تحلیل توزیع فضایی مراکز اقامتی در مقصدهای گردشگری شهری مطالعه موردی: شهر رشت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

چکیده

گردشگری شهری در راستای دستیابی حداکثری به گردشگران ورودی ازیک‌طرف و افزایش ماندگاری آن‌ها از طرف دیگر، نیازمند پیش‌نیازهایی است. ازجمله عمده‌ترین این پیش‌نیازها، وجود جاذبه‌های گردشگری و همچنین انواع مراکز اقامتی برای آن‌هاست. آنچه در کنار وجود این مراکز در شهرها اهمیت دارد، نحوه مکان‌یابی، توزیع فضایی و جهت پراکنش آن‌هاست که نیازمند مطالعه و بررسی است. ازاین‌رو این پژوهش توزیع فضایی مراکز اقامتی شامل هتل‌ها، مهمان‌پذیرها و خانه‌های مسافر را در کنار جاذبه‌های گردشگری شهر رشت را بررسی کرده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. برای تحلیل یافته‌ها از روش میانگین نزدیک‌ترین همسایه، تحلیل خوشه‌ای فضایی چند فاصله‌ای، میانگین مرکزی و بیضی انحراف معیار استفاده‌شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بر اساس میانگین نزدیک‌ترین الگوی پراکنش واحدهای اقامتی به‌صورت کلی و خانه مسافرها به‌صورت خوشه‌ای بوده و پراکنش هتل‌ها به‌صورت پراکنده است. همچنین بر اساس تحلیل خوشه‌ای فضایی چند فاصله‌ای پراکنش جاذبه‌های گردشگری به‌صورت خوشه‌ای، خانه مسافرها به‌صورت خوشه‌ای و هتل‌ها و مهمان‌پذیرها در شهر رشت به‌صورت پراکنده می‌باشد همچنین در صورت یکسان در نظر گرفتن مراکز اقامتی، توزیع آن‌ها دارای جهت شمال شرقی- جنوب شرقی می‌باشد. درمجموع نیاز به توسعه هماهنگ مراکز اقامتی در شهر رشت کاملاً محسوس است. به نظر می‌رسد که متولیان امر مراکز اقامتی در شهر رشت، نیازمند تدوین برنامه‌ای هماهنگ و از پیش تعیین‌شده برای توسعه چنین مراکزی هستند و باید از هرگونه برخورد فوری و ضربتی خودداری شود.

