تدوین استراتژی توسعة طبیعت‏گردی بر‌اساس تحلیل SWOT و فرایند تحلیل شبکه‏ای (ANP) مطالعة موردی (پارک جنگلی آبیدر در شهر سنندج)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم جنگل، دانشکدة منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران

2 استادیار گروه جنگل‌داری دانشکدة منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران

3 کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی اقلیم در برنامه‏ریزی محیطی، دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

صنعت گردشگری، به‏ویژه طبیعت‏گردی، به‏منزلة رویکردی جدید برای توسعة هم‌زیستی انسان و اجتماع، به‏منظور بهره‏وری اقتصادی، امروزه در توسعة مناطق جایگاه چشمگیری یافته است که توسعة آن نیازمند شناخت و آگاهی کافی از مسائل و عوامل مؤثر اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی هر منطقه است. پارک جنگلی آبیدر با مساحت 1555 هکتار در جنوب غربی شهر سنندج واقع‏ شده است که به سبب جاذبه‏های طبیعی از مزیت نسبی برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل داخلی (قوت‌ها و ضعف‌ها)، عوامل خارجی (فرصت‏ها و تهدیدها)، و تدوین استراتژی توسعة طبیعت‏گردی پارک جنگلی آبیدر انجام ‏گرفته ‏و بدین‌منظور از مدل تلفیقی SWOT و فرایند تحلیل شبکه‏ای (ANP) استفاده شده است. فرایند تحلیل شبکه‏ای اجازة اندازه‏گیری را در شرایطی که بین عوامل استراتژیک وابستگی وجود دارد می‏دهد. مدل شبکه‏ای ارائه‏شده در این تحقیق به‏منظور تجزیه‏وتحلیل SWOT از چهار سطح، هدف (بهترین استراتژی) در سطح اول، عوامل SWOT و زیر‌معیارهای SWOT به‌ترتیب در سطوح دوم و سوم، و آخرین سطح از گزینه‏های استراتژی تشکیل ‏شده است. جهت تعیین وزن‏های عوامل SWOT بر‌اساس روش ANP پرسش‌نامه‏ای به‏صورت مقایسة زوجی با مقیاس نه‌تایی طراحی و تکمیل شد. پس ‏از آن، داده‏های جمع‏آوری‏شده با نرم‏افزار Super Decision تجزیه‏وتحلیل و استراتژی‏های WTبه‏منزلة بهترین استراتژی‏ها، برای توسعة طبیعت‏گردی منطقه مشخص شد. نتایج نشان داد که آسیب‏پذیری منطقة مطالعه‌شده (پارک جنگلی آبیدر) به لحاظ توسعة طبیعت‏گردی بالاست و همچنین توزیع و تخصیص مجدد منابع در سطح پارک جنگلی آبیدر، با توجه به محدود‌بودن فرصت‏ها و بالا‌بودن ضعف‏ها، امری الزامی است. بنابراین، در‌پایان راهکارهایی جهت توسعة طبیعت‏گردی در منطقه ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1.  

