تحلیل ادراک ذینفعان از پایداری اثرات گردشگری در شهر لاهیجان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

ادراک ذینفعان از آثار گردشگری مهم‌ترین پارامتر برای حمایت آن‌ها از توسعه گردشگری به شمار می‌آید. ازاین‌رو بررسی و شناخت کامل از نگرش‌ها و علائق ذینفعان یک الزام ضروری و اجتناب‌ناپذیر برای برنامه‌ریزی و مدیریت پایدار در گردشگری است. هدف این پژوهش شناسایی سطح ادراک و معناداری تفاوت میانگین ذینفعان نسبت به پایداری اثرات گردشگری در شهر لاهیجان است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. پرسشنامه محقق ساخته طراحی و تدوین شد سپس در بین نمونه‌ها (ساکنان، مدیران، سرمایه‌گذاران و گردشگران) به تعداد 384 نمونه پخش و گرداوری شد. سپس از نرم‌افزار SPSS برای تحلیل آن استفاده شد. برای تعیین پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ و برای آزمون فرضیات از آمون تحلیل واریانس یک‌طرفه استفاده شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است وضعیت توسعه گردشگری در شهر لاهیجان به لحاظ اقتصادی (24/3)، اجتماعی (16/3)، زیست‌محیطی (07/3) بالاتر از حد متوسط و متمایل به وضعیت خوب و در بعد کالبدی (80/2) پایین‌تر از حد متوسط و متمایل به وضعیت نامناسب قرار دارد. ازنظر سطح ادراک ذینفعان نسبت به پایداری اثرات گردشگری در شهر لاهیجان، سرمایه‌گذاران با امتیاز 6/3 دارای ادراک بالاتر از متوسط؛ ساکنین محلی، مدیران و گردشگران به ترتیب با امتیازات 88/2، 87/2 و 83/2 در سطح نامطلوب متمایل به متوسط قرار دارند. همچنین نتایج تحلیل واریانس یک‌طرفه نشان داد که تفاوت معناداری بین ادراک ذینفعان گردشگری نسبت به پایداری اثرات گردشگری ازنظر اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی وجود دارد. در مقابل تفاوت معناداری بین ادراک ذینفعان گردشگری نسبت به پایداری اثرات گردشگری ازنظر کالبدی وجود ندارد. بنابراین توجه به اثرات گردشگری در زمینه کالبدی از الزامات توسعه گردشگری پایدار در شهر لاهیجان است. درنهایت پیشنهادهایی برای بهبود توسعه گردشگری در شهر لاهیجان ارائه‌شده است.

کلیدواژه‌ها


1)  اکبریان رونیزی، سعیدرضا و بدری، سیدعلی (1394) تحلیل درک ذی‌نفعان از آثار و پیامدهای توسعه گردشگری در نواحی روستایی نمونه موردی: منطقه لواسانات، جغرافیا و توسعه، سال 13، دوره 38. صص.62-47.
2)  بریمانی، فرامرز؛ تبریزی، نازنین؛ کریمی رستگار، منصوره (۱۳۹۵) اثرات زیست‌محیطی تغییر کاربری اراضی ناشی از فعالیت‌های گردشگری، فصلنامه جغرافیا، سال 14، دوره 49، صص.20-5.
3) جاوید، مجید؛ الماسی، حسن؛ تقی پور، بهنام (۱۳۹۴) گردشگری ورزشی و اثرات اقتصادی آن بر جوامع میزبان، مجله مطالعات مدیریت ورزشی، سال ۷، دوره 32، صص.31-13.
4) جعفری، حمید و حاتمی شاه­خالی، سیده محدثه (۱۳۹۵) نقش گردشگری در تحولات کالبدی - کارکردی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی- شهرستان لاهیجان)، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال ۶، شماره 23، صص. 200-191.
5) جوان، فرهاد؛ افراخته، حسن؛ ریاحی، وحید (۱۳۹۸) تحلیل فضایی اثرات گردشگری بر تحولات کالبدی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان رضوان‌شهر، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، سال 4، شماره 13، صص.70-57.
