بررسی نقش پیاده‌را‌ه های شهری‌ در توسعه گردشگری پایدار مطالعه موردی؛ خیابان 15 خرداد شهر تهران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 University of Sistan and Baluchestan

2 دانشگاه خوارزمی

چکیده

خیابان مخصوص عابر پیاده یک شکل از برنامه‌ریزی حمل‌‌و‌نقل است که به‌طور گسترده‌ای با فرهنگ شهری مرتبط است. امروزه در ایران، با سلطه تدریجی حرکت سواره بر فضاها و معابر شهری، از ارزش‌ها و جاذبه‌های اجتماعی فرهنگی فضاهای شهری رو به نزول رفته است، ازاین‌رو موضوع گسترش فضاهای پیاده و ساماندهی آن‌ها به‌ویژه در شهر‌های بزرگ، موردتوجه بیشتری قرار گرفته است. از سال 1388 خیابان 15 خرداد در شهر تهران، با ارائه طرح مسدود شدن عبور وسایل نقلیه از چهارراه گلوبندک تا خیابان ناصرخسرو، به پیاده راه تبدیل شد. مقاله حاضر با عنوان بررسی نقش پیاده راه‌سازی در توسعه گردشگری پایدار در پی ارزیابی این پیاده راه در توسعه اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و کالبدی منطقه 12 تهران است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و داده‌های آماری آن به روش پیمایشی جمع‌آوری شده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها بـا اسـتفاده از نرم‌افزار SPSS و روش‌های آماری همچون آزمونt تک نمونه‌ای، آزمون ANOVA، رگرسیون چند متغیره و ضریب همبستگی پیرسون انجام شده است. یافته‌های به‌دست‌آمده از توزیع پرسشنامه میان گردشگران مؤید تأثیر غیرقابل‌انکار پیاده راه 15 خرداد در توسعه اجتماعی، اقتصادی و کالبدی منطقه 12 تهران است. میانگین‌های هر یک از مؤلفه‌ها بیانگر اثرگذاری بالاتر از حد متوسط پیاده راه‌ها در امنیت منطقه، جذب گردشگران و افزایش آگاهی مردم نسبت به جاذبه‌های گردشگری و بیانگر توسعه اجتماعی- فرهنگی این محور از دید گردشگران است. از دید کارشناسان نیز نقش پیاده‌سازی در توسعه اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی بالاتر از حد متوسط است همچنین بین پیاده‌راه‌سازی و توسعه کالبدی، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی در منطقه 12 تهران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. در نتیجه پیاده راه 15 خرداد جز تأثیر در افزایش امکانات و خدمات موجود در منطقه توانسته است هم ازنظر اقتصادی (وجود بازار) و هم ازنظر اجتماعی و فرهنگی موجبات گسترش و تسهیل گردشگری شهری و توسعه منطقه 12 تهران را فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها


