مطلوبیت گردشگری شبانه‌ی شهری از دیدگاه گردشگران مطالعه‌ی موردی: گردشگران شهر شیراز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

مقاصد گردشگری و جوامع آنها درصدد یافتن راه‌های جدیدی برای رقابت در بازار گردشگری هستند و گردشگری شبانه به عنوان یکی از این راه‌ها در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. شهر شیراز به عنوان یکی از کانون‌های اصلی گردشگری در کشور، پتانسیل‌های قابل توجهی در این زمینه دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی مطلوبیت گردشگری شبانه از دیدگاه گردشگران شهر شیراز می‌باشد. جامعه‌ی آماری تحقیق، گردشگران وارد شده به شهر شیراز در فروردین 1396 بوده که حداقل به مدت سه شبانه‌روز در این شهر اقامت داشته‌اند. حجم نمونه معادل 400 نفر بوده و گردآوری داده‌ها از طریق تکمیل پرسشنامه صورت پذیرفته است. پرسشنامه دارای سه بخش شامل مشخصات عمومی گردشگران، ارزیابی گردشگران از میزان مطلوبیت عوامل محیطی و جاذبه‌های گردشگری شهر شیراز در ساعات شبانه و نظر گردشگران در خصوص میزان اهمیت عوامل محیطی و جاذبه‌های مختلف در توسعه-ی گردشگری شبانه بوده است. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون‌های رتبه‌های علامت‌دار ویلکاکسون، فریدمن، من-ویتنی، کروسکال والیس، رگرسیون ساده و چندگانه صورت گرفته است. بر اساس نتایج پژوهش، در میان متغیرهای محیط شبانه‌ی شهر شیراز، متغیرهای «آب و هوا» و «زیبایی منظر شبانه» از دیدگاه گردشگران مطلوبیت بیشتری داشته‌اند. در میان جاذبه‌های مختلف، مطلوبیت شبانه‌ی بناها و آثار تاریخی در رتبه‌ی نخست و مطلوبیت شبانه‌ی جاذبه‌های فرهنگی، باغ‌ها و پارک‌ها، فضاهای تفریحی و جاذبه‌های مذهبی به طور مشترک در مرتبه‌ی بعدی قرار دارند. نتایج حاصل از مدل رگرسیون نشان می‌دهد که 30.9 درصد از واریانس «رضایتمندی گردشگری» به وسیله‌ی واریانس متغیرهای «مطلوبیت محیطی» و «جاذبه‌های گردشگری شبانه» تبیین می‌شود. همچنین، 54.4 درصد از واریانس «وفاداری گردشگری» به وسیله‌ی «رضایتمندی گردشگری شبانه» تبیین می‌شود.

کلیدواژه‌ها


1)      بیکی، پریسا و تردست، زهرا (1397) ارزیابی کیفیت مقصد گردشگری شهری از جنبه مدیریت مقصد (مطالعه موردی: آرامگاه فردوسی، شهر توس)، فصلنامه گردشگری شهری، بهار 1397، دوره 5، شماره 1، صص. 68-53.
2)      حسنی، علیرضا و هاشمی فدکی، الهه سادات (1392) ایجاد سرزندگی شبانه شهری با رویکرد طراحی فضاهای 24 ساعته نمونه موردی خیابان آزادشهر مشهد، همایش معماری و شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، 5 دی‌ماه 1392، مؤسسه آموزش عالی خاوران، مشهد، صص. 9-1.
3)      سعیدی رضوانی، نوید و سینی‌چی، پیروز (1385) راهبردهایی برای تحقق مفهوم شهرهای 24 ساعته، اولین همایش بین‌المللی شهر برتر، طرح برتر، 11 و 12 مردادماه 1385، سازمان عمران شهرداری همدان. صص. 9-1.
4)      شجاعی‌مهر، سیما (1391) برنامه‌ریزی فضاهای تفریحی-فراغتی شبانه با تأکید بر مفهوم شهر 24 ساعته (مطالعه موردی: محدوده فرهنگی-تفریحی ارم شهر همدان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، به راهنمایی کیانوش ذاکر حقیقی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
5)      شیخ بیگلو، رعنا و تبریزی، نازنین (1395) توسعه گردشگری شبانه شهری در ایران تحلیل مقایسه‌ای شهرهای اصفهان، تبریز، شیراز، مشهد و یزد، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، زمستان 1395، سال 6، شماره 24، صص. 58-45.
6)      لطفی زاده دهکردی، سیمین‌دخت و شاهدی، بهرام (1394) بررسی نقش شهرهای 24 ساعته بر توسعه گردشگری، همایش بین‌المللی معماری عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم، 2 مردادماه 1394، کانون سراسری انجمن‌های صنفی مهندسان معمار ایران، تهران، صص. 9-1.
7)      مشکینی، ابوالفضل؛ حسینی، معصومه؛ ربانی، طاها و عباس زاده، صغری (1395) بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی گردشگران شهری (مطالعه موردی: شهر طرقبه)، فصلنامه گردشگری شهری، زمستان 1395، دوره 3، شماره 1، صص. 30-17.
