ارزیابی ارتباط فضایی در عناصر گردشگری کلان‌شهر تهران مطالعه موردی: مناطق 1 و 12

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 استادیار برنامه‌ریزی گردشگری، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران

چکیده

شناخت و تحلیل ارتباط فضایی میان عناصر گردشگری یکی از مهم­ترین و ضروری­ترین عواملی است که ارتباط تنگاتنگی با نوع تأثیرگذاری و تأثیرپذیری گردشگران از محیط شهری دارد. هدف از این پژوهش تحلیل ارتباط فضایی در عناصر گردشگری مناطق یک و دوازده کلان­شهر تهران می­باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. برای جمع­آوری  اطلاعات از مطالعات اسنادی و در تحلیل تجربی از ابزارهای میدانی پرسشنامه و همچنین داده­های ثانویه استفاده گردید. بدین­سان در ابتدا شاخص­ها و نماگرها تنظیم گردید و با توجه به نظر نخبگان شاخص­ها و نماگرهایی که بیشترین امتیاز را به خود اختصاص دادند برای تنظیم پرسشنامه انتخاب شدند. در این پژوهش از آزمونT  تک نمونه­ای در محیط SPSS برای تحلیل داده­های حاصل از پرسشنامه­ها و همچنین از مدل میانگین نزدیک­ترین همسایگی و تحلیل خوشه­ای فضایی چند فاصله­ای در محیط GIS برای تجزیه و تحلیل داده­های ثانویه و برای بدست آوردن الگوی توزیع و پراکنش فضایی عناصر گردشگری در مناطق استفاده شده است. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که الگوی فضایی عناصر گردشگری در مناطق یک و دوازده کلانشهر تهران از نوع خوشه­ای است و همچنین نتایج حاصل از آزمونT  تک نمونه­ای نشان می­دهد که شاخص­های مورد­نظر میانگینی کمتر از مقدار T Value را که عدد 3 می­باشد را بدست آورده­اند و همچنین سطح معناداری برابر است با 000/0، که نشان­دهنده­ی وجود ارتباط ضعیف میان عناصر گردشگری در نظر گرفته شده در هر دو منطقه و تایید فرضیه تحقیق می­باشد.