    1. ابراهیم‏زاده، عیسی؛ کاظمی‌زاد، شمس‌الله؛ اسکندری، محمد (1390). «برنامه‏ریزی استراتژیک توسعۀ گردشگری با تأکید بر گردشگری مذهبی مورد‌شناسی قم»، فصل‌نامۀ پژوهش‏های جغرافیای انسانی، ش 76، تابستان 1390، ص 115ـ141.
    2. اصغر‌پور، محمدجواد (1387). تصمیم‏گیری‏های چند‌معیاره، تهران: دانشگاه تهران،1387، چ 2.
    3. بحرینی، سید حسن؛ جهانی‌‌مقدم، حمیدرضا (1383). «استفاده از توان‏های بالقوۀ مناطق جهت توسعۀ گردشگری مورد خاص، پارک‌‌ـ موزۀ نفت مسجدسلیمان»، مجلۀ محیط‏شناسی، ش 35، ص 33ـ50.
    4. حیدری چیانه، رحیم (1383). «ارزیابی برنامه‏ریزی صنعت توریسم در ایران»، پایان‏نامۀ دکتری رشتۀ جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، به راهنمایی کریم حسین‌زاده دلیر، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز.
    5. دانش‌مهر، حسین؛ کریمی، علیرضا؛ صفری، رؤیا (1391). «بررسی نقش طبیعت‏گردی و آثار آن در توسعۀ مناطق روستایی با استفاده از مدل تحلیلی SWOT مطالعۀ موردی روستای اورمان تخت»، پژوهش‏های روستایی، س 3، ش 3، پاییز 1391، ص 209ـ234.
    6. دری، بهروز؛ حمزه‏ای، احسان (1389). «تعیین استراتژی پاسخ به ریسک در مدیریت ریسک به‏وسیلۀ تکنیک ANP (مطالعۀ موردی: پروژۀ توسعۀ میدان نفتی آزادگان شمالی)»، مدیریت صنعتی، دورۀ 2، ش 4، ص 75ـ92.
    7. رحیمی، سمیه؛ عشقی، کورش (1387). «تعیین ترکیب بهینة منابع انرژی ایران، با استفاده از فرایند تحلیل شبکه‏ای»، فصل‌نامۀ مطالعات اقتصاد انرژی، س 5، ش 18، ص 123ـ160.
    8. رکن‏الدین افتخاری، عبدالرضا؛ مهدوی، داوود (1385). «راهکارهای توسعۀ گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT دهستان لواسان کوچک»، فصل‌نامۀ مدرس علوم انسانی، دورۀ 10، ش 2، تابستان 1385، ص 1ـ30.
    9. سازمان میراث فرهنگی و صنایع‏دستی و گردشگری ایران (1389). آمار گردشگران ورودی به ایران.
    10. سعیدی، حمیدرضا؛ نجفی، اکبر (1389). «کاربرد فرایند تحلیل شبکه‏ای (ANP) در تعیین اولویت خروج دام از جنگل و سامان‏دهی جنگل‏نشینان»، مجلۀ جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، س 2، ش 4، ص 309ـ321.
    11. شفابخش، غلامعلی؛ علیزاده، حسنا؛ اکبری، مهدی (1391). «شناسایی و اولویت‏بندی نقاط حادثه‏خیز با روش فرایند تحلیل شبکه‏ای (ANP)»، فصل‌نامۀ مطالعات مدیریت ترافیک، س 7، ش 24، بهار 1391، ص 1ـ19.
    12. شمس، مجید؛ امینی، نصیره (1388). «ارزیابی شاخص فرهنگ ایرانی و تأثیر آن در توسعة گردشگری»، فصل‌نامة جغرافیای انسانی، س 1، ش 4، پاییز 1388، ص 81ـ93.
    13. صادق عمل‌نیک، محسن؛ انصاری‌نژاد، ایوب؛ انصاری‌نژاد، صمد؛ میری نرگسی، سینا (1389). «یافتن روابط علی و معلولی و رتبه‏بندی عوامل بحرانی موفقیت و شکست پروژه‏های پیاده‏سازی سیستم‏های اطلاعاتی به کمک ترکیب روش‏های ANP و DEMATEL فازی گروهی»، نشریۀ تخصصی مهندسی صنایع، دورۀ 44، ش 2، پاییز 1389، ص 195ـ212.
    14. فرجی سبکبار، حسنعلی؛ بدری، سید علی؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ شرفی، حجت‏الله (1389). «سنجش میزان پایداری نواحی روستایی بر مبنای مدل تحلیل شبکه، با استفاده از تکنیک بردا، مطالعة موردی نواحی روستایی شهرستان فسا»، پژوهش‏های جغرافیای انسانی، ش 72، تابستان 1389، ص 135ـ165.
    15. قادری، رضا؛ هادیانی، زهره؛ محمدی، کاوه؛ ابوبکری، طاهر (1390). «استراتژی‏های برنامه‏ریزی منطقه‏ای گردشگری با استفاده از تکنیک SWOT مطالعۀ موردی: شهرستان پیرانشهر»، فصل‌نامۀ برنامه‏ریزی منطقه‏ای، س 1، ش 1، بهار 1390، ص 27ـ40.
    16. قدسی‌پور، سید حسن (1389). فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی، تهران: صنعتی امیرکبیر، 1389 چاپ 8.
    17. قدمی، مصطفی (1390). «ارزیابی و تدوین استراتژی مقصد در چارچوب توسعة پایدار گردشگری نمونة موردمطالعه: کلان‏شهر مشهد»، مطالعات و پژوهش‏هایشهری و منطقه‏ای، س 3، ش 9 تابستان 1390، ص 59ـ82.
    18. قلی‌زاده، محمدرضا (1389). «ارائة یک الگوی تلفیقی به‏منظور بخش‏بندی بازار هدف صنعت گردشگری با استفاده از رویکرد SWOT (مطالعة موردی: استان گیلان)»، پایان‏نامة کارشناسی ارشد، رشتة مدیریت بازرگانی، دانشگاه آزاد رشت.
    19. کاظمی، مهدی (1387). «تحلیل ادراک شهروندان زاهدانی در توسعة گردشگری چابهار»، جغرافیا و توسعه، س 6، ش 12، پاییز 1387، ص 81ـ100.
    20. کمال‏آبادی، عیسی؛ امیرآبادی، محمد؛ محمدی‌پور، هیرش (1389). «انتخاب استراتژی بهینه بر‌اساس تحلیل SWOT و روش فرایند تحلیل شبکه‏ای (ANP)، (مطالعة موردی، شرکت پتروشیمی اراک)»، فصل‌نامة مدیریت صنعتی دانشکدة علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، سال 5، ش 11، پاییز 1389، ص 21ـ34.
    21. کیانی، اکبر؛ سالاری سردری، فرضعلی (1390). «بررسی و ارزیابی اولویت‏های منظر فضاهای عمومی شهر عسلویه با استفاده از مدل ANP»، فصل‌نامۀ علمی‌ـ پژوهشی باغ نظر، مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، ش 18، س 8، پاییز 1390، ص 25ـ38.
    22. مکیان، سید نظام‏الدین؛ نادری بنی، محمود (1382). «بررسی گردشگری خارجی در شهرستان یزد»، مجلة تحقیقات اقتصادی، ش 62، بهار 1382، ص 195ـ205.
    23. ملکی، محمد؛ محقر، فاطمه؛ کریمی، دستجردی (1389). «تدوین و ارزیابی استراتژی‏های سازمانی با به‏کارگیری مدل‏های SWOT و فرایند تحلیل شبکه‏ای (ANP)»، مدیریت فرهنگ‏سازمانی، س 8، ش 21، ص 159ـ176.
    24. ناصر‌پور، نادر (1382). «بررسی و تبیین موانع توسعة صنعت گردشگری در استان لرستان و ارائة راهکارهای مناسب در این زمینه»، پایان‏نامة کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، به راهنمایی مهرداد مدهوشی، دانشکدة علوم انسانی دانشگاه مازندران. ص 106.
    25. نایب‌پور، محمد؛ ویسیان، محمد؛ اصغری، آزاد؛ سارانی، سمانه (1392). «برنامه‏ریزی راهبردی توسعة گردشگری در استان‏های مرزی با روش SWOT مورد مطالعه: استان کردستان»، فصل‌نامة علوم و فنون مرزی، س 4، ش 3، پاییز 1392، ص 7ـ30.
    26. نظری، گودرز (1380). راهنمای جهانگردی، کانون آگاهی و تبلیغات جهانگردی، چاپ 1.
    27. نوحه‏گر، احمد؛ حسین‌زاده، محمد؛ پیراسته، اسماعیل (1388). «ارزیابی قابلیت‏های طبیعت‏گردی جزیرة قشم با بهره‏گیری از مدل مدیریت استراتژی SWOT»، مجلة جغرافیا و توسعه، دورة 7، ش 15، ص 151ـ172.
    28. ولی سامانی، جمال؛ دلاور، مجید (1389). «کاربرد فرایند تحلیل شبکه‏ای (ANP) در اولویت‏بندی ساخت‌گاه‏های پرورش میگو»، تحقیقات منابع آب ایران، س 6، ش 2، ص 46ـ56.
    29. Azimi, R. & Yazdani, A. & Fooladgar, M. and Basir, M. (2011). Evaluating the strategies of the Iranian mining sector using a integrated model, International Journal of Management Science, Vol.6, No.6, PP459-466.
    30. Ostrega, A. & Felice, F.D. & Petrillo, A. (2011). ANP- SWOT Approach to minimize environmental impacts due mining activities, Proceedings of the International Symposium on the Analytical Hierarchy Process.
    31. Saaty, T. L. (1996). Decision making with dependence and feedback: the analytical network process, RWS publications, Pittsburgh.
    32. Takano, S-ei. (2009). Application of Combined SWOT and Analytic Hierarchy Process (AHP) for Tourism Revival Strategic Marketing Planning، A Case of Sri Lanka Tourism, Journal of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, Vol.8, No. 0, PP، 954- 969.
    33. Taleai, M. & Mansouri, A. & Sharifi, A. (2009). Surveying general prospects and challenges of GIS implementation in developing countries، a SWOT- Ahp approach, Journal of Geographical Systems, Vol.11, No. 1346, PP، 291-310.
    34. www.ichto.ir

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار