ارزیابی کیفیت اجزای مقاصد گردشگری شهری از جنبه مدیریت مقصد (مطالعه موردی: شهرتوس، خراسان رضوی)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

نواحی شهری بهعلت داشتن جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی بسیار، اغلب مقصد گردشگریمهمی به‌شمار می‌آید، البته در صنعت نوین گردشگری دنیا یک مقصد تنها بهدلیل وجود اماکن تاریخی، جلب‌کنندة گردشگران نیست. مجموعة آرامگاه فردوسی واقع در شهر تاریخی توس، یکی از جاذبه‌های تاریخی مشهور است که علی‌رغم استقبال گردشگران و توجه سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری (به‌عنوان مهم‌ترین متولی امور گردشگری ایران) هنوز جایگاه ویژه‌ای بین مقاصد گردشگری پیدا نکرده است. یکی از دلایل عمدة این مسئله بی‌توجهی به عناصر کلیدی مقصد و نشناختن و ارزیابی‌نکردن آن‌ها به‌منظور بهبود کیفیت مدیریت مقصد گردشگری این شهر است که در پژوهش حاضر به این مسئله پرداخته شده است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات به روش‌های کتابخانه‌ای و تکمیل پرسشنامه از گردشگران صورت گرفته است. جامعة آماری پژوهش نیز گردشگران داخلی بازدیدکنندة توس در سال 1395 هستند که به روش تصادفی ساده 383 نفر از آن‌ها نمونه‌گیری شدند، همچنین پرسشنامه با استفاده از مقیاس‌گذاری لیکرت پنجگزینه‌ای در قالب شش مؤلفه و نوزده پرسش طراحی، و با استفاده از آزمون T تکنمونه‌ای و روش تحلیل مطلوبیت تجزیه‌وتحلیل شد. نتایج نشان داد که به‌طورکلی مدیریت مقصد گردشگری در توس موفق نبوده است و گردشگران به بیشتر پرسش‌ها، نمراتی کمتر از میانگین داده‌اند. بر اساس این، بهترین وضعیت مؤلفة جاذبه‌های گردشگری مقصد با میانگین رتبه‌ای 07/4، و نامطلوب‌ترین مؤلفه نیز مدیریت منابع انسانی و قیمت است. مؤلفه‌های دسترسی،‌ تصویر ذهنی گردشگران و تسهیلات رفاهی قلمروهایی است که وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند.

