مدیریت راهبردی توسعه گردشگری تفرجی شهرستان شهریار با اتکا به مدل PESTEL

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری، دانشگاه تهران

چکیده

گردشگری تفرجی را می‌توان یکی از کم‌هزینه‌ترین انواع گردشگری نام برد. همچنین در گردشگری تفرجی یا همان روزانه می‌توان گردشگری‌های متفاوتی را جای داد مانند گردشگری کشاورزی، گردشگری شهری و گردشگری روستایی و... که می‌توان در یک گشت‌وگذار روزانه از آن لذت برد. منطقه موردمطالعه در این تحقیق شهریار است که با روستاهای خود پیوند نزدیک دارد و همچنین دارای باغات فراوانی در داخل خود شهر نیز می‌باشد. اما این باغات نیز با توجه به درخواست افراد برای مسکن و سایر نیازهای شهری روزبه‌روز از بین رفته است. ازاین‌رو می‌توان پیوندی از گردشگری شهری، روستایی و کشاورزی را داشت و از ترکیب این سه نوع فعالیت گردشگری برای پیشبرد منطقه در زمینه گردشگری استفاده کرد تا بتوان جلوی تخریب باغات و اراضی مستعد کشاورزی را گرفت. ازآنجاکه این پژوهش به دنبال شناسایی راهکارهای رونق گردشگری تفرجی بوده است، در زمره پژوهش‌های توصیفی-پیمایشی قرار می‌گیرد و با بهره‌گیری از مدل‌های SWOT و PESTEL مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. همچنین عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، محیط‌زیستی و حقوقی مؤثر بر توسعه گردشگری تفرجی مورد تحلیل قرارگرفته و طبقه‌بندی‌شده است و به این نتیجه نشان داد شهریار پتانسیل گردشگری تفرجی را دارد و بهینه در محدوده راهبرد تهاجمی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


1)    استرنج، گای (1377) جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران: انتشارات بنگاه.
2)    اعرابی، سید محمد (1385) دست نامه برنامه‌ریزی استراتژیک، تهران: انتشارات پژوهش‌های فرهنگی.
3)    انوری، محمود رضا؛ بلوچی، عثمان؛ هاشم‌زهی، ابراهیم (1391) نقش محوری گردشگری روستایی در توسعه نواحی روستایی موردمطالعه موردی شهرستان خاش، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 3، شماره 10، صص.86-67.
4)    پور جعفر، محمدرضا؛ محمودی نژاد؛ هادی، ایلکا؛ شاهین، عاقبت بخیر) حامد 1391) فرا تحلیلی از رویکردهای توسعه گردشگری روستایی با تأکید بر تحلیل عوامل راهبردی (SWOT)، مجله علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، سال 14، شماره 2، صص.79-61.
5)    جمعه پور، محمود و حیدری، زهرا (1395) پیوند بین گردشگری و فعالیت‌های کشاورزی در راستای پایداری محیط با تأکید بر نگرش‌های جوامع محلی نواحی روستای تنکابن: فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن جغرافیای ایران،دوره14، شماره49، صص.25-22.
6)    خطیبی، محمدرضا؛ فخیم زاده؛ بوزرجمهری، خدیجه (1391) امکان‌سنجی گردشگری کشاورزی، همایش کشوری کشاورزی و تولید ملی با محوریت آمایش سرزمین.
7)    داس ویل، راجر (1379) مدیریت جهانگردی مبانی، راهبردها و آثار، ترجمه محمد اعرابی و داوود ایزدی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی
8)    دوگاهه، مرضیه (1395) بررسی راهکارهای رونق گردشگری کشاورزی در شهرستان رودبار با تأکید بر محصول زیتون، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت و جهانگردی دانشگاه هنر اصفهان.
9)    دیوبند، سارا (1391) شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر تقاضای تفرجی در تفرجگاه‌های طبیعی (مطالعه موردی پارک طبیعت کبودوال، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته محیط‌زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
10) رضوانی، محمدرضا؛ نجار زاده، محمد؛ ترابی، ذبیح‌الله (1395) چالش و مباحث توسعه گردشگری کشاورزی منطقه موردمطالعه: مناطق روستایی شاهرود، فصلنامه مطالعات گردشگری، سال 15، شماره36، صص.84-61.
