شناسایی و تحلیل پیشران‌های مؤثر بر جذب گردشگران به باغ‌های تاریخی طبیعی ایران مطالعه موردی: باغ تاریخی چشمه بلقیس شهر چرام

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر گردشگری و عوامل موثر بر جذب گردشگران در حوزه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. رویکرد جغرافیایی به این مقوله با در نظر گرفتن همه ابعاد به نتایج تحقیق جامعیت می بخشد. در این مقاله مؤلفه‌های مؤثر بر جذب گردشگران به باغ‌های تاریخی طبیعی ایران در باغ تاریخی چشمه بلقیس شهر چرام مورد شناسایی و تحلیل قرار گرفته است. گردآوری داده های تحقیق از طریق پرسشنامه محقق ساخته با 65 گویه صورت گرفته است. جامعه نمونه تحقیق گردشگران ورودی به باغ تاریخی تفریحی چشمه بلقیس در شهرستان چرام به تعداد 301 نفر بوده است. برای انجام تحلیل های آماری نظیر آزمون تی، تحلیل عاملی و مدلسازی معادلات ساختاری و پاسخ به سوالات پژوهش از نرم افزارهای SPSS و AMOS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد از بین شش عامل شناسایی شده عامل اقتصادی با بالاترین اثر، 93/۱3 درصد واریانس بهبود وضعیت گردشگری در باغ تاریخی تفریحی چشمه بلقیس را تبیین می‌نماید که این امر نشانگر اهمیت و ارزش عامل اول نسبت به عامل‌های بعدی است. عاملهای مبلمان فضای باغ تاریخی تفریحی چشمه بلقیس، اطلاع رسانی و تبلیغات، دسترسی و حمل و نقل، امکانات و خدمات، کیفیت محیطی و موقعیت با درصدهای تبیین59/11، 83/۱0، 01/8، 87/7، 14/6 و89/4 در جذب گردشگر و بهبود وضعیت گردشگری در باغ تاریخی تفریحی چشمه بلقیش اثر داشته اند. همچنین نتایج حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری با بار عاملی 71/0 اثر مطلوبیت جاذبه گردشگری باغ تاریخی تفریحی چشمه بلقیس بر وفاداری گردشگران را مورد تأیید قرار می دهد.

کلیدواژه‌ها


1)      ابراهیم‌پور، حبیب؛ سید نقوی، میرعلی؛ یعقوبی، نورمحمد (1390) عوامل مؤثر بر رضایت و وفاداری گردشگران در استان اردبیل (مطالعه موردی: منطقه گردشگری سرعین)، فصلنامه مطالعات گردشگری، دوره5، شماره 14، صص.92-69.
2)      ابراهیم‌زاده، عیسی؛ حافظ رضازاده، معصومه؛ دارائی، مرضیه (1391) برنامه‌ریزی و مکان‌یابی بهینه تسهیلات و زیرساخت‌های گردشگری شهری با استفاده از GIS موردشناسی: شهر سمنان، جغرافیا و توسعه، دوره12، شماره 35، صص. 48-33.
3)      ابراهیم‌نیا سماکوش، سعید؛ خاکساری، علی؛ لطیفی، غلامرضا؛ دامادی، محمد (1392) ارزیابی نقش گردشگری شهری در توسعه اقتصادی-محیطی شهر بابلسر، اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 1، شماره 3، صص.31-17.
4)      اردکانی، سعید؛ میرغفوری، سید حبیب‌الله؛ برقی، شاهین (1389) شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های مؤثر بر سطح رضایت گردشگران خارجی در شیراز، فصلنامه مطالعات گردشگری، دوره5، شماره 13، صص. 23-1.
5)      اسماعیل‌زاده، حسن و اسماعیل‌زاده، یعقوب (1396) شناسایی مؤلفه‌های تأثیرگذار و تأثیرپذیر گردشگری پایدار در شهرهای ساحلی (مطالعه موردی: بندر انزلی)، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال 17، شماره 60، صص. 77-55.
6)      انصاری، مجتبی و محمودی نژاد، هادی (1386) باغ ایرانی تمثیلی از بهشت با تأکید بر ارزش‌های باغ ایرانی دوران صفوی. نشریه هنرهای زیبا، شماره 29، صص. 48-39.