1)      پاپلی یزدی، محمدحسین و سقایی، مهدی (1390) گردشگری ماهیت و مفاهیم، تهران: انتشارات سمت.
2)      پور زرندی، محمد و امینیان، ناصر (1394) ارزیابی قابلیت‌های بازآفرینی پیاده راه‌های گردشگری از منظر توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: خیابان 15 خرداد تهران)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، تابستان1394، سال3، شماره 11، صص.21-1.
3)      جوری، آمنه؛ سرور، رحیم؛ منیری، جاوید (1394) بررسی امکان ایجاد پیاده راه‌های گردشگری در مراکز شهری (مورد شناسی: مرکز شهر زنجان)،  فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای ، سال 5، شماره 15، صص.14- 5.
4)      حبیبی، محسن و نوید پور، محمدرضا (1392) فضاهای عمومی و زندگی جمعی در شهر تاریخی ورامین، مجله هویت شهر، پاییز دوره 7، شماره 15، صص.14- 5.
5)      خانلو، نسیم و تاجیک، علی (۱۳۹۴) بررسی پیاده راه شهری پایدار با رویکرد تقویت تعاملات اجتماع‌محور (نمونه موردی: پیاده راه خیابان سپهسالار)، کنفرانس بین‌المللی انسان، معماری، عمران و شهر، 25 خرداد 1394 تبریز، مرکز مطالعات راهبردی معماری و شهرسازی، صص.10-1.
6)      رهنمایی، محمدتقی؛ ملک نیا، محبوبه؛ جهانیان، منوچهر (1390) نقش محورهای فرهنگی و تاریخی منطقه 12 در توسعه گردشگری شهر تهران، فصلنامه نگرش­های­نو در جغرافیای­انسانی، پاییز1390، دوره 3، شماره 4، صص. 101-83. 
7)      ساسان پور، فرزانه (1389) مبانی پایداری توسعه کلان‌شهرها با تأکید بر کلان‌شهر تهران، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
8)      ساسان پور، فرزانه و حمیدی، روناک (۱۳۹۴) نقش پیاده گستری بر توسعه گردشگری شهری منطقه 12 تهران (مطالعه موردی خیابان 15 خرداد و کوچه مروی)، دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی، 25 مهرماه 1394 تهران، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار، صص.9-1.
9)      سعیدنیا، احمد و مهدی زاده، جواد (1391) گردشگری شهری، کتاب سبز شهرداری، جلد 3، تهران: انتشارات سازمان شهرداری و دهیاری کشور.
10)   سلطانی، سحر و شهنوشی، ناصر (1391) اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری عمده شهرستان مشهد از منظر گردشگران داخلی، فصلنامه مطالعات گردشگری، بهار و تابستان دوره1، شماره 1، صص.17-5.
11)   کوکبی، لیلا؛ ایزدی خرامه، حسن؛ عبدالهی، رحمت اله؛ سلیمانی، رقیه (1391) حیات جمعی در فضای عمومی سبز راه، نگرشی بر تنوع فرهنگی اجتماعی استفاده از فضا (مطالعه موردی: پارک خطی باغ بلند شیراز)، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، زمستان1391، سال 3، شماره 11، صص.114- 97.
12)   مبهوت، محمدرضا و قدمگاهی، نرگس (1392)، ارائه راهکارهایی جهت توسعه پایدار گردشگری شهری چناران با استفاده از مدل SWOT، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، 25 دی‌ماه 1392 مشهد، موسسه آموزش عالی خاوران، صص.13-1.
13)   مهندسان مشاور باوند،1385، طرح تفصیلی منطقه 12 تهران، شهرداری تهران.
14) Aksoz, O. & BÂCdorin, P. (2012) the importance of urban tourism for hotel marketing policies; the case of Eskisehir, geo journal of tourism and geo sites, Vol.9, No.1, pp.1- 11.
15) Bates, K. (2013) making pedestrian malls work; key elements of successful pedestrian malls in the US and Europe, TERMINAL PROJECT Presented to the Department of Planning, Public Policy, & Management of the University of Oregon in partial fulfillment of the requirements.
16) Butler, R.W. (2000) Seasonality in tourism: issues and impilication s. In A.V. Seaton(ed.) Tourism A State of the Art Chichester: Wiley, pp. 339-332.
17) Acer Handan, Demir. & Isa, Cakiroglu. & Ummugulsum, Alyuz. & Goksel, Demir. (2016) Evaluation Environmental and Social Impacts of Pedestrianization in Urban Historical Areas: Istanbul Historical Peninsula Case Study, Journal of Traffic and Logistics Engineering, Vol.4, No.1, pp.83-87
18) Fruin, J. (1971) pedestrian planning and design, Metropolitan Association of Urban Designers and Environmental Planners.
19) Hass-Klau, C. (2015) The pedestrian and city” Belhaven Press, 1990 - City planning , New York, NY 10017.
20) Kousis, M. (1994) tourism and environment: A social movements perspective, Annals of tourism research, Vol.27, No.2, pp.267-552.
21) Litman, T.A. (2014) Economic Value of Walkability. Paper, Victoria Transport Policy Institute, presented at the Transportation Research Board. In 82nd Annual Meeting.
22) Melia, S. & shergold, B. (2016) Pedestrianisation and politics, evidence gaps and a case study of Brightons old town, The University of west England.
23) Nabi, Najafi. & Gh, Rashidi. & Hesari, E. & Jeddi, A. & Fatallahzadeh, F. (2016) Strategic Planning of Regional Tourism with Sustainable Development Approach; Case Study: Khaf Region, Journal of Civil Engineering and Urbanism, Vol.6, No.1, pp.7-15.
24) Neto, L, (2015) The Walkability Index Assessing the built environment and urban design qualities at the street level using open-access omnidirectional and satellite imagery, Thesis, Manchester university.
25) Newman, L. & Waldron, L. (2012) Towards Walkable Urban Neighborhoods, Publisher: University of Toronto Press.
26) Pearce, D. (2001) An integrative framework for urban tourism research, Annals of Tourism Research, Vol.28, No.4, pp.926–946.
27) Popescu, R. I. & Corbos, R.A. (2010) the role of the urban tourism in strategical development of brasov area, Theoretical and Empirical Researches in Urban Management Number, Vol.7, No.16, pp.69-85.
28) Rauterkus, S.Y. & Miller, N. (2011) Residential land values and walkability, Journal of Sustainable Real Estate, Vol.3, No.1, pp.23-43.
29) Rauterkus, S.Y. & Miller, N. (2011) Residential land values and walkability, Journal of Sustainable Real Estate, Vol.3, No.1, pp.23-43.
30) Sharpley, R. & Telfer, Dj. (2012) tourism and development, Second edition, Routledge, Taylor & Francis Group, LONDEN & NEW YORK.
31) Söderholm, D. (2008) the commercial structure of pedestrian streets and shopping districts_three cases from finland, Master’s thesis Planning geography, Supervisor: Harry Schulman, University OF Helsiniki Department OF Geography.
32) Yuen-han, L. (2009) An empirical study of the impact of a pede strianisation scheme on retail rental values in the neigh bourhood, Includes bibliographical references,Thesis (B.Sc)-University of Hong Kong, pp. 115-109.
33) Zamfir, A. & Corbos, R. (2015) Towards Sustainable Tourism Development in Urban Areas: Case Study on Bucharest as Tourist Destination, Journal Sustainability, Vol.7, No.9,  pp.12709-12722.