ارزیابی اثرات زیست محیطی تفرجگاه های شهری (منطقه موردی: منطقه گردشگری مروارید شهر نکا)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 برنامه ریزی و محیط زیست، دانشکده محیط زیست، پردیس دانشکده های فنی،دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار گروه برنامه ریزی مدیریت و آموزش محیط زیست دانشگاه تهران

چکیده

با افزایش جمعیت و کاهش دسترسی شهروندان به محیط های باز و طبیعی، نیاز به گردش و تفریح و توسعه تفرجگاه های شهری بیش از پیش احساس می شود. صنعت گردشگری دارای مزایای متعددی است. از جمله این مزایا نقش چشمگیر این صنعت در بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی مردم است. گردشگری در محیط طبیعی، فرهنگی و اجتماعی صورت می پذیرد و دارای تاثیرات متعدد و متنوعی است که تاثیر بر محیط زیست یکی از آن هاست. چنانچه توسعه گردشگری بر اساس نگرش های زیست محیطی و پایداری توسعه نباشد در طول زمان اثرات منفی بسیاری بر محیط زیست وارد می شود و تخریب ان را بدنبال دارد. انجام مطالعات ارزیابی اثرات محیط زیستی از جمله روش های شناسایی اثرات محتمل توسعه و کاهش اختلالات زیست محیطی و اطمینان از پایداری توسعه گردشگری است.یکی از رایج ترین روش های ارزیابی اثرات زیست محیطی، ماتریس لئوپولد است. اثرات اجرای پروژه در دو فاز ساختمانی و بهره برداری مشخص گردید. همچنین چک لیست اثرات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که پروژه چه در مرحله ساختمانی و چه در مرحله بهره برداری دارای پیامد منفی با میانگین رده بندی 1/3- نمی باشد، در نتیجه توسعه منطقه گردشگری مروارید شهر نکا با در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی و راهکارهای کاهش اثرات منفی و ضعیف تایید می شود.