6) درویشی، رضا؛ رضایی، محمدرضا؛ شمس‌الدینی، علی (1397) بررسی نقش گردشگری ساحلی در توسعه اقتصادی ازنظر شهروندان (مطالعه موردی: بندر دیلم)، فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال ۸، شماره 4، صص.426-411.
7) رضایی، ناصر و حبیب‌اللهی، فضیلت (۱۳۹۵) سنجش ادراک ساکنین از اثرات گردشگری مبتنی بر جوامع محلی، فصلنامه جغرافیا، سال ۱۴، شماره ۴۹، صص.205-191.
8) جعفری، سکینه؛ احسانفر، سعید؛ ملکی مجد، شیلا (۱۳۹۷) حمایت ساکنین از توسعه گردشگری: نقش تصویر مکان و اثرات تصوری گردشگری، نشریه گردشگری شهری، سال 4، شماره 4، صص. 53-35.
9) شکوهی، مهدی و یزدان پناه، مسعود (۱۳۹۸) تأثیر توانمندسازی بر حمایت ساکنان از توسعه گردشگری منطقه گردشگری کمردوغ، فصلنامه مدرس علوم انسانی (برنامه‌ریزی و آمایش فضا)، سال 23، شماره 1، صص. 168-151.
10)فرهادیان، همایون؛ فاضل ساعتچی، معصومه؛ عباسی، عنایت؛ خسروانی، فرهاد (۱۳۹۵) بررسی اثرات مختلف گردشگری در توسعه روستایی: مطالعه موردی شهرستان رامسر، فصلنامه روستا و توسعه، سال 19، شماره 1، صص.52-27.
11)کروبی، مهدی و بذرافشان، شیما (1395). گونه شناسی ذی‌نفعان مناطق ساحلی در حمایت از پارادایم توسعه گردشگری پایدار (مطالعه موردی: شهر بابلسر)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، سال 11، شماره 48، صص.813-801.
12)   کیانی سلمی، صدیقه و شاطریان، محسن (۱۳۹۶) مدل‌سازی پیامدهای گسترش گردشگری خانه‌های دوم بر مناطق روستایی و اثر آن بر رضایت جامعه محلی (مطالعه موردی: بخش قمصر شهرستان کاشان)، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال ۶، دوره 18، صص.209-191.
13)   گلچوبی دیوا، شهربانو؛ صالحی، اسماعیل (۱۳۹۷) ارزیابی اثرات زیست‌محیطی تفرجگاه‌های شهری (منطقه موردی: منطقه گردشگری مروارید شهر نکا)، نشریه گردشگری شهری، سال 5، شماره 3، صص. 115-101.
14) لطفی نیا، محمدتقی و آمار، تیمور (۱۳۹۷) تحلیل نقش گردشگری خانه‌های دوم در تحولات کالبدی-فضایی روستاهای هدف گردشگری شرق استان گیلان در دهه اخیر، فصلنامه جغرافیا، سال 16، شماره 56، صص.90-72.
15) محمدی، مصطفی (۱۳۹۷) بررسی نگرش ذینفعان به میزان پایداری توسعه طبیعت‌گردی (مطالعه موردی: مجموعه روستایی جواهر ده در شهرستان رامسر)، نشریه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال ۷، شماره 25، صص. 96-72.
16)  یوسفی، جواد و شریفی تهرانی، محمد (۱۳۹۵) تحلیلی بر اثرات اجتماعی و فرهنگی توسعه گردشگری (مطالعه شهرستان بیرجند)، نشریه راهبرد توسعه، دوره 11، شماره ۴۸، صص. 150-137.
17)  Brida, J. G.  & Riaño, E. & Aguirre, S. Z. (2011) Residents’ attitudes and perceptions towards cruise tourism development: A case study of Cartagena de Indias (Colombia), Tourism and Hospitality Research, Vol.11, No.3, pp.181–196.
18)  Byrd, E. T. & Gustke, L. D. (2004) Identifying tourism stakeholder groups based on support for sustainable tourism development and participation in tourism activities, WIT Transactions on Ecology and the Environment, Vol.76, pp.97-108.
19)  Chianeh, R. H. & Rezatab, S. K. & Soltani, N. & Motamedimehr, A. (2013) An Analysis of Tourism Policy Making in Iran. Journal of Tourism Planning and Development, Vol.2, No. 5, pp.11–31.