8)      نعمتی‌مهر، مرجان؛ شریفی، رؤیا؛ نوری، شیوا (1394) شهر 24 ساعته: احیای زندگی شبانه، رویکردی نوین در تجدید حیات فرهنگی مراکز شهری، کنفرانس بین‌المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط‌زیست افق‌های آینده نگاه به گذشته، 17 اسفندماه 1394، پژوهشکده فرهنگ هنر و معماری جهاد دانشگاهی، تهران، صص. 9-1.
9)     Agapito, Dora. & Pinto, Patrícia. & Mendes, Júlio. (2017) Tourists' Memories, Sensory Impressions and Loyalty: in Loco and Post-Visit Study in Southwest Portugal, Tourism Management, Vol.58, pp.108-118.
10) Agyeiwaah, Elizabeth. & Adongo, Raymond. & Dimache, Alexandru. & Wondirad, Amare. (2016) Make a Customer, not a Sale: Tourist Satisfaction in Hong Kong, Tourism Management, Vol.57, pp. 68-79.
11) Association of Town Centre Management (ACM). (2017) Economy: Realising the Potential for Destination Organisations, London: ACM.
12) Baker, Dwayne A. & Crompton, Jone L. (2000) Quality, Satisfaction and Behavioral Intentions, Annals of Tourism Research, Vol.27, No.3, pp.785-804.
13) Best, Janet. (2017) Colour Design Theories and Applications, Second Edition, UK: Woodhead publications.
14) Bevan, Terry. & Turnham, Alistair. & License, Andrew. (2011) Sydney Night Time Economy: Cost Benefit Analysis, Newcastle upon Tyne.
15) Bosque, Ignacio Rodriguez del. & Martin, Hector San. (2008) Tourist Satisfaction: a Cognitive-Affective Model, Annals of Tourism Research, Vol.35, No.2, pp.551-573.
16) Brands, Jelle. & Schwanen, Tim. (2014) Experiencing and Governing Safety in the Night-Time Economy: Nurturing the State of Being Carefree Emotion, Space and Society, Vol.11, pp.67-78.
17) Brands, Jelle. & Schwanen, Tim. & van Aalst, Irina. (2014) Spatiotemporal Variations in Nightlife Consumption: a Comparison of Students in Two Dutch Cities, Applied Geography, Vol.54, pp.96-109.
18) Brands, Jelle. & Aalst, Irina van. & Schwanen, Tim. (2015) Safety, Surveillance and Policing in the Night-time Economy: (Re) Turning to Numbers, Geoforum, Vol.62, pp.24–37.
19) Chang, Janet. & Hsieh, An-Tien. (2006) Leisure Motives of Eating out in Night Markets, Journal of Business Research, Vol.59, pp.1276–1278.
20) Chen, Ching-Fu. & Tsai, DungChun. (2007) How Destination Image and Evaluative Factors Affect Behavioral Intentions, Tourism Management, Vol.28, No.4, pp.1115–1122.
21) Chi, Christina Geng-Qing. & Qu, Hailin. (2008) Examining the Structural Relationships of Destination Image, Tourist Satisfaction and Destination Loyalty: An Integrated Approach, Tourism Management, Vol.29, No.4, pp.624–636.
22) Collison, Fredrick M. & Poe, Kevin. (2013) Astronomical Tourism: The Astronomy and Dark Sky Program at Bryce Canyon National Park, Tourism Management Perspectives, Vol.7, pp.1–15.
23) Cong, Le Chi. (2016) a Formative Model of the Relationship between Destination quality, Tourist Satisfaction and Intentional Loyalty: an Empirical Test in Vietnam, Journal of Hospitality and Tourism Management, Vol.26, pp.50-62.
24) Cronin, J. Joseph. & Brady, Michael. K. & Hult, G. Tomas. M. (2000) Assessing the Effects of Quality, Value and Customer Satisfaction on Consumer Behavioral Intentions in Service Environments, Journal of Retailing, Vol.76, No.2, pp.193-18.
25) Hui, Tak Kee. & Wan, David. & Ho, Alvin. (2007) Tourists' Satisfaction, Recommendation and Revisiting Singapore, Tourism Management, Vol.28, No.4, pp.965-975.
26) Jacobs, Jane. (2002) the Death and Life of Great American Cities, New York: Random House.
27) Kozak, Metin. (2001) Repeaters' Behavior at Two Distinct Destinations, Annals of Tourism Research, Vol.28, No.3, pp.785–808.
28) Lehto, Xinran Y. & O'Leary, Joseph T. & Morrison, Alastair M. (2004) the Effect of Prior Experience on Vacation Behavior, Annals of Tourism Research, Vol.31, No.4, pp.801-818.
29) Leiper, Neil. (2004) Tourism Management, Edition 3, Australia: Pearson Education.