کلیدواژه‌ها


1)      ابراهیم‌زاده، عیسی و آقاسی زاده، عبدالله (1388) تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیه ساحلی چابهار با استفاده از مدل راهبردی سوات، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال 1، شماره 1، صص. 128-107.
2)      تقوایی، مسعود؛ عبدا... زاده، مهدی؛  پورعیدی­وند، لاله؛ افشارپور، فرزانه (1392) تحلیلی بر مکان‌یابی بهینه مراکز اقامتی در شهر تبریز با بهره‌گیری از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، فضای جغرافیایی، سال 13، شماره 43، صص. 189-171.
3)      تولایی، سیمین (1386) مروری بر صنعت گردشگری، چاپ اول، تهران: دانشگاه تربیت‌معلم.
4)      جعفری، حمیدرضا؛ حسن‌پور، سیروس؛ رحیلی خراسانی، لیلا؛ پوراحمد، احمد (1393) کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی در مکان‌یابی و تحلیل فضایی مکانی آلودگی و منابع آلاینده‌های هوا در کلان‌شهر کرمانشاه، محیط‌شناسی، دوره 40، شماره 1، صص. 64-51.
5)      رضایی مقدم، علی؛ آرزو، حسن؛ یوسف پور، وحید؛ عبادی، مسعود (1391) بررسی جایگاه طراحی در ایجاد حس امنیت در مجتمع‌های مسکونی، چهارمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد مقدس، صص.18-1.
6)      رنجبریان، بهرام و زاهدی، محمد (1389) بازاریابی گردشگری، اصفهان: انتشارات چهارباغ.
7)      زنگی‌آبادی، علی و ابوالحسنی، فرحناز (1387) تحلیل فضایی، سطح‌بندی و برنامه‌ریزی مراکز اقامتی با استفاده از شاخص توسعه گردشگری (TDI)- مطالعه موردی: شهر اصفهان، مطالعات مدیریت گردشگری، دوره3، شماره9، صص.43-25.
8)      ساسان پور، فرزانه؛ تابعی، نادر؛ مرادی، ثروت الله؛ نیازی، چیا (1392) بررسی و تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در مناطق شهری با رویکرد توسعه پایدار موردمطالعه مناطق حوزه جنوبی تهران، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال 3، شماره 9، صص. 46-37.
9)      سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گیلان (1395) آمار خانه‌های مسافر شهر رشت.
10)   سقایی، مهدی؛ خواجه شاهکویی، علیرضا؛ جوانبخت، زهره (1391) پهنه‌بندی مناطق مستعد ایجاد خدمات اقامتی در کلان‌شهر مشهد (با استفاده از مدل AHP)، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 3، شماره 11، صص. 96-73.
11)   سرایی، محمدحسین؛ چهارراهی، مسعود؛ صفرپور، میثم (1395) بررسی و تحلیل پراکنش فضایی هتل‌ها نسبت به جاذبه‌های گردشگری مورد شناسی: شهر شیراز، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، دوره 6، شماره 20، صص. 182-171.
12)   عسگری، علی (1390) تحلیل‌های آماری فضایی با ARC GIS، چاپ اول، تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
13)   فرجی سبکبار، حسنعلی (1391) تحلیل نابرابری‌های فضایی سکونتگاه‌های روستایی ایران، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال 1، شماره 1، صص. 100-83.
14)    قادری، زاهد (1383) اصول برنامه‌ریزی توسعه پایدار گردشگری روستایی، چاپ اول، تهران: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
1)           
15)   قاسمی، فروغ؛ زیاری، کرامت الله؛ صادقی، محمد (1393) تحلیل کیفی و مکانی مراکز اقامتی شهر شیراز جهت توسعه گردشگری (با تأکید بر هتل‌ها)، جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، دوره4، شماره 11، صص. 13-1.
16)   کاظمی، مهدی (1386) مدیریت گردشگری، تهران: انتشارات سمت.
17)   کلانتری، محسن و قزلباش، سمیه (1388) شناسایی کانون‌های جرم خیز شهری با استفاده از مدل‌های آماری گرافیک مبنا و سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی GIS، موردمطالعه: سرقت در شهر زنجان، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، سال ۴، شماره 11، صص. 91-77.
18)   کلانتری خلیل‌آباد، حسین؛ پوراحمد، احمد؛ قاسمی، ایرج؛ موسوی، سیدرفیع (1394) نهادهای محلی و ظرفیت آن‌ها در توسعه گردشگری پایدار شهری، فصلنامه میراث و گردشگری، سال 1، شماره 1، صص. 21-1.
19)   کیامهر، رامین؛ پیری، عیسی؛  بزم آورد، شب­بو؛ آذری، مهدی (1395) تحلیلی بر توزیع فضایی هتل‌ها در مقصدهای گردشگری، مطالعه موردی: شهر کرمانشاه، نشریه گردشگری شهری، دوره3، شماره 1، صص. 57-43.
20)   محمودی، محمدمهدی (1391) توسعه مسکن همساز با توسعه پایدار، چاپ دوم، تهران: مؤسسات انتشارات دانشگاه تهران.
21)   موحد، علی (1387) توزیع فضایی مراکز اقامتگاهی در شهرهای تاریخی، مطالعه موردی: شهر اصفهان، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره55، شماره 65، صص. 116-105.
22)   موحد، علی (1386) گردشگری شهری، اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
23)   نوری، سید هدایت ا... (1379) تحلیل فضایی در جغرافیای کشاورزی، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 39، صص. 10-1.
24)   وارثی، حمیدرضا و رضایی، میثم (1391) تحلیل فضایی و مکان‌یابی مراکز اقامتگاهی در شهرهای تاریخی، مطالعه موردی: هتل‌های شهر شیراز، آمایش محیط، دوره5، شماره 19، صص. 26-1.
25)   وارثی، حمیدرضا؛ تقوایی، مسعود؛ شاهیوندی، احمد (1389) تحلیلی بر وضعیت زیرساخت‌های گردشگری در شهر اصفهان با تأکید بر هتل‌ها، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 22، شماره 44، صص. 112-91.
26)   یاسوری، مجید (1390) طرح راهبردی توسعه گردشگری شهر رشت، رشت: دانشگاه گیلان.
27)  Aledo, A.  & Mazón, T. (2004) Impact of residential tourism and the destination life cycle theory, WIT Transactions on Ecology and the Environment, Vol.76, pp.1-12.
28)  Ashworth, G. & Page, S. J. (2011) Urban tourism research: Recent progress and current paradoxes, Tourism Management, Vol.32, No.1, pp.1-15.
29)  Brown, G. (2006) Mapping landscape values and development preferences: a method for tourism and residential development planning, International journal of tourism research, Vol.8, No.2, pp.101-113.
30)  Cooper, C. & Morpeth, N. (1998) The impact of tourism on residential experience in Central-Eastern Europe: The development of a new legitimation crisis in the Czech Republic, Urban Studies, Vol.35, No.12, pp.2253-2275.
31)  Gascón, J. (2016) Residential tourism and depeasantisation in the Ecuadorian Andes, The Journal of Peasant Studies, Vol.43, No.4, pp.868-885.
32)  Smith, S.J. (1995) Tourism analysis, 2nd edition, longman, harlow.
33)  Mantecón, A. & Huete, R. (2008) The value of authenticity in residential tourism: The decision-maker's point of view, Tourist Studies, Vol.8, No.3, pp.359-376.
34)  Hunter, C. (1997) Sustainable tourism as an adaptive paradigm, Annals of tourism research, Vol.24, No.4, pp.850-867.
35)  Law, C. M. (1993) Urban tourism: attracting visitors to large cities: Mansell Publishing Limited.
36)  Ashworth, G. & Page, S. J. (2011) Urban tourism research: Recent progress and current paradoxes, Tourism Management, Vol.32, No.1, pp.1-15.
37)  Nunkoo, R. & Ramkissoon, H. (2010) Small island urban tourism: a residents' perspective, Current Issues in Tourism, Vol.13, No.1, pp.37-60.
38)  Van Noorloos, F. (2011) Residential tourism causing land privatization and alienation: New pressures on Costa Rica's coasts. Development, Vol.54, No.1, pp.85-90.