20)  Cucculelli, M. & Goffi, G. (2016) Does sustainability enhance tourism destination competitiveness? Evidence from Italian Destinations of Excellence, Journal of Cleaner Production, Vol.111, No.4, pp.370–382.
21)  Currie, R. R. & Seaton, S. & Wesley, F. (2009) Determining stakeholders for feasibility analysis, Annals of Tourism Research, Vol.36, No.1, pp.41–63.
22)  Donaldson, T. & Preston, L. E. (1995) The stakeholder theory of the corporation: Concepts, evidence, and implications. Academy of Management Review, Vol.20, No.1, pp. 65-91.
23)  Falk, M. & Hagsten, E. (2019) Ways of the green tourist in Europe, Journal of Cleaner Production, Vol.225, No.2, pp.1033–1043.
24)  Freeman, R. E. (1994) Strategic management: A stakeholder approach, England: Publisher Cambridge university.
25)  Freeman, R. E. (2010) Strategic management: A stakeholder approach, England: Publisher Cambridge university.
26)  Grimble, R. & Wellard, K. (1997) Stakeholder methodologies in natural resource management: a review of principles, contexts, experiences and opportunities, Agricultural Systems, Vol.55, No. 2, pp.173–193.
27)  Gunn, C. A. & Var, T. (2002) Tourism planning: Basics, concepts, cases, USA: Publisher Psychology.
28)  Gursoy, D. & Rutherford, D. G. (2004) Host attitudes toward tourism: An improved structural model, Annals of Tourism Research, Vol.31, No. 3, pp. 495–516.
29)  Joo, D. & Cho, H. & Woosnam, K. M. (2019) Exploring tourists’ perceptions of tourism impacts, Tourism Management Perspectives, Vol.31, No.3, pp.231–235.
30)  Moscardo, G. (2011) Exploring social representations of tourism planning: Issues for governance, Journal of Sustainable Tourism, Vol.19, No.4, pp.423–436.
31)  Murphy, P. E. (2013) Tourism: A community approach (RLE Tourism), USA: Publisher Routledg.
32)  Peroff, D. M. & Deason, G. G. & Seekamp, E. & Iyengar, J. (2017) Integrating frameworks for evaluating tourism partnerships: An exploration of success within the life cycle of a collaborative ecotourism development effort, Journal of Outdoor Recreation and Tourism, Vol.17, No.4, pp.100–111.
33)  Qin, D. & Xu, H. & Chung, Y. (2019) Perceived impacts of the poverty alleviation tourism policy on the poor in China, Journal of Hospitality and Tourism Management, Vol.41, No. 1, pp.41–50.
34)  Robinson, D. & Newman, S. P. & Stead, S. M. (2019) Community perceptions link environmental decline to reduced support for tourism development in small island states: A case study in the Turks and Caicos Islands, Marine Policy, Vol.108, No.2, pp.103-108.
35)  Salam, M. A. & Noguchi, T. (2006) Evaluating capacity development for participatory forest management in Bangladesh’s Sal forests based on ‘4Rs’ stakeholder analysis, Forest Policy and Economics, Vol.8, No.8, pp.785–796.
36)  Sautter, E. T. & Leisen, B. (1999) Managing stakeholders, a Tourism Planning Model, Annals of Tourism Research, Vol.26, No.2, pp.312–328.
37)  Savage, G. T. & Nix, T. W. & Whitehead, C. J. & Blair, J. D. (1991) Strategies for assessing and managing organizational stakeholders, Academy of Management Perspectives, Vol.5, No.2, pp.61–75.
38)  Sodhro, A. H. & Pirbhulal, S. & Luo, Z. & de Albuquerque, V. H. C. (2019) towards an optimal resource management for IoT based Green and sustainable smart cities, Journal of Cleaner Production, Vol.220, No.6, pp.1167–1179.
39)  Vosoughil, Khanif. D. & Langrodi, M.S.H. & M.T, R. (2012) Evaluating Rural Community Attitudes towards Tourism Development, according to Structural Equation Model (Case study: Mountain areas of Roodbar Ghasran, Shemiran), Journal of Rural Research, Vol.2, No.4, pp.63–88.
40) Weaver, D. (2007) Sustainable tourism, USA: Publisher Routledg.