کلیدواژه‌ها


1)       بازرگان، عباس؛ حجازی، یوسف؛ اسحاقی، فاخته (1386) فرایند اجرای ارزیابی درونی، تهران: نشر دوران.
2)       پژوهشگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی (1395) توس، پورتال پژوهشی و فرهنگی، قابل دسترسی از طریق سایت: http://ferdowsitoos.com/tos.
3)       تیموری‌ثابت، مژگان (1393) تعیین ظرفیت برد تفرجگاهی آرامگاه فردوسی، اولین همایش بین‌المللی علمی راهبردی توسعة گردشگری جمهوری اسلامی ایران، چالش‌ها و چشم‌اندازها، مشهد: پژوهشگاه گردشگری جهاد دانشگاهی.
4)       دلاور، علی (1384) احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات رشد.
5)       سازمان جهانی جهانگردی (1390) راهبردهای سازمان جهانی جهانگردی در سال 2011، ترجمة جعفر باپیری، مرکز پژوهش‌های هفته‌نامة تعطیلات نو.
6)       سازمان جهانی جهانگردی (1390) مدیریت مقصد توریسم، ترجمة سید علی دلبری و محمدهادی رجبی، چاپ اول، تهران: انتشارات مهکامه.
7)       سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان خراسان رضوی (1395) آمار گردشگران داخلی و خارجی واردشده به شهر توس، قابل دسترسی از طریق پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری توس.
8)       شجاع کیهانی، جعفر (1390) آرامگاه فردوسی، فردوسی و شاهنامه سرایی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
9)       فرج‌زاده اصل، منوچهر (1384) سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه‌ریزی توریسم، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
10)    فرزین، محمدرضا و صفری، سارا (1388) شناخت نظام مدیریت مقصد گردشگری (DMS) و چالش‌های توسعة آن در ایران، نشریة جغرافیا و توسعه، دورة 7، شمارة 16، صص. 118 -93.
11)    ضرغام بروجنی، حمید و توحیدلو، معصومه (1390) الگوی مدیریت اثربخش گردشگری، مورد مطالعه مقصد مذهبی مشهد، فصلنامة مطالعات جهانگردی سال هفتم، شمارة 16، صص. 52-25.
12)    نادعلی‌پور، زهرا (1392) ارزیابی کیفیت مدیریت مقصد گردشگری از دیدگاه مزیت رقابی، مطالعه موردی منطقه چابهار، نشریة گردشگری، دورة 1، شمارة 1، صص.73-57.
13)    میسون، پیتر (1390) گردشگری: اثرات، برنامه‌ریزی و مدیریت، ترجمة روزبه میرزایی و پونه ترابیان، چاپ دوم، تهران: انتشارات ترمه.
14)  Adeyinka-Ojo, Samuel Folorunso.  & Catheryn, Khoo-Lattimore. & Vikneswaran, Nair. (2014) A framework for rural tourism destination management and marketing organisations, Procedia - Social and Behavioral Sciences, No. 144, pp. 151- 163.
15)  Balakrishman, M.S. (2008) Dubai, a star in the east: a case study in strategic destination branding, Journal of Place Management and Development, Vol.1, No.1, pp.62-91.
16)  Buhalis, D. (2000) Marketing the competitive destination of the future, Tourism Management, Vol. 1, No.21, pp. 95-116.
17)  Cooper, C., (1998) 2nd ed Tourism: Principles and practice, NewYork: Longma.
18)  Daliborka, Blazeska. & Milenkovski, Ace. & Gramatnikovski, Sashko.  (2015) The Quality of The Tourist Destinations a Key Factor For Increasing Their Attractiveness, UTMS, journal of Economics, Vol. 6, No. 2. pp. 341- 353
19)  Elaine Y, T, C, & Siti A, J. (2014) Destination image as a mediator between perceived risks and revisit intention: A case of post-disaster Japan, Tourism Management, Vol. 40, No. 40, pp. 382-393.
20)  Flagestad, A & Hope, C.A. (2001) Strategic success in winter sports destinations: a sustainable value creation perspective, Tourism Management, Vol. 22, No. 5, pp. 445-461.
21)  Framke, W. (2001) The destination: A problematic concept. Available at: http://fama2.us.es:8080/turismo/turismonet1/economia%20del%20turismo/demanda%20turistica/DESTINATION%20PROBLEMATIC%20CONCEPT.PDF
22)  Manante, M. (2008) Destination management and economic background:defining and monitoring local tourist destinations, International conference of tourism. Malaga.
23)  Reutsche, J. (2006) Urban Tourism: What attracts visitors to cities?. Let’s Talk Business, Wisconsin. United State.
24)  Tasci, A.D.A. (2011) Destination branding and positioning. In Y.Wang, A. Pizam (Eds), Destination marketing and management: Theories and applications, 113-129.
25)  United Nations World Tourism Organisation (2013) World tourism barometer, tourism trends and marketing, Madrid.
26)  Rezaeinia, H. & Jafari, F. (2015) Prioritization of the tourism destinations management strategies using qualitative and quantitative models (Case Study: city of Soltanieh), Urban Tourism, Vol.1, No. 1, pp. 79-88.
27)  Sushila D.R., & Vikneswaran N. (2016) Destination quality and tourists behavioural intentions: rural tourist destinations in Malaysia, Worldwide Hospitality and Tourism Themes, Vol. 7, No.5, pp. 463-472
28)  Travel L.O. (2013) World's Most-Visited Tourist Attractions,Available at: http://www.travelandleisure.com/articles/worlds-most-visited-tourist-attractions