کلیدواژه‌ها


1)      ولی زاده، سهیل و شکری، زینب (2015) بررسی کاربرد ماتریس لئوپولد ایرانی در ارزیابی اثرات محیط‌زیستی (EIA) گزینه‌های مدیریت پسماند جامد در شهر بیرجند، فصلنامه سلامت و محیط‌زیست، دوره 8، شماره 2، صص.262-249.
2)      نوائی فیض‌آبادی، علی‌اصغر؛ علیدادی، حسین؛ نجف ظور، علی‌اصغر؛ دنکوب، محمود؛ یزدانی، محسن؛ ساقی، معصومه؛ شفیعی، محمدناصر (1395) ارزیابی اثرات زیست‌محیطی کارخانجات کمپوست سازی در ایران، مجله پژوهش در بهداشت محیط، دوره 2، شماره 1، صص.51-38.
3)      موسوی، میر نجف؛ ویسیان، محمد؛ محمدی حمیدی، سمیه؛ اکبری، مهناز (1394) بررسی و اولویت‌بندی توان‌ها و زیرساخت‌های توسعه گردشگری با روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره (موردمطالعه: شهرستان‌های استان کردستان)، نشریه گردشگری شهری، دوره 2، شماره 1، بهار 1394، صص.31-17.
4)      زندیه، مهدی؛ ضرابی، محمدمهدی؛ الیاسی، ابراهیم؛ ویسی، ندا (1394) نقش سراب روانسر در جذب گردشگر و ارتقاء اقتصاد شهری، دو فصلنامه پژوهش‌های منظر شهر، سال 2، شماره 3، صص.26-17.
5)      توکلی، محسن و محمدیاری، فاطمه (1396) ارزیابی اثرات زیست‌محیطی احداث مجتمع تفریحی-توریستی در منطقه آثار طبیعی ملی دهلران، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال 17، شماره 60، زمستان 1396، صص.167-149.
6)      کدیور، علی‌اصغر و سقایی، مهدی (1385) ساماندهی گردشگری در تفرجگاه‌های پیرامون شهری مطالعه موردی: دره اخلمد، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی دوره 21، شماره 4، زمستان 1385، صص.134-110.
7)      عظیمی، سمیه (1390) ارزیابی فعالیت‌های گردشگری در شهرستان بندر انزلی و ارائه راهبردهای بهینه در جهت برنامه‌ریزی گردشگری پایدار منطقه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران.
8)      رحمانی فیروز جاه، علی؛ رضایی پاشا، صدیقه؛ مهر علی تبار فیروز جاه، مرتضی (1394) اثرات و پیامدهای زیست‌محیطی گردشگری در نواحی روستایی (نمونه موردمطالعه: دهستان تمشکل، شهرستان تنکابن)، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی-فرهنگی، دوره 4، شماره 2، پاییز 1394، صص.143-125.
9)      قربانی نیا، زهرا؛ نیک زاد، وحید؛ صالحی، اسماعیل (1394) ارزیابی اثرات زیست‌محیطی پروژه‌های گردشگری (مطالعه موردی: منطقه گردشگری اوان)، مجله جغرافیا برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 4، شماره 13، تابستان 1394، صص.167-147
10)   اشرف­زاده، محمدرضا؛ ممدی، حسین؛ خادمی، نسرین؛ بنیادی، صدیقه (1389) ارزیابی آثار محیط‌زیستی پروژه‌های گردشگری ساحلی (منطقه موردمطالعه: شهر جهانگردی بین‌المللی خلیج‌فارس)، پژوهش‌های محیط‌زیست، سال1، شماره1، بهار و تابستان 1389، صص.92-83.
11)   حجازی، جعفر؛ زارعی، رضا؛ گودرزی، مجید (1390) بررسی و ارزیابی اثرات جغرافیایی و زیست‌محیطی گردشگری با استفاده از مدل AHP (نمونه موردی: تالاب بین‌المللی شادگان)، فصلنامه علمی پژوهشی اکو بیولوژی تالاب، 1390، دوره 3، شماره 1، صص.70-59.
12)   میرزایی، نظام؛ نوری.، جعفر، محوی.، امیرحسین؛ یونسیان، مسعود؛ ملکی، افشین ‌(1388) ارزیابی اثرات زیست‌محیطی احداث کارخانه کمپوست سنندج، مجله علمی علوم پزشکی کردستان، دوره 14، شماره 4، صص.88-79.
13)   منوری، مسعود (1383) راهنمای ارزیابی اثرات زیست‌محیطی گردشگری، چاپ اول، تهران: انتشارات سازمان محیط‌زیست.
14)   ممقانی نسب، اشکان (1391) ارزیابی اثرات توسعه گردشگری بر محیط‌زیست دریایی (مطالعه موردی: خلیج چابهار)، همایش ملی توسعه سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران، بهمن 1391.
15)   مخدوم، مجید (1387) چهار نکته در ارزیابی اثرات توسعه، نشریه علمی محیط و توسعه، سال 2، شماره 3، صص.12-9.
16)   کریمی جشنی، ایوب؛ مینو سپهر، محمد؛ محمدی، سجاد؛ صفایی، علی؛ موصلو، شهره (1390) ارزیابی اثرات زیست‌محیطی منطقه نمونه ملی گردشگری برم فرهاد، ششمین کنگره ملی مهندسی عمران، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
17)   غلامعلی فرد، مهدی؛ میرزایی، محسن؛ حاتمی منش، مسعود؛ ریاحی بختیاری، علیرضا؛ صادقی، مهربان (1393) کاربرد ماتریس سریع و ماتریس ایرانی (اصلاح‌شده لئوپولد) در ارزیابی اثرات محیط‌زیستی محل دفن پسماند جامد شهرکرد، مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دوره 16، شماره 1، صص.46-31.
18)   رضوانی، علی‌اصغر (1390) جغرافیا و صنعت توریسم، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
19)   پیری، حلیمه (1390) ارزیابی اثرات زیست‌محیطی احداث سد چاه نیمه چهارم در زابل، نشریه آمایش سرزمین، سال3، شماره5، صص.163-145.
20)   پاپلی یزدی، محمدحسین و سقایی، مهدی (1390) گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
21) Thomas, T.T. & Sony, C.D. & Kuruvila, E.C. (2017) Rapid Environmental Impact Assessment of Eco-tourism in Pookote Lake, Wayanad, International Research Journal of Engineering and Technology (IRJET), Vol.4, No.4, pp.3149-3154.
22) Raschke, N. (1970) Environmental impact assessment as a step to sustainable tourism development, WIT Transactions on Ecology and the Environment, Publication.
23) Priskin, Julianna. (2001) Assessment of natural resources for nature-based tourism: the case of the Central Coast Region of Western Australia, Tourism Management, Vol.22, No.6, pp. 548-627.
24) Mason, P. (2003) Tourism, impacts, planning and management, Oxford: Butterworth Heinemann.
25) Lawrence, D.P. (2003) Environmental impact assessment, practical solutions to recurrent problems, New York: John Wiley & Sons, Inc, Publication.
26) Holden, A. (2000) Future of Tourism's Relationship with Environment, Environment and Tourism, pp. 183-208.
27) Bhattacharya, A.K. & Sharma, R. & Banerji, S. & Sharma, K. (2005) ASSESSMENT OF ENVIRONMENTAL IMPACTS OF TOURISM–ISSUES, OPTIONS AND TOOLS. Indian Forester, Vol.131, No.6, pp.741-752.
28) Barker, A. & Wood, Ch. (1999) An evaluation of eia system performance in eight eu countries, Environ Impact Assess Vol.19, No.4, pp.387–404.
29)  Perdicoulis, A. & Glasson, J. (2006) Causal networks in EIA, Environmental Impact Assessment Review, Vol.26, No.6, pp.553-569.