مکان یابی دهکده های گردشگری در شهرهای ساحلی (مورد مطالعه: جزیره قشم)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 گروه آمار،دانشکده علوم،دانشگاه زابل،زابل ، ایران

2 دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده ادبیات،گروه جغرافیا

3 'گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه زابل،زابل

چکیده

دردهه‌هایاخیررشدوگسترشسریعشهرنشینیواستفادهازوسایلحمل‌ونقل،سببافزایشچشم­گیربازدیدازمناطق طبیعیشدهاست. دراینپژوهش جهت مکان‌یابی دهکده گردشگری 12 معیار تأثیرگذار در مکان‌یابی، جهت ایجاد دهکده گردشگری تعیین شد و از طریق فرایند تحلیل شبکه‌ای که یکیازجدیدترینروش‌هایتصمیم‌گیریدراینحوزهبه‌حسابمی‌آید ارتباط بین معیارها و میزان اهمیت آن‌ها در مکان‌یابی مشخص شد. سپس در GIS برای هر معیار نقشه موردنظر تهیه و با ترکیب نقشه‌ها با استفاده از شاخص همپوشانی و روش منطق فازی با عملگرهای AND و GAMMA، نقشه نهایی مکان‌های بهینه جهت ایجاد دهکده گردشگری مشخص شد. روشتحقیقدراینپژوهشترکیبیازروش‌های تحلیلی،توصیفی،اسنادیومیدانیاست. برایتکمیلداده‌هاواطلاعاتازمطالعاتمیدانیوتکمیلپرسشنامهجهت تجزیه‌وتحلیلاستفاده‌شدهاست. نتایج نشان دادند که استفاده از عملگر AND و GAMMA مناطق مساعدتر و بهینه‌تری نسبت به شاخص همپوشانی مشخص می‌کنند درنهایت با استفاده از پرسش‌گری شرطی در GIS مکان موردنظر در ضلع شمالی جزیره قشم در کنار چشم‌انداز ساحلی و جنگل‌های حرا می‌باشد که علاوه بر داشتن قابلیت به‌منظور ساختن تأسیسات و تجهیزات رفاهی و گردشگری، می‌تواند در زمینه توسعه جاذبه‌های طبیعت‌گردی، ورزشی و تفریحی مکمل نیز کارآمد باشند. به‌طورکلی، می‌توان بیان داشت که تسهیلات موردنیاز گردشگران با استقرار در نواحی شمالی کارایی بیشتری خواهند داشت. همچنین نتایج مباحث آماری در نرم‌افزار SPSS نشان داد کهسطحمعنی‌داری آنبرابربا صفر است،بنابراین می‌تواننتیجهگرفتکه توانمندی‌ها و پتانسیل‌های جزیره قشم، توانایی و پتانسیل ایجاد دهکده گردشگری را دارا می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


