Uppink Calderwood, Lauren & Soshkin, Maksim. (2019). The Travel & Tourism Competetiveness Report 2019. World Economic Forum.
نشریه گردشگری شهری
دوره 11، شماره 1
اردیبهشت 1403
صفحه 59-76

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار