سنجش اثرات گردشگری یادمان های تاریخی با رویکرد شکوفایی شهری (مطالعه موردی: تپه های کنار صندل شهرستان جیرفت)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 استادیار جغرافیای طبیعی دانشگاه شهید باهنر کرمان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید باهنرکرمان

چکیده

امروزه آثار باستانی، تاریخی و جاذبه‌‌های فرهنگی، عوامل مهمی در جذب گردشگر است؛ چرا که آثار باستانی و کهن هر جامعه ای معرف فرهنگ خاص همان کشور و دارای ویژگی‌ها و ارزش‌هایی در خور توجه همان مملکت و مردم مرز و بوم است. این آثار دارای ارزش‌های معنوی بسیار زیاد برای اقوام و جاذبه‌ای برای دیگران است در نتیجه باعث جذب دیگران برای بازدید و شناخت آن جاذبه‌ها و آثار می‌شود. در این راستا، هدف پژوهش سنجش اثرات گردشگری آثار باستانی و تاریخی تپه‌های کنار صندل و میزان تأثیر‌گذاری آن بر شکوفایی شهری شهرستان جیرفت می‌باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی-علی بر مبنای شیوه میدانی(پرسش‌نامه و مشاهده) می‌باشد. جامعه آماری منطقه مورد مطالعه 277.748نفر و حجم نمونه به وسیله جدول مورگان380 نفر محاسبه گردیده است. پایایی داده‌های مورد استفاده با بهره‌گیری از آلفای کرونباخ به میزان 761/0 محاسبه شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آزمون‌‌های T-test و رگرسیون گام به گام استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل آماری نشان می‌دهد تأثیر گردشگری منطقه کنار صندل در شکوفایی شهر جیرفت و پیرامون در همه ابعاد و مؤلفه‌ها از نظر جامعه نمونه پایین‌تر از سطح مطلوب می‌باشد. به طوری که مقدار محاسبه شده تأثیر کلی گردشگری در شکوفایی شهری کلی جامعه65/2 کمتر از حد مبنا (3) می‌باشد. در نهایت نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان می‌دهد که از میان شاخص‌های شکوفایی شهر جیرفت، شاخص زیست‌پذیری با ضریب بتا(375/0)، بیشترین تأثیر را از گردشگری منطقه کنار صندل را پذیرفته است، سپس به ترتیب شاخص زیرساختی، تولیدگری، عدالت مکانی با ضریب بتای 365/0، 360/0 و 339/0 و در انتها شاخص کیفیت زندگی با ضریب بتا 236/0 کمترین سهم را از اثرات گردشگری منطقه مورد مطالعه داشته است.

کلیدواژه‌ها


-افتخاری، عبدالرضا و همکاران، 1390، اولویت­بندی ظرفیت­های گردشگری مناطق روستایی شهرستان نیر، جغرافیا و توسعه، 38-23.
-اسعدی، میر محمد و سعید سعیدا اردکانی، 1394، ارائه مدلی پویا جهت توسعه گردشگری تاریخی (مطالعه موردی: استان یزد). دو فصلنامه علمی _ پژوهشی کاوش­های مدیریت بازرگانی، سال هفتم، شماره 14، صص 101-81.
-بهزاد فر، مصطفی، 1386، هویت شهر، نگاهی به هویت شهر تهران، تهران: شهر، چاپ اول.
-ترنر، تام، 1378، شهر همچون چشم­انداز، (ترجمه: فرشاد نوریان). انتشارات شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری.
-تقوایی، مسعود و محمد رنجبر دستنایی، 1389، تحلیلی بر پراکنش امکانات و خدمات مسیر گردشگری شمال شرق استان چهار محال بختیاری. مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، س اول، ش اول، ص 48-21.
-جهانگرد، اسفندیار و سکینه غلامی، 1388، تحلیل اثر بخشی ارتباطات بر رشد بهره­وری کل فعالیت­های اقتصادی ایران. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، شماره 15و 16 ، صفحات 77-98.
-خاکپور، براتعلی، کمانداری، محسن، شفیعی، فهیمه، 1394، ارزیابی تأثیر توریسم تاریخی_فرهنگی بر توسعه ی پایدار شهر کرمان، جغرافیا و پایداری محیط، شماره ی 14، صص 86-73.
-دادیپور سارانی، ساره، حافظ رضا زاده، معصومه، 1390، گردشگری و شهر سوخته زابل، اولین همایش گردشگری، اقتصاد و بازیابی، دانشگاه آزاد اسلامی زابل.
-رضوانی، محمد رضا، 1387، توسعه گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار. انتسارات دانشگاه تهران.
-رنجبریان، بهرام و محمد زاهدی، 1388، شناخت صنعت گردشگری. اصفهان: چهار باغ.
-رهنمایی، محمد تقی، ملک نیا، محبوبه، جهانیان، منوچهر، 1390، نقش محور های فرهنگی و تاریخی منطقه 12 در توسعه گردشگری شهر تهران، فصلنامه علمی پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره چهارم، صص 83-101.
-سرایی، محمد حسین، شمشیری، مسلم، 1392، بررسی وضعیت گردشگری در شهر شیراز در راستای توسعه پایدار با استفاده از تکنیک SOWT، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 24، پیاپی، 49، شماره 1، صص 69-88.
-سیف الدینی، فرانک، 1381، فرهنگ واژگان برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای. چاپ دوم، دانشگاه شیراز.
-شاه حسینی، پروانه و هانیه توکلی، 1393، تحلیل شاخص­های کیفیت زندگی شهری مورد: محله وردآورد منطقه 21 شهر تهران. آمایش محیط، 7 (24)، 144-127.
-شریفی، عبدالنبی، 1385، عدالت اجتماعی و شهر، تحلیل نابرابری­های منطقه ای در شهر اهواز. پایان­نامه­یِ دوره­ی دکترا جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تهران.
-ضیایی، محمود، علی اکبر امین بیدختی و فاطمه قربانی، 1392، ارزیابی ظرفیت جامعه محلی برای توسعه پایدار گردشگری، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری ، سال هشتم، شماره 24، صص 88-59.
-عبدالمنافی، طاهره و مصطفی ازکیا، 1390، عوامل مؤثر بر صنعت گردشگری در منطقه روستایی کلاردشت، فصلنامه پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، سال چهارم، ص 98.
-فرزین، محمد رضا 1382، بررسی و نقد برنامه­ریزی گردشگری ایران و چالش های اصلی در برنامه چهارم. مجموعه مقالات بررسی سیاست ها و برنامه­های توسعه جهانگردی در جمهوری اسلامی ایران، تهران دانشگاه علامه طباطبائی و سازمان ایرانگردی و جهانگردی.
-قهرمانی، حسین، 1377، دانشگاه و نقش آن در توسعه صنعت گردشگری، ماهنامه جهانگرد، شماره 13.
-کاظمی، مهدی 1387، تحلیل ادراک شهروندان زاهدانی در توسعه گردشگری چابهار. فصل­نامه جغرافیا و توسعه، پاییز و زمستان، شماره پیایی 12، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
-کلانتری خاندانی، حسین، 1387، سیر در جغرافیا کرمان. چاپ اول، ناشر: مرکز کرمان شناسی.
-یغفوری، حسین، محمد رضا علی زاده، فاطمه اسلام فرد و محمد­علی علم الهدی، 1392، تدوین برنامه­ریزی استراتژیک جهت توسعه گردشگری کشاورزی شهرستان کازرون. مجله پژوهش­های اقتصاد کشاورزی، شماره 2، صص 158-141.
-Bachleitner, R.., 1999, Cultural Tourism in Rural Communities , Journal of Business Research, Vol 44.
-Easterlin, R. A. (1974), “Does Economic Growth Improve the Human Lot? Some Empirical Evidence”, In David, P. A. and M. W. Reder (eds.) Nations and Households in Economic Growth: Essays in Honor of Moses Abramowitz, Academic Press, New York, pp 89-125.
-Jackson T. (2009), Prosperity without Growth: Economics for a Finite Planet, Earthscan,
London and New York.

-Jones, S, Tefe, M, Opoku, S, 2014, Incorporating stakeholder input into transport project selection A step towards urban prosperity in developing countries? Habitat International,(2014)1-9.

-Mohtashami, N., Mahdavinejad, M., Bemanian, M., 2016, Contribution of City Prosperity to Decisions on Healthy Building Design: A case study of Tehran, Frontiers ofArchitecturalResearch 5, 319–331.
-Nouri, S.H., Avarghani, A., 2007, Evaluation of Environment for Tourism Development in Villages Chgakhur, journal of Literature and Humanities Science Faculty, Isfahan University, Year 22, Number 1.
-Norris, T., Pittman, M.,  2000, The Health Community’s Movement and the Coalition for Healthier Cities and Communities. Public Health Reports 115, PP. 118-124.
-UN-Habitat., 2012, State of the World’s Cities Report 5105/5102: Prosperity of Cities, United Nations Human Settlements Programmed (UN-HABITAT). Nairobi.
-UN-Habitat., 2012, State of the World’s Cities Report 2012/2013: Prosperity of Cities, United Nations Human Settlements Programme (UN-HABITAT), Nairobi.
-UN-Habitat., 2006, The state of the world's cities report 2006/2007, United Nations Human Settlements Programme, London: Earthscan.
-UNWTO Conference., 2007, The Tourism Satellite Account (TSA): understanding Tourism and Designing Strategies Provisional Programmed and Annotated Agent Day Morning (In Argentina).
-Wong, C, 2014, A framework for ‘City Prosperity Index’: Linking indicators, analysis and policy, journal homepage: www.elsevier.com/locate/habitatint, Habitat International xxx (2014) 1e7.
-www.wto., 2015,  Report.
-www.wto., 2005,  Report.