آینده نگاری صنعت گردشگری در شهر تهران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار مدیریت گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری مدیریت گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

چکیده

گردشگری یکی از صنایع رو به رشد در آینده خواهد بود. بر خلاف بسیاری از صنایع دیگر که متاثر از پیشرفت فناوری ممکن است کاملا تغییر ماهیت دهند، گردشگری حتی به شکل موجود هم می تواند سهم بزرگتری از اقتصاد کشورها و شهرها داشته باشد. اما پتانسیل بالای گردشگری در اقتصاد شهری مانند شهر تهران، مملو از عدم قطعیت‌هایی است که برای فهم بهتر آینده‌ی آن باید از روش‌های آینده نگاری استفاده کرد. در این راستا پژوهش حاضر می کوشد تا به آینده نگاری صنعت گردشگری در شهر تهران بپردازد. محوریت مقاله حاضر بر روی گردشگران خارجی است. از منظر روش تحقیق این پژوهش کاربردی و توصیفی – تحلیلی است و از روش‌های کارگاه آینده، پانل خبرگان و سناریونگاری بر اساس عدم قطعیت‌های بحرانی بهره می‌برد و شش پیشران کلیدی با عناوین افزایش تقاضا برای سفر در کل دنیا، روابط خارجی، کسب و کارهای نوآفرین، آزادی‌های گردشگر، اقتصادی دولتی و زیرساخت‌های شهر تهران شناسایی شد که دو پیشران با عناوین اقتصاد دولتی و روابط خارجی به عنوان عدم قطعیت‌های کلیدی شناخته شدند. در نهایت، تحقیق حاضر به چهار سناریوی مستقل برای آینده گردشگری شهر تهران رسید که به ترتیب: تهرانِ مخوف، تهران: میزبان مهمانان سرزده، تهرانِ چشم انتظار و تهران: بازدید برای عموم آزاد نام گذاری شدند. یافته‌های پژوهش نشان می دهد که جز در سناریوی تهران: بازدید برای عموم آزاد، وضعیت گردشگری تهران خوب نیست و این صنعت نمی ‌تواند کمکی به اقتصاد شهری تهران داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