کلیدواژه‌ها


1)      بهنام مرشدی، حسن؛ رضوانی، محمدرضا؛ محمدیان، زهرا (1395) برنامه‌ریزی فضایی خدمات گردشگری (مطالعه موردی: استان فارس) پژوهش‌های جغرافیای انسانی، تابستان 1395، دوره 48، شماره 2، صص. 295 - 277.
2)      شکویی، حسین و موحد، علی (1381) شناخت الگوی فضای توریستی شهر اصفهان با استفاده از سیستمGIS، مجله مدرس، زمستان 1381، دوره 6، شماره 4، صص.114-95.
3)      ضیایی، محمود؛ جاودان، مجتبی؛ کاظمی ازغدی، سیمین (1393) ساماندهی فضایی مقصدهای گردشگری (شهری و روستایی) در مقیاس ناحیه‌ای مورد: شهرستان طرقبه شاندیز، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، پاییز 1393، سال 3، شماره 3، صص.110-83.
4)      کیامهر، رامین؛ پیری، عیسی؛ بزم آورد، شب بو و آذری، مهدی (1395) تحلیلی بر توزیع فضایی هتل‌ها در مقصدهای گردشگری (نمونه موردی: شهر کرمانشاه) فصلنامه گردشگری شهری، زمستان 1395، دوره 3، شماره 1، صص. 57 -43.
5)      مویدفر، سعیده (1397) ارزیابی فضاهای گردشگری شهر یزد با تأکید بر بحران‌های گردشگری، فصلنامه گردشگری شهری، زمستان 1397، دوره 5، شماره 4، صص. 74-51.
6)     Aksoz, Ozan Emre. & Dorin, Paul Bac. (2012) The importance of urban tourism for hotel marketing policies: The case of Eskişehir, Geo Journal of Tourism and Geosites, Vol.9,No.1, pp7-16.
7)     Ashworth, Gregory. & Stephen, J. Page. (2011) Urban tourism research: Recent progress and current paradoxes, Tourism management, Vol.32, No.1, pp.1-15.
8)     ATCM. (2006) Adding Value and a Competitive Edge: The Case for Using Arts and Culture in Town Centers. A Report Commissioned by the Association of Town Center management (ATCM), London: Author.
9)     Boers, Bas. & Stuart, Cottrell. (2006) Sustainable tourism infrastructure planning: a GIS based approach. In in: Peden, John G.; Schuster, Rudy M., comps., eds. Proceedings of the 2005 northeastern recreation research symposium; 2005 April 10-12; Bolton Landing, NY. Gen. Tech. Rep. NE-341. Newtown Square, PA: US Forest Service, Northeastern Research Station: pp151-160.
10) Datzira-Masip, Jordi. (2006) Cultural Heritage Tourism-Opportunities for product development: the Barcelona case, Tourism Review, Vol.61, No.1, pp.13-20
11) Doswell, Roger. (2009) Tourism: How effective management makes the difference, Published: Routledge.
12) Diamantis, Dimitrios. (2004) Ecotourism: management and assessment, Cengage Learning EMEA.
13) Ding, Lei. & Yu, Wang. & Fangyi, Zhang. Xiaogen, Wu. & Shu, Tang. (2011) Spatial structure of tourist attractions in Nanjing, China—Based on statistical analysis of 317 tourist attractions. In 2011 19th International Conference on Geoinformatics (pp. 1-6). IEEE.
14) Duarte, Paulo. (2014) Event tourism analysis and state of the art, European journal of tourism, hospitality and recreation,Vol.5, No.2, pp.83-102.
15) Edelheim, Johan. (2014) Case attractions in destinations. Lecture material from 30 September 2014. Ph.D. Johan Edelheim, MTI.
16) Franklin, Adrian. (2007) The Problem with Tourism Theory. In A. Morgan, & A. Pritchard, The Critical Turn in Tourism Studies: Innovative Research Methodologies, pp131-148.
17) Gârbea, Roxana Valentina. (2013) Urban tourism between content and aspiration for urban development, Management & Marketing-Craiova, No.1, pp.193-201.
18) García-Rosell, José-Carlos. & Maria Hakkarainen, Heli Ilola. & Petra, Paloniemi. & Teija, Tekoniemi-Selkälä. & Mari, Vähäkuopus. (2013) Interregional tourism cooperation: experiences from the Barents.
19) Gheorghe, Georgică. & Petronela, Tudorache. & Puiu, Nistoreanu. (2014) Gastronomic tourism, a new trend for contemporary tourism, Cactus Tourism Journal, Vol.9, No.1, pp.12-21.
20) Gregorová, Bohuslava. (2014) Spatial Model of Tourism in High Mountains: an Example from the High Tatras and the Low Tatras, Slovakia, Current Issues of Tourism Research, Vol.3,No.1, pp.28-36.
21) GÚČIK, Marian. (2010) Cestovný ruch. 1. vyd. Banská Bystrica: DALI-BB, 2010, 307 s. ISBN 978-80-89090-80-8.
22) Hall, Colin Michael. (2005) Tourism: Rethinking the social science of mobility. Pearson Education.
23) Hall, Colin Michael. & Page, Stephen. (2006) The geography of tourism and recreation: Environment, place and space (3th Ed.), Routledge, London and NewYork.