7)      ابوئی، رضا و جیحانی، حمیدرضا (1391) دشواری مرمت باغ‌های تاریخی ایرانی، مجله صفّه، شماره 57، صص. 117-107.
8)      بوذری، سیما؛ خلیفه، ابراهیم؛ بابکی نژاد، مجتبی (1392) تبیین نقش بازار بزرگ تهران در توسعه گردشگری شهری تهران، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، دوره 10، شماره 38، صص. 80-63.
9)      پوراحمد، احمد؛ بهدوست، فرانک؛ فرهودی، رحمت الله (1394) بررسی نقش گردشگری در توسعه شهری کرمانشاه، جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، شماره 5، دوره 15، صص.100- 85.
10)   حکمت نیا، حسن (1399) ارزیابی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری شهر میبد، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 7، شماره 2، صص. 84-71.
11)   حیدری سورشجانی، رسول (1396) مدل‌سازی ساختاری عوامل مؤثر بر جذب گردشگران به پدیده‌های گردشگری مصنوعی (مطالعه موردی: پارک و دریاچه چیتگر تهران)، فصلنامه گردشگری و توسعه، سال 6، شماره 11، صص. 168-149.
12)   ختایی، محمود؛ فرزین، محمدرضا؛ موسوی، علی (1387) اندازه‌گیری کارایی هتل‌های تهران با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، دوره 3، شماره 1، صص. 1-24.
13)   دیناری، احمد (1384) گردشگری شهری در ایران و جهان، چاپ اول، تهران : انتشارات خرد.
14)   زال، محمدحسن؛ رمضان زاده لسبویی، مهدی؛ جوربنیان، فرشته (1399) عملکرد موزه‌های باستان‌شناختی و نقش آن در توسعه گردشگری میراث فرهنگی مطالعه موردی: موزه خانه کلبادی شهر ساری، مجله گردشگری شهری، دوره 7، شماره 1، صص. 50-37.
15)   زیاری، کرامت الله؛ امانپور، سعید؛ امیری فهلیانی، محمدرضا (1392) بررسی عوامل مؤثر در توسعه صنعت گردشگری شهری با تأکید بر عوامل مؤثر بر رضایتمندی گردشگران (نمونه موردی شهر نورآباد ممسنی)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، دوره 10، شماره 37، صص.31-15.
16)   رحمانی، مریم و ضیایی، محمود (1388) اثرات اجتماعی گردشگری، سالنامه علم گردشگری، شماره 3، صص.665-647.
17)   رهنما، علی و رفیعی، هادی (1397) عوامل مؤثر در انتخاب مراکز خرید شهری توسط گردشگران و زائران: مطالعه موردی مشهد، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال 18، شماره 63، صص. 145-125.
18)   رضایی، محمدرضا؛ مختاری، صادق؛ کشتکار، لیلا (1394) ارائه مدلی تلفیقی جهت اولویت‌بندی زیرساخت‌های توسعه گردشگری مطالعه موردی: شهرستان‌های استان چهارمحال و بختیاری، فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 6، شماره 22، صص. 17-1.
19)   سیدعلی پور، سیدخلیل و اقبالی، ناصر (1390) نقش جاذبه‌های اکوتوریستی، فرهنگی و تاریخی در توسعه گردشگری استان سمنان، فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، دوره 1، شماره 1، صص. 61-41.
20)   سازمان جهانی گردشگری (2018) گزارش سالانه عملکرد گردشگری در سطح جهان.
21)   شعبان‌زاده، پروین؛ بنی اسدی، پروانه؛ حیاتی، باب الله؛ راحی، حسین (1394) ارزش‌گذاری اقتصادی خدمات تفریحی و تعیین میزان تمایل بازدیدکنندگان به پرداخت هزینه برای بازدید از اماکن گردشگری شهری (مطالعه موردی: باغ گل‌های شهر اصفهان)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره 4، دوره 13، صص. 17-1.
