تحلیل مقایسه‌ای گردشگری منطقه‌ای با رویکرد درآمد محور

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسنده

استادیار اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

با توجه به گسترش صنعت گردشگری و نقش آن در اقتصاد کشورها، به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه فاقد منابع تولیدی، شناسایی عوامل مؤثر در بهبود گردشگری، امری ضروری بوده و از اهمیت بسیاری، برخوردار می‌باشد. ازاین‌رو پژوهش حاضر به دنبال این هدف است تا عوامل کلیدی و اثرگذار در توسعه گردشگری منطقه‌ای را بر اساس شاخص‌های مختلف هر منطقه (ازجمله مباحث درآمدی) شناسایی و با تقسیم مناطق به سه بخش درآمد بالا، پایین و متوسط، شاخص‌های اثرگذار بر گردشگری را در مناطق مختلف، با رویکرد مدل‌سازی اقتصادی، موردقیاس قرار دهد. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، تحلیلی – توصیفی می‌باشد. دوره زمانی موردبررسی تحقیق، 1995 تا 2015 بوده و نمونه موردبررسی 120 شهر از پایتخت‌های کشورهای با درآمد متوسط، پایین و بالا می‌باشد. نتایج حاصله از تحقیق، نشان می‌دهد که متغیرهای نرخ ارز، شاخص قیمت خرده‌فروشی (CPI) و تولید ناخالص داخلی سرانه از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر گردشگری جهانی همه کشورها و هر سه گروه کشورهای با درآمد پایین، متوسط و بالا، محسوب می‌شود و در این میان، شاخص‌های نرخ ارز و تولید ناخالص داخلی سرانه تأثیر مثبت و شاخص خرده‌فروشی قیمت‌ها (تورم)، تأثیر منفی بر گردشگری در کشورهای مختلف داشته که نشان‌دهنده تأثیرگذاری یکنواخت این شاخص‌ها در مناطق مختلف می‌باشد. همچنین، ضرایب کاملاً یکسان مربوط به کشورهای با درآمد متوسط و بالا، در مدل‌های تخمینی، شباهت زیاد این دو گروه در بخش گردشگری و جذب گردشگر را نشان می‌دهد و بالطبع حاکی از این است که سیاستمداران و قانون‌گذاران بخش گردشگری در این گروه کشورها، می‌توانند از یکدیگر تبعیت کنند.