1)      امیر فخریان، مصطفی و معینی، علیرضا (1396) بررسی عواملِ مؤثر در موفقیت دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری در زمینه برگزاری تورهای داخلی در شهر مشهد، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال 7، شماره25، صص. 220-207
2)      بوذری، سیما؛ خلیفه، ابراهیم؛ بابکی نژاد، مجتبی (1392) تبیین بازار بزرگ تهران در توسعه گردشگری، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال 10، شماره 38، صص. 80- 63.
3)      زالی، نادر و عطریان، فروغ (1395) تدوین سناریوهای توسعه گردشگری منطقه‌ای بر اساس اصول آینده‌پژوهی (موردمطالعه: استان همدان)، آمایش سرزمین، دوره هشتم، شماره اول، صص 131-107.
4)      شیخ‌زاده، ابراهیم (1394) مدل‌سازی عوامل مؤثر در بهبود کیفیت زندگی با تأکید بر تأثیرات توسعه صنعت گردشگری (موردمطالعه: شهر تهران)، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 8، شماره 1، صص.65–51.
5)      طاهری دمنه، محسن (1396) گفتاری پیرامون روش در آینده‌پژوهی، وب‌سایت یادداشت‌های یک آینده‌پژوه (http://www.iranianfuturist.com/).
6)      علی‌اکبری، اسماعیل؛ پوراحمد، احمد؛ جلال‌آبادی، لیلا (1397)، شناسایی پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده‌پژوهی، فصلنامه گردشگری و توسعه، سال 7، شماره 1، صص.178-156.
7)      غلامی، یونس و خلجی، نسترن (1396) تدوین اولویت‌بندی راهبردهای توسعه گردشگری با رویکرد پایداری (نمونه موردی: شهر کاشان)، گردشگری شهری، دوره ۴، شماره ۲، صص 30- 17.
8)      فامیل نوروزی، حامد؛ شریفی، شهرام؛ شیدایی، آیلین (1394) ارزیابی گردشگری شهری با تأکید بر توسعه زیرساخت‌های گردشگری و رقابت‌پذیری شهری؛ مورد پژوهی: کلان‌شهر تهران، مدیریت شهری، دوره14، شماره ۳۹، صص.392 – 369.
9)      فرجی راد، عبدالرضا و سید نصیری، ژاله (1388) جغرافیای گردشگری تهران و نقش شهرسازی و معماری در توسعه آن، فصلنامه جغرافیای انسانی، سال 2، شماره 1، صص.84 – 71.
10)   قاضی نوری، سید سپهر؛ ثقفی، فاطمه؛ میرزایی، مریم (1395) آینده صنعت نرم‌افزار در ایران با رویکرد توسعه سناریو، مدیریت فناوری اطلاعات، دوره 8، شماره 4، صص.790 – 771.
11)   نصراللهی، زهرا؛ جهانبازی، ندا؛ ناصری، طاهری (1393) استان‌های کشور برحسب جاذبه‌های گردشگری، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری، سال ، شماره 28، صص.17-3.
12)   Agovino, Massimiliano. & Casaccia, Mariaconcetta. & Garofalo, Antonio. & Marchesano, Katia. (2017) Tourism and disability in Italy. Limits and opportunities, Tourism Management Perspectives, Vol.23, pp.58-67.
13)   Armstrong, G.W.G. (1972) International tourism, coming or going: the methodological problems of forecasting, Futures, Vol.4, No.2, pp.115-125.
14)   Buhalis, Dimitrios. & Costa, Carlos. (2006) Tourism Business Frontiers Consumers, Products and Industry, Butterworth Heinemann, Oxford.
15)   Burkart, A. (1979) Inflation and energy: will they halt tourism growth? Tourism and the next decade, Futures, Vol.11, No.3, pp.258–259.
16)   Butler, Richard. (2009) Tourism in the future: Cycles, waves or wheels?, Futures, Vol.41, No.6, pp.346–352.
17)   Çiçek, Dönüş. & Zencir, Ebru. & Kozak, Nazmi. (2017) Women in Turkish tourism, Journal of Hospitality and Tourism Management, Vol.31, pp.228-234.
18)   Cole, S. & Razak, V. (2009) Tourism as future, Futures, Vol.41, No.6, pp.335-345.
19)   Hay, Brain. & Yeoman, Ian. (2005) Turning scenarios into a strategy map: our ambition for Scottish tourism, Journal of Vacation Marketing, Vol.11, No.1, pp.89-102.
20)   Henderson, Isaac Levi. & Avis, Mark. & Tsui, Wai. & Hong, Kan. (2018) Testing discontinuous innovations in the tourism industry: The case of scenic airship services, Tourism Management, Vol.66, pp.167-179.
21) Koh, Winston T.H. (2007) Terrorism and its impact on economic growth and technological innovation, Technological Forecasting and Social Change, Vol.74, No.2, pp.129–138.
22)   Lia, Kevin X. & Jin, Mengjie. & Shi, Wenming. (2017) Tourism as an important impetus to promoting economic growth: A critical review, Tourism Management Perspectives, Vol.13, No. 3, pp.1-12.
23)   Marais, Milandrie. & Plessis, Engelinadu.  & Saayman, Melville. (2017) A review on critical success factors in tourism, Journal of Hospitality and Tourism Management, Vol.13, pp.1-12.
24)   Molitor, G. (2000) Emerging economic sectors in the third millennium: leisure time era begins to dominate US economy by 2015, Foresight, Vol.2, No.4, pp.425-428.
25)   Pan, Steven. & Chon, Kayan. & Song, Haiyan. (2008) Visualizing tourism trends: a combination of ATLAS.ti and BiPlot, Journal of Travel Research, Vol.46, No.3, pp.339-48.
26)   Postma, Albert. (2015) Investigating scenario planning – a European tourism perspective, Journal of Tourism Futures, Vol.1, No.1, pp.46 - 52.
27)   Sanches-Pereira, Alessandro. & Onguglo Bonapas. & Pacine, Henrique. & Coelho, ST. & Gómez, Maria F. & Galindo, Teixeira. & Muwanga K, Muwanga. (2017) Fostering local sustainable development in Tanzania by enhancing linkages between tourism and small-scale agriculture, Journal of Cleaner Production, Vol.162, No.20, pp.1567 - 1581.
28)   Shackleford, Peter. (1979) Planning for tourism: research needs in a growth industry, Futures, Vol.11, No.1, pp. 32-43.
29)   Szpilko, Danuta. (2015) The Future of Tourism Development in the Podlaskie Voivodeship, Social and Behavioral Sciences, Vol.213, pp.977-984.
30)   Varum, Celeste Amorim. & Melo, Carla. & Alvarenga, António. & Carvalho, Paulo Soeiro de. (2011) Scenarios and possible futures for hospitality and tourism, Foresight, Vol.13, No.1, pp. 19-35.
31)   Yeoman, Ian. & McMahon-Beattie, Una. (2005) Developing a scenario planning process using a blank piece of paper, Tourism and Hospitality Research, Vol.5, No.3, pp.273-85.
32)   Yeoman, Ian. & Lennon, John.J. & Black, lynn. (2005) Foot-and-mouth disease: a scenario of reoccurrence for Scotland’s tourism industry, Journal of Vacation Marketing, Vol.11, No.2, pp. 179-90.
33)   Yeoman, Ian. (2012) 2050 – Tomorrow’s tourism. Bristol: Channel View Publications.