22)   صفوی، سید راشد؛ اسکندری نوده، محمد؛ علیزاده، محمد؛ خوشدلان، مژگان (1396) بررسی وضعیت اشتغال در بخش گردشگری (استان گیلان)، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال 17، شماره 60، صص. 38-21.
23)   ضیایی، محمود و داغستانی، سعید (1389) تحلیل سلسله مراتبی جاذبه‌های تاریخی - فرهنگی شهرستان نیشابور. فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 8، شماره 17، صص. 138-113.
24)   علی‌اکبری، اسماعیل؛ پوراحمد، علی؛ جلال‌آبادی، لیلا (1397) شناسایی پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده‌پژوهی، فصلنامه گردشگری و توسعه، دوره 7، شماره 1، صص. 178-156.
25)   علایی، علی (1394) آشنایی و تحلیل باغ‌های تاریخی روستایی ایرانی، مسکن و محیط روستا، دوره 34، شماره 149، صص. 36-15.
26)   عیسی‌لو، شهاب‌الدین؛ خاکساری رفسنجانی، علی؛ سعیدی راد، مجید (1395) سنجش سطح برخورداری شهرستان‌های استان مرکزی به لحاظ زیرساخت‌های گردشگری، مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دوره 12، شماره 3، صص. 553-567.
27)   کرمی، مهرداد (1391) سنجش پایداری گردشگری از نگاه جامعه محلی مطالعه موردی؛ شهر نیاسر، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 12، شماره 25، صص. 55-31.
28)   کیانی سلمی، صدیقه و بسحاق، محمدرضا (1396) تحلیل نقش امکانات و زیرساخت‌های گردشگری بر وفاداری و تمایل به بازدید مجدد گردشگران (نمونه موردی: مناطق روستایی شهرستان ساوجبلاغ)، فصلنامه گردشگری و توسعه، سال 6، شماره 3، صص.176-154.
29)   کیانی سلمی، صدیقه (1395) گردشگری اجتماع‌محور، الزام توسعه پایدار گردشگری روستایی، همایش ملی توسعه پایدار گردشگری، از تئوری تا عمل، دانشگاه مازندران.
30)   لطفی، حیدر (1398) ارزیابی توسعه خدمات و زیرساخت‌های گردشگری جنگ در مناطق غرب ایران (نمونه موردی: شهرستان‌های استان کرمانشاه) ، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 11، شماره 3، صص. 88-79.
31)   فروتنی، فرزانه و همای صالحی، خدیجه (1397) برنامه ریزی گردشگری در زمینه حیات‌وحش شهرستان دزفول، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال 18، شماره 62، صص. 44-31.
32)   قاسمی، مسلم؛ شرفی، حجت‌الله؛ جعفری، مرضیه؛ شیخ علی‌پور، بهزاد (1395) رتبه‌بندی زیرساخت‌های گردشگری با استفاده از تکنیک کوپراس، گردشگری شهری، دوره 3، شماره 1، صص. 41-31.
33)   قنبری، سیروس؛ دهقان، محمدحسین؛ میرکی اناری، حسین (1394) ارزیابی عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی در گردشگری روستایی، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 10، شماره 32، صص. 1-20.
34)   لحمیان، رضا؛ عبوری، مهدی؛ براری، معصومه (1392) نقش مبلمان شهری در توسعه گردشگری شهر ساری، آمایش جغرافیایی فضا، دوره 3، شماره 1، صص. 120- 101.
35)   متدیّن، حشمت‌الله (1389) علل پیدایش باغ‌های تاریخی ایرانی، فصلنامه باغ نظر، دوره 15، شماره 7، صص. 62-51.
36)   مهرابی، علی (1395) ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایتمندی گردشگران با استفاده از مدل کانو (مطالعه موردی: بخش باغ بهادران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته اکوتوریسم، دانشگاه کاشان.
37)   نظم‌فر، حسین؛ عشقی چهاربرج، علی؛ امان‌الله‌پور، انور (1395) رتبه‌بندی شهرستان‌های استان مازندران بر اساس زیرساخت‌های گردشگری با روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره، فضای گردشگری، دوره 5، شماره 20، صص. 119-99.