1)      آل­شیخ، علی­اصغر؛ هلالی، حسین؛ سلطانی، محمدجعفر (1381) کاربرد GIS در عرصه­های پخش سیلاب، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، زمستان 1381، سال 17، شماره 4، صص. 22-38.
2)      بهزادفر، مصطفی و روزبه زمانیان (1387) برنامه­ریزی راهبردی توسعه گردشگری با تکیه بر بخش محصول نمونه موردی: شهرستان نیشابور، نشریه بین المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران، ویژه نامه مهندسی معماری و شهرسازی، تابستان 1387. جلد19، شماره6، صص. 89-103.
3)      پاپلی­یزدی، محمدحسین و سقایی، مهدی (1386) گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، چاپ اول، تهران : انتشارات سمت.
4)      تقوایی، مسعود؛ تقی­زاده، محمدمهدی؛ کیومرثی، حسین (1390) مکانیابی دهکده گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل SWOT ( نمونه موردی: ساحل دریاچه کافتر)، مجله جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، تابستان 1390، سال22، شماره پیاپی 42، شماره 2، صص. 99-120.
5)      جواهری، حسن و داغستانی، سعید (1385) استفاده از روش AHP در ارزیابی و رتبه­بندی جاذبه­های انسان­ساخت شهری، فصلنامه مطالعات جهانگردی، بهار 1385. شماره 5، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
6)      حاتمی­نژاد، حسین و شریفی، امیر (1394) بررسی نقش گسترش گردشگری شهری بر توسعة پایدار شهری )نمونة موردی: شهر سنندج(، فصلنامه گردشگری شهری، بهار 1394، دوره 2، شماره 1، صص. 61-74.
7)      حسینعلی، فرهاد؛ ملک، محمدرضا؛ سیلاوی، طلوع (1389) واکاوی روش­های تصمیم­گیری چند معیاره AHP و ANP در مکانیابی بهینه پل عابر پیاده در محیط GIS، فصلنامه مهندسی فناوری اطلاعات مکانی، تابستان 1389، سال 1، شماره 1، صص. 41-31.
8)      حیدری­چیانه، رحیم؛ راحلی، حسین؛ فکری، فاطمه (1396) ارزیابی جاذبه­های گردشگری شهری با روش ارزش­گذاری مشروط (CVM) مطالعۀ موردی: جاذبۀ شورابیل اردبیل، فصلنامه گردشگری شهری، بهار 1396، دورة 4، شمارة 1، صص. 57-70.
9)      داداش­پور، هاشم؛ خدابخش، حمیدرضا؛ رفیعیان، مجتبی (1391) تحلیل فضایی و مکانیابی مراکز اسکان موقت با استفاده از فرایند تحلیل شبکه­ای (ANP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی، بهار 1391، سال 1، شماره 1، صص. 111- 131.
10)   دانه­کار، افشین؛ مجنونیان، هنریک (1383) معیارهای پیشنهادی برای ارزیابی مناطق ساحلی دریایی به منظور تعیین حفاظت ساحلی ایران، فصلنامه محیط شناسی، بهار 1383، سال 1، شماره 3، تهران، صفحات46-25.
11)   رضوانی، علی اصغر (1385) جغرافیا و صنعت توریسم، چاپ پنجم، تهران : انتشارات دانشگاه پیام نور.
12)   سعیدنیا، احمد و مهدی­زاده، جواد (1391) گردشگری شهری، کتاب سبز شهرداری، جلد سیزدهم، تهران: انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور.
13)   شهرکی، فروزنده؛ اسماعیل­کهرم، گوهر؛ لقایی، حسنعلی (1390)  مکان­یابی طراحی دهکده گردشگری دره عشق، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، پاییز 1390، دوره 13، شماره 3، صص. 1- 17.
14)   صادقپور، امیرحسین و رئیسی، امیرابراهیم (1383) استفاده از روش ارزیابی چند معیاره (AHP) در انتخاب ساختگاه بهینه سد، کنفرانس بین­المللی مدیریت پروژه، موسسه پژوهشی آریانا، تهران.
15)   فرجی­سبکبار، حسنعلی (1384) مکان­یابی واحدهای خدمات بازرگانی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) (مطالعه موردی بخش طرقبه شهرستان مشهد)، فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی، شماره51، بهار1384. صص. 125-138.
16)   فروتنی، فرنوش و رافائل، جهانس (1388) شناخت کالبدی بنادر تفریحی و راهکاری برای احیای جزایر و سواحل جنوب ایران، فصلنامه آبادی، بهار 1388، شماره 61 و 62، صص. 142- 159.
17)   قدمی، محمدجاهد؛ دانشجو، خسرو؛ اسلامی، سیدغلامرضا (1393) مدل مفهومی بازآفرینی مراکز شهری با تأکید بر گردشگری شهری، نمونه موردی: مرکز شهر ساحلی محمودآباد، مهراز شهر، کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار، 30فروردین 1393، دانشگاه مشهد، صص. 1-9. 
18)   قریشی­میناآباد، محمدباسط؛ معتمدی­مهر، اکبر؛ فرامرزی­گروس، نینا (1390) ارزیابی عملکرد مجتمع­های گردشگری ساحلی (مطالعه موردی: مجتمع مرواید خزر- شهرستان رشت). فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، زمستان 1390، سال 1، شماره 4، صص. 29-40.
19)   کاظمی، مهدی، (1385) مدیریت گردشگری، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
20)   محلاتی، صدرالدین (1380) درآمدی بر جهانگردی، چاپ اول، تهران : انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
21)   میکاییلی، اسماعیل (1379) برنامه­ریزی توریستی براساس اصول اکولوژیکی، فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی، اسفندماه 1379، شماره 39، صص. 20-38.
22)   نوربخش، مرتضی و اکبرپورسراسکانرود، محمد (1389) نقش گردشگری شهری در توسعه اقتصادی کلان­شهرها. ویژه­نامه اقتصاد گردشگری شهری، زمستان 1389. صص. 20-34.
23)   ولا، فرانسوا و یونل بیچریل (1384) گردشگری بین­المللی، ترجمه: محمدابراهیم گوهریان و محمدمهدی کتابچی، چاپ اول، تهران : انتشارات امیرکبیر.
24)   هاشمی، سید مهدی (1388) طراحی محیط و منظر دهکده گردشگری (نمونه موردی: قمصر کاشان)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته مهندسی طراحی محیط و منظر، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران.
25)  An ,p . & Moon, W.M. (1991); Application  off  fuzzy  set  theory  for  integration  off  geological, Geophysical  and  remote  sensing Data,  Canadian  journl  of  Exploration Geophysics Vol 27, pp: 1-11.
26)  Harrison, D. and Schipani, S. (2007). Lao Tourism and Poverty Alleviation: Community-Based Tourism and the Private Sector. Current Issues in Tourism.    
27)  Khwanruthai B,Yuji M, (2011). Suitability Evaluation for Ecotourism Using GIS & AHP: A    Case Study of Surat Thani International onference: Spatial Thinking and Geographic   Information Sciences.
28)  Nag, S. K. (2005) Application of lineament density and hydrogeomorphology to delineate groundwater potential zones of Baghmundi block in Purulia district, West Bengal. Journal of the Indian Society of Remote Sensing Vol 33, no 4. pp: 521-529.