30) Liu, Tzu-Ming. (2016) the Influence of Climate Change on Tourism Demand in Taiwan National Parks, Tourism Management Perspectives, Vol.20, pp.269–275.
31) Liu, Jingjing. & Nijkamp, Peter. & Huang, Xuanxuan. & Lin, Derong. (2017) Urban Livability and Tourism Development in China: Analysis of Sustainable Development by Means of Spatial Panel Data, Habitat International, Vol.68, pp.99-107.
32) Mariani, Marcello M. & Giorgio, Luisa. (2017) the ‘‘Pink Night” Festival Revisited: Meta-Events and the Role of Destination Partnerships in Staging Event Tourism, Annals of Tourism Research, Vol.2, pp.89–109.
33) Michailidou, Alexandra V. & Vlachokostas, Christos. & Moussiopoulos, Nicolas. (2016) Interactions between Climate Change and the Tourism Sector: Multiple-Criteria Decision Analysis to Assess Mitigation and Adaptation Options in Tourism Areas, Tourism Management, Vol.55, pp.1-12.
34) Ngesan, Mohd Riduan. & Zubir, Syed Sobri. (2015) Place Identity of Nighttime Urban Public Park in Shah Alam and Putrajaya, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol.170, pp.452–462.
35) Olya, Hossein G.T. & Alipour, Habib. (2015) Risk Assessment of Precipitation and the Tourism Climate Index, Tourism Management, Vol.50, pp.73-80.
36) Prayag, Girish. (2008) Image, Satisfaction and Loyalty: the Case of Cape Town, International Journal of Tourism and Hospitality Research, Vol.19, No.2, pp.205–224.
37) Rajaratnam, Sushila Devi. & Munikrishnan, Uma Thevi. & Pahlevan Sharif, Saeed. & Nair, Vikneswaran. (2014) Service Quality and Previous Experience as a Moderator in Determining Tourists’ Satisfaction with Rural Tourism Destinations in Malaysia: a Partial Least Squares Approach, Procedia-Social and Behavioral Sciences, Vol.144, pp.203–211.
38) Ramkissoon, Haywantee. & Graham Smith., Liam David. & Weiler, Betty. (2013) Testing the Dimensionality of Place Attachment and Its Relationships with Place Satisfaction and Pro-Environmental Behaviours: Astructural Equation Modelling Approach, Tourism Management, Vol.36, pp.552-566.
39) Ramseook-Munhurrun, Prabha. & Seebaluck, V.N. & Naidoo, Perunjodi. (2015) Examining the Structural Relationships of Destination Image, Perceived Value, Tourist Satisfaction and Loyalty: Case of Mauritius, Procedia-Social and Behavioral Sciences, No.175, pp.252–259.
40) Roberts, Marion. (2006) from Creative City to No-Go Areas–the Expansion of the Night-Time Economy in British Town and City Centres, Cities, Vol.23, No.5, pp. 331–338.
41) Romão, João. & Neuts, Bart. & Nijkamp, Peter. & Shikida, Asami. (2014) Determinants of Trip Choice, Satisfaction and Loyalty in an Eco-Tourism Destination: a Modelling Study on the Shiretoko Peninsula, Japan, Ecological Economics, Vol.107, pp.195–205.
42) Stedman, Richard C. (2002) toward a Social Psychology of Place: Predicting Behavior from Place-Based Cognitions, Attitudes, and Identity, Environment and Behaviour, Vol.34, No.5, pp.561-581.
43) Sun, Yi-Mei. & Wang, Shu-T. & Huang, Kuo-Wei. (2012) Hygiene Knowledge and Practices of Night Market Food Vendors in Tainan City, Taiwan, Food Control, Vol.23, No.1, pp.159-164.
44) Tasci, Asli D. A. (2017) a Quest for Destination Loyalty by Profiling Loyal Travelers, Journal of Destination Marketing & Management, No.6, pp.207–220.
45) Wolf, Isabelle Diana. & Croft, David Benjamin. (2012) Observation Techniques that Minimize Impacts on Wildlife and Maximize Visitor Satisfaction in Night-Time Tours, Tourism Management Perspectives, Vol.4, pp.164–175.
46) Wu, Chih-Wen. (2016) Destination Loyalty Modeling of the Global Tourism, Journal of Business Research, Vol.69, No.6, pp.2213–2219.
47) Xu, Zhenxiao. & Zhang, Jie. (2016) Antecedents and Consequences of Place Attachment: a Comparison of Chinese and Western Urban Tourists in Hangzhou, China, Journal of Destination Marketing & Management, Vol.5, No.2, pp.86–96.
48) Yoon, Yooshik. & Uysal, Muzaffer. (2005) an Examination of the Effects of Motivation and Satisfaction on Destination Loyalty: a Structural Model, Tourism Management, Vol.26, No.1, pp. 45–56.
49) Yüksel, Atila. & Yüksel, Fisun. & Bilim, Yasin. (2010) Destination Attachment: Effects on Customer Satisfaction and Cognitive, Affective and Conative Loyalty, Tourism Management, Vol.31, No.2, pp.274-284.