11) رنجبر، مهدیه (1387)؛ اثرات تخلیه روستاها و فعالیت‌های کشاورزی بخش ارادان گرمسار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر محمدرضا رضوانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
12) رهنمایی، محمدتقی (1392) اوقات فراغت و گردشگری، تهران: نشر مهکامه.
13) زارعی، حمید (1395) شناخت فرصت‌های کسب‌وکار در گردشگری کشاورزی شهر قمصر: پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته کارآفرینی، دانشگاه رازی کرمانشاه.
14) زیاری، کرامت الله؛ سرخ کمال، کبری؛ زیاری، رضا (1394) تکنیک‌های برنامه‌ریزی گردشگری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
15) زینال پور، سجاد (1392) انتخاب الگوی مناسب برای شناسایی پتانسیل‌های توسعه گردشگری منطقه ماکو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبائی.
16) سعیدنیا، احمد (1378) کتاب سبز راهنمای شهرداری‌ها، جلد هشتم: تأسیسات و خدمات شهرداری‌ها،  تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
17) صفرآبادی، اعظم و احمدپور، علی (1398) برنامه‌ریزی تفرجگاه‌های پیرامون شهرها با تأکید بر گردشگری سلامت. مطالعه موردی: چشمه آبگرم تودلویه، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال 9، شماره 31، صص. 244-227.
18) ضرغام بروجنی، حمید (1389) برنامه‌ریزی توسعه جهانگردی رویکردی هم پیوند و پایدار، تهران: نشر مهکامه.
19) ظهرابی، حمید (1385) تدوین الگوی مدیریت اکوتوریسم در حوزه آبخیز پریشان، مرکز علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی اهواز.
20) علیدادی، اسلام (1393) ارائه مدل برنامه‌ریزی استراتژیک برای جاذبه‌های گردشگری شهرستان جیرفت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت جهانگردی، دانشگاه سمنان.
21) فراهانی، جلال (1387) مدیریت اوقات فراغ و ورزش‌های تفریح، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
22) قادرمرزی، حامد (1397) سنجش رضایت گردشگران از کیفیت خدمات تفرجگاه‌های پیرا شهری (مطالعه موردی: پارک آبیدر سنندج)، فصلنامه گردشگری شهری، دورة 5، شمارة 1، صص.82-69.
23) قدمی، مصطفی و صالحی، صادق (1391) بررسی عوامل مؤثر در شکل‌گیری رابطه متضاد میان بخش کشاورزی و گردشگری شهرستان چالوس، نوشهر، فصلنامه مدیریت گردشگری، سال 7، شماره17، صص. 203-173.
24) کاشفی، سید علی (1391) بررسی اوقات فراغت شبانه در شهر تهران (مطالعه موردی منطقه 1 و 2 شهرداری تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا-برنامه‌ریزی توریسم، دانشگاه آزاد تهران مرکز.
25) مجنونیان، هنریک (1374) مباحثی پیرامون پارک‌ها، فضای سبز و تفرجگاه‌ها، تهران: انتشارات سازمان پارک‌ها و فضای سبز تهران.
26) محترم، رحیم و نصیری سوادکوهی، رضا (1396) کتاب بازرگانی بین‌المللی؛ تئوری‌ها و کاربردها با رویکرد مدیریت صادرات و واردات، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
27) منزوی، مسعود (1388) پویش محیطی، در آینده‌پژوهی؛ مفاهیم و روش‌ها، تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
28) منشی‌زاده، رحمت‌الله (1376) گردشگری روستایی، تهران: انتشارات منشی.
29) مهرابی بهرام، حسین (1390) ارزیابی اثرات توسعه شهری بر تغییرات کاربری اراضی کشاورزی، مطالعه موردی شهرستان شهریار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
30) موحد، علی (1381) بررسی و تحلیل الگوی فضایی توریسم شهری، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
31) موحد، علی؛ امان پور، سعید؛ زارعی، رضا (1391) ارزیابی تفرجگاه‌های گردشگری پیرامون کلان‌شهرها با استفاده از تلفیق مدل SWOT و AHP؛ مطالعه موردی تفرجگاه گردشگری مال آقا، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال 14، شماره 15، صص 74-53.