24) Hashemi, S.M. & Jusoh, J. (2015) Determinants of tourism routes for tourism development: the mediating role of tourist, satisfaction in Malaysia islands Journal of Scientific Research and Development Vol.2, No.13, pp.189-193.
25) Jafari, Jafar. (1973) Role of tourism on socio-economic transformation of developing countries. Cornell University, Faculty of the Graduate School.
26) Jansen-Verbeke, Myriam. (1986) Inner-city tourism: resources, tourists and promoters, Annals of Tourism Research, Vol.13, No.1, pp.79-100.
27) Jordi Datzira, Masip. (2006) Tourism Product Development: a way to create value the case of La Vall de Lord, IV International Doctoral Tourism and Leisure Colloquium. ESADE. May 2006.
28) Khoshkam, Mana. & Azizan, Marzuki. & Usama, Al-Mulali. (2016) Socio-demographic effects on Anzali wetland tourism development. Tourism Management, Vol.54, pp.96-106.
29) Kolb, Bonita. (2006) Tourism marketing for cities and towns. Routledge.
30) Kotler, Philip. & Keller, Kevin Lane. (2011) Shaping the Market Offerings. Marketing Management. Edition 14, Part 5. New Jersey: Prentice Hall.
31) Ko, Dong-Wan. & William, P. Stewart. (2002) A structural equation model of residents’ attitudes for tourism development. Tourism management, Vol.23, No.5, pp.521-530.
32) Kurek, W. (2007) Turystyka. 1. vyd. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, 541 s. ISBN 978-83-01-15294-9.
33) Law, Christopher M. (2002) Urban tourism: The visitor economy and the growth of large cities. Cengage Learning Emea.
34) Lin, Yi-Chin. & Thomas, E. Pearson. & Liping A. Cai. (2011) Food as a form of destination identity: A tourism destination brand perspective, Tourism and Hospitality Research, Vol.11, No.1, pp.30-48.
35) Mazilu, M. E. (2010) Key elements of a Model for Sustainable Tourism, publicat în International Journal of Energy and Environment, Vol.4, No.2, pp.1109-9577.
36) Mariot, Peter. (1983). Geografia cestovného ruchu. 1. vyd. Bratislava: VEDA, 1983. 252 s. ISBN 71-053-83.
37) Mariot, Peter. (1969) Priestorové aspekty cestovného ruchu a otázky gravitačného zázemia návštevných miest. Geografický časopis, Vol.21, No.4, pp.287-311.
38) McKercher, Bob. & Noam, Shoval. & Erica, Ng. & Amit, Birenboim. (2012) First and repeat visitor behaviour: GPS tracking and GIS analysis in Hong Kong, Tourism Geographies, Vol.14, No.1, pp.147-161.
39) Meyer, Dorothea. (2004) Tourism routes and gateways: Key issues for the development of tourism routes and gateways and their potential for pro-poor tourism, ODI discussion paper, pp1-31.
40) Pernecky, Tomas. (2010) The being of tourism, The Journal of Tourism and Peace Research, Vol.1, No.1, pp.1-15.
41) Priskin, Julianna.) 2001( Assessment of natural resources for nature -based tourism: the case of the central coast region of Western Australia, Landscape and Urban Planning, Vol. 22, No.6, pp.637 - 648.
42) Léo, Pierre-Yves, & Jean Philippe, (2002) Retail Centres: Location and Consumer's Satisfaction, The Service Industries Journal, Vol. 22, pp.122-146.
43) Rosentraub, Mark S. & Mijin, Joo. (2009) Tourism and economic development: Which investments produce gains for regions? Tourism management, Vol.30, No.5, pp.759-770.
44) Schalber, Christof. & Anita, Zehrer. & Wolfgang, Schobersberger. (2011) Product development for health tourism in Alpine regions, Journal of Tourism Challenges & Trends, Vol.4, No.2, pp.15-30.
45) Suh, Yong Kun. (2002) International urban travelers: Patterns, perceptions, preferences in global tourism, Editeur: University of Minnesota.
46) Stăncioiu, Aurelia-Felicia. & Nicolae, Teodorescu. & Ion Pârgaru, Anca-Daniela Vlădoi. & Codruţa, Băltescu. (2011) The Image of the Tourism Destination-a Supporting Element in the Development of the Regional Tourism Brand Study Case: Muntenia, Theoretical & Applied Economics, Vol.18, No.2, pp.139-152.
47) Stickdorn, Marc, & Anita Zehrer. (2009). Service design in tourism: Customer experience driven destination management, In First Nordic conference on service design and service innovation, Oslo, pp 1-16.
48) UNWTO, (2012) Year book of tourism statistics. Madrid: World Tourism Organization.
49) World Tourism Organisation (2012) Global Report on City Tourism.Madrid:World Tourism Organisation.