کلیدواژه‌ها


1)      حسام، مهدی و آقائی­زاده، اسماعیل (1398) تحلیل توزیع فضایی مراکز اقامتی در مقصدهای گردشگری شهری مطالعه موردی: شهر رشت، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 6، شماره 4، صص. 16-1.
2)      درویشی، رضا؛ رضایی، محمدرضا؛ شمس‌الدینی، علی (1397) بررسی نقش گردشگری ساحلی در توسعه اقتصادی ازنظر شهروندان، فصلنامه جغرافیا، سال 8، شماره 4، صص. 426 – 411.
3)      صادقی، علی‌رضا؛ دهقانی، محمدامین؛ دادگر، مسعود (1398) رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر میزان رضایتمندی گردشگری شهری با استفاده از مدل کانو مطالعه موردی: شیراز، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 6، شماره 3، صص.151– 139.
4)      غلامی، یونس و خلجی، نسترن (1396) تدوین و اولویت‌بندی راهبردهای توسعه گردشگری با رویکرد پایداری (نمونه موردی شهر کاشان)، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 4، شماره 2، صص. 30-17.
5)      گجراتی، دامودار (1378) مبانی اقتصادسنجی، ترجمه حمید ابریشمی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6)      متقی، سمیرا (1396) مدیریت راهبردی اقتصاد گردشگری (مطالعه موردی: چهارمحال و بختیاری)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 1، شماره 21، صص.110– 97.
7)      محمدی، مصطفی (1397) بررسی نگرش ذینفعان به میزان پایداری توسعه طبیعت‌گردی، نشریه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 7، شماره 25، صص. 96 – 72.
8)     Brida, J. G. & Riaño, E. & Aguirre, S. Z. (2011) Residents’ attitudes and perceptions towards cruise tourism development: A case study of Cartagena de Indias (Colombia), Tourism and Hospitality Research, Vol.11, No.3, pp.181–196.
9)     Chang, S. C., & Lai, F.-T. (2011) Intra-continental and intercontinental service trade in the travel and tourism industry. Tourism Economics, Vol.17, No.5, pp.963-982.
10) Chang, C.-L. & Mcaleer, M. (2012) Aggregation, heterogeneous autoregression and volatility of daily international tourist arrivals and exchange rates, Japanese Economic Review, Vol.63, No.3, pp.397-419.
11) Cheng, K. M. & Kim, H. & Thompson, H. (2013a) The real exchange rate and the balance of trade in US tourism, International Review of Economics and Finance, Vol.25, pp.122-128.
12) Cheng, K. M. & Kim, H. & Thompson, H. (2013b) The exchange rate and US tourism trade, 1973-2007. Tourism Economics, Vol.19, No.4, pp.883-896.
13) Chen, M.-H., Lin, C.-P., & Chen, B. T. (2015) Drivers of Taiwan's tourism market cycle, Journal of Travel & Tourism Marketing, Vol.32, No.3, pp.260-275.
14) Chianeh, R. H. & Rezatab, S. K. & Soltani, N. & Motamedimehr, A. (2013) An Analysis of Tourism Policy Making in Iran, Journal of Tourism Planning and Development, Vol.2, No.5, pp.11–31.
15) Crouch, G. I. (1992) Effect of income and prices on international tourism. Annals of Tourism Research, Vol.19, pp.643-664.
16) De Vita, G. (2014) The long run impact of exchange rate regimes on international tourism flows, Tourism Management, Vol.45, pp.226-233.
17) De Vita, G. & Kyaw, K. S. (2013) Role of the exchange rate in tourism demand, Annals of Tourism Research, Vol.43, pp.624-627.
18) Gunn, C. A. & Var, T. (2002) Tourism planning: Basics, concepts, cases, USA: Publisher Psychology.
19) International Monetary Fund, World economic Outlook database (2014) [Accessed in December, 2014]. http://www.imf.org/external/data.htm#global
20) Kiliç, C. & Bayar, Y. (2014) Effects of real exchange rate volatility on tourism receipts and expenditures in Turkey, Advances in Management & Applied Economics, Vol.4, No.1, pp.89-101.
21) Lee, C.-K. & Var, T. & Blaine, T. W. (1996) Determinants of inbound tourist expenditures, Annals of Tourism Research, Vol.23, No.3, pp.527-542.
22) Lim, C. (1997) Review of international tourism demand models, Annals of Tourism Research, Vol.24, No.4, pp.835-849.
23) Lim, C. (1999) A meta-analytic review of international tourism demand, Journal of Travel Research, Vol.37, pp.273-284.
24) Murphy, P. E. (2013) Tourism: A community approach (RLE Tourism), USA: Publisher Routledg.
25) Odhiambo, N. M. (2011) Tourism development and economic growth in Tanzania: Empirical evidence from the ARDL-bounds testing approach. Doctoral Dissertation. University of South Africa.
26) Peng, B. & Song, H. & Crouch, G. I. & Witt, S. F. (2015) A meta-analysis of international tourism demand elasticities. Journal of Travel Research, Vol.54, No.5, pp.611-633.
27) Sodhro, A. H. & Pirbhulal, S. & Luo, Z. & de Albuquerque, V. H. C. (2019) towards an optimal resource management for IoT based Green and sustainable smart cities, Journal of Cleaner Production, Vol.220, No.6, pp.1167–1179.
28) World Tourism Organization, World tourism data [Accessed in April, 2014] http:// data.un.org/DocumentData.aspx?q¼Tourism&id¼369.