32) یوسفی، حسین؛ محمدی، علی؛ جهانگیر، محمدحسین (1397) ارزیابی وضعیت توسعه تفرج شهری با استفاده از ترکیب مدل‌های کوپراس و بوسیار) مطالعه موردی: منطقه چیتگر شهر تهران(، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 6، شماره 1، صص. 32 ـ 19.
33) Barbieri, C. (2013) Assessing the Sustainability of Agritourism in the US: A comparison between agritourism and other farm entrepreneurial ventures, Journal of Sustainable Tourism, Vol.21, No.2, pp.252-270.
34) Beard, J. G. & Ragheb, M. G. (1980) Measuring leisure satisfaction. Journal of Leisure Research, Vol.12, No.1, pp.20–33.
35) Chang, T. C. (2003) Development of leisure farms in Taiwan, and perceptions of visitors thereto, Journal of Travel & Tourism Marketing, Vol.15, pp.19–40.
36) Chick, G. & Hsu, Y. C. & Yeh, C. K. & Hsieh, C. M. (2015) Leisure constraints, leisure satisfaction, life satisfaction, and self-rated health in six cities in Taiwan, Leisure Sciences, Vol.37, No.3, pp.232–251.
37) Council of Agriculture. (2000) Report of major policies in 2000. Taipei: Taiwan Council of Agriculture.
38) Fox, E. & Hitchings, R. & Day, R. & Venn, S. (2017) Demanding distances in later life leisure travel, Geoforum, Vol.82, pp.102-111. ‌
39) Gregorić, M. (2014) PESTEL analysis of tourism destinations in the perspective of business tourism (MICE), 22nd International Congress, Tourism & Hospitality Industry 2014, Trends in Tourism and Hospitality Management.
40) Holdnak, A. & Pennington-Gray, L. (2000) Farm tourism: A case study in Florida’s orange groves, Parks and Recreation, Vol.35, pp.146–156.
41) Hüller, S. & Heiny, J. & Leonhäuser. I (2017) Linking agricultural food production and rural tourism in the Kazbegi district–A qualitative study, Annals of Agrarian Science, Vol.15, No.1, pp.40-48. ‌
42) Kuykendall, L. & Tay, L. & Vincent, N. (2015) Leisure engagement and subjective well-being: A meta-analysis, Psychological Bulletin, Vol.141, No.2, pp.364–403
43) Lee, W. & Jeong, C. (2018) Effects of pro-environmental destination image and leisure sports mania on motivation and pro-environmental behavior of visitors to Korea's national parks, Journal of Destination Marketing & Management, Vol.10, pp.25-35.
44) Mayaka, M. A. & Prasad, H. (2012) Tourism in Kenya: An analysis of strategic issues and challenges, Tourism Management Perspectives, Vol.1, pp.48-56. ‌
45) Nicolae, P. (2018) Use of the PESTEL Model in the Management of the Tourism Branch of the Republic of Moldova. Ovidius University Annals, Economic Sciences Series, Vol.18, No.1, pp.370-375. ‌
46) Petroman, C. & Mirea, A. & Lozici, A. & Constantin, E. C. & Marin, D. & Merce, I. (2016) The rural educational tourism at the farm, Procedia Economics and Finance, Vol.39, pp.88-93
47) Sato, M. & Yoshida, M. & Wakayoshi, K. & Shonk, D. J. (2017) Event satisfaction, leisure involvement and life satisfaction at a walking event: The mediating role of life domain satisfaction, Leisure Studies, Vol.36, No.5, pp.605–617.
48) Stavroulakis, D. & Stavroulakis, D. & Karagiannis, S. & Mitoula, R. & Papagrigoriou, A (2013)Female Entrepreneurship and Agritourism Cooperatives in the Greek Periphery: An Overview, American Journal of Economics and Business Administration, Vol.5, No.4, pp.129-138.
49) Sznajder, M. & Przezbórska, L. & Scrimgeour, F. (2009) The agritourist characteristics of five countries of the world, Publication: Agritourism.
50) Yang, L. (2012) Impacts and challenges in agritourism development in Yunnan, China, Tourism Planning & Development Vol.9, No.4, pp.369-381.
51)  Zhang, XueMing (2012) Research on the development strategies of rural tourism in Suzhou based on SWOT analysis, Energy Procedia, Vol.16, pp.1295-1299. ‌