38)   نظم‌فر، حسین و محمدی، چنور (1398) ارزیابی زیرساخت‌ها و جاذبه‌های گردشگری در منطقه اورامانات کرمانشاه، فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی، سال 9، شماره 4 (پیاپی 35)، صص. 190-167.
39)   وارثی، حمیدرضا؛ صفرآبادی، اعظم؛ زنگی‌آبادی، علی (1393) نقش عوامل اجتماعی گردشگری در توسعه گردشگری شهری اصفهان)، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، دوره 4، شماره 12، صص. 128-101.
40)   همتی، رضا و زهرانی، داوود (1393) بررسی عوامل مؤثر بر رضامندی و وفاداری گردشگران خارجی به اصفهان به‌مثابه برند گردشگری، فصلنامه برنامه ریزی و توسعه گردشگری، دوره 3، شماره 10، صص.204-182.
41)   همتی، سیما (1397) نقش توانمندی‌ها و زیرساخت‌های گردشگری در توسعه گردشگری مدرن و پویایی اقتصادی با تأکید بر نقش متغیرهای سیستمی به‌ویژه هتل‌ها و اقامتگاه‌ها، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال 10، شماره 2، صص. 128-107.
42)   یوسفی شهیر، هانیه؛ حسین‌زاده دلیر، کریم؛ باقری، کریم (1392) ارزیابی زیرساخت‌های گردشگری با تأکید بر محورهای ارتباطی و توقفگاه‌ها از دیدگاه گردشگران (منطقه فرهنگی تاریخی تبریز)، فصلنامه فضای گردشگری، سال 3، شماره 12، صص. 45-25.
43)   یزدان پناه، مسعود و شکوهی، مهدی (1398) بررسی آثار گردشگری بر رضایت ساکنان محلی با کاربرد نظریه سرریز پایین به بالا؛ نمونة موردی: منطقه کمردوغ، برنامه‌ریزی فضایی، دوره 9، شماره 2، صص. 38-23.
44)   Azizi, Hamid. & Biglari, Mahdi. & Joudi, Pouya. (2011) Assessment the feasibility of sustainable tourism in urban environments employing the cumulative linear model, Procedia Engineering, Vol. 21, pp. 24-33.‌
45)   Agyeiwah, Elizabeth. & Raymond, Adongo. & Alexandru, Dimache. & Amare, Wondirad. (2016) Make a customer, not a sale: Tourist satisfaction in Hong Kong, Tourism Management, Vol. 57, pp.68-79.
46)   Briedenhann, Jenny. & Eugenia, Wickens. (2004) Tourism Routes as a tool for the economic Development of Rural Areas-vibrant Hope for Impossible Dream? Tourism Management, Vol. 25, No.1, pp.71-79.
47)   Birdogan, Baki. & Cigdem, Basfirinci. & Ilker, Murat Ar. & Zuhal, Cilingir. (2009) An application of integrating SERVQUAL and Kano's model into QFD for logistics services: A case study from Turkey, Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, Vol.21, No.1, pp. 106–126.
48)   Chen, Fu Chen. & Tsai, DungChun. (2007) How destination image and evaluative factors affect behavioral intentions?, Tourism Management, Vol.28, pp.1115–1122.
49)   Chun Hsien, Liu. & Chu Ching, Wang. (2008) Forecast competitor service strategy with service taxonomy and CI data, European Journal of Marketing, Vol.25, pp.746 – 765.
50)   Ding, Ji-Feng. (2009) Applying fuzzy quality function deployment (QFD) to identify solutions of service delivery system for port of Kaohsiung, Quality & Quantity, Vol.43, No.4, pp.553- 570.
51)   Evelyn F, Wamboye. & Nyaronga, Peter John. & Sergi, Bruno S. (2020) what are the determinant of international tourism in Tanzania?, World Development Perspectives, Vol.17, pp.1-15.
52)   Feroz, Ahmad. Md. & Shah, A. & Tarun Kanti, B. (2010) Factors Affecting the Selection of Tour Destination in Bangladesh: An Empirical Analysis, International Journal of Business and Management, Vol.5, No.9, pp.52-61.
53)   Hakim, Luchman. (2008) Planningfor nature-based tourism in East Java: Recent status of biodiversity, conservation, and its implication for sustainable tourism, ASEAN Jour. Tour. Hosp, Vol.7, No.2, pp.155-167.
54)   Holjeva, Ivanka Avelini. (2003) A Vision of tourism and the hotel industry in the 21 century, International Journal of Hospitality Management, Vol.22, No.2, pp.129-134.
55)   Javid, Seyidov. & Roma, Adomaitienė. (2016) Factors influencing local tourists’ decision-making on choosing a destination: A case of Azerbayjan, journal of ekonomika, Vol.95, No.3, pp.112-127.
56)   Jazmin, A. & Corrales, P. (2017) Factors Influencing Tourism Destinations AttractivenessThe Case of Malaga, Master Thesis, MSc. European Spatial Planning, Environmental Policy and Regional Development Radboud University, Nijmegen –Blekinge Technical School, Karlskrona, Supervisors: Prof. Jan-Evert Nilsson, Prof. Arnoud Lagendijk.
57)   Jensen, Ø. (2014) Approaches for the evaluation of visitor experiences at tourist attractions, Bodø and University of Stavanger, University of Nordland, Bodø, Norway.
58)   Kim, Kyungmi. & Uysal, Muzaffer. & Sirgy, M. Joseph. (2013) How does tourism in a community impact the quality of life of community residents?, Tourism Management, Vol.36, pp. 527-540.
59)   Mai, N. K. & Pham, A. N. (2017) Factors Affecting Tourist Destination Satisfaction and Return Intention-A Study in Ho Chi Minh City, Vietnam, journal of Economics, Business and Management, VOl.5, No.2, pp.95-102.
60)   Liezel du, Plessis. & Der-Merwe, P. Van. & Saayman, Melville. (2018) Environmental factors affecting tourists’ experience in South African national parks, African Journal of Business Management, Vol.6, No.8, pp.2911-2918.
61)   Prato, Tony. (2001) Modeling Carrying Capacity for National Parks, Ecological Economics, Vol.39, No.3, pp.321-331.
62)   Prideaux, Bruce. (2005) Factors affecting bilateral tourism flows, Annals of Tourism Research, Vol.32, No. 3, pp.780-801.
63)   Tohidy Ardahaey, Fateme. (2011) Economic impact of tourism industry, international journal of business and management, Vol. 6, No. 8, pp. 206-215.
64)   Tran, Phi Hoang. & Nguyen, Thanh Long. & Phung, Tien Dung. & Phan, Quoc Dung. (2016) Factors affecting the attractions of foreign tourists to community ecotourism destinations in the Mekong Delta Vietnam, Journal of Business Management and Economics, Vol.4, No.1, pp.1-6.
65)   Tucker, Hazel. (2003) living with Tourism Negotiating identities in a Turkish village, Routledge, Taylor & Francis group: London and Newyork, Vol.16, pp.81-96.
66)   World travel and tourism council (2011) Botswana; the impact of travel and tourism on jobs and the economy, London, Vol.2, pp.32-41.
67)   Haiyan, Song. & van der Veen, Robert. & Gang, Li. L. & Chen, Jason. (2012) The Hong Kong tourist satisfaction index, Annals of Tourism Research, Vol.39, No.1, pp.459-479.
68)   Sung-Ta, Liu. (2020) Comparing the perspectives of municipal tourism departments and culturaldepartments on urban cultural-tourism development, Journal of Destination Marketing & Management, Vol.16, pp.1-8.
69)   Sugiyarto, Guntur. & Adam, Blake. (2003) Tourism and Globalization, Annals of Toutism Research, Vol.30, No.3, pp.688- 701.
70)   Vanhove, R. & A. Luisa. (2006) A comparative Analysis of Competition Models for Tourism Destination in M. Kozak Progress in Tourism Marketing, Elsevier.
71)   World Tourism Organization (2011).
72)   Yao, Sun. & Hang, Ma. & H. W. Chan, Edwin. (2018) A Model to Measure Tourist Preference toward Scenic Spots Based on Social Media Data: A Case of Dapeng in China, journal of Sustainability, Vol.10, No.43, pp. 2- 13.