شناسایی عوامل مؤثر بر میزان هزینه کرد گردشگری با تأکید بر چرخه زندگی خانوار

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

گروه مدیریت جهانگردی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

درک مناسب از الگوهای هزینه کرد گردشگران، این امکان را فراهم می‌سازد، تا سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان، بازاریابان و محققان بتوانند تعامل اقتصادی گردشگران با جامعه مقصد را موردبررسی قرار دهند. خانواده‌ها، بخش اصلی مصرف‌کنندگان محصولات گردشگری می‌باشند؛ لذا اهمیت دارد که ویژگی‌های مصرف خانوار و عوامل مؤثر بر آن درک و تبیین شود، تا سیاست‌های گردشگری و استراتژی‌های بازاریابی به‌خوبی اتخاذ شوند. سؤال اساسی در این پژوهش این است که آیا میزان هزینه کرد خانوارهای ایرانی به ازای هر عضو خانوار حاضر در سفرهای داخلی، متأثر از مشخصه‌های اقتصادی، جمعیت شناختی، روان‌شناختی و مرتبط با سفر، دستخوش تغییرات قابل‌توجهی می‌باشد؛ و اینکه این عوامل، تا چه حدودی تعیین‌کننده میزان هزینه کرد می‌باشند؟ این پژوهش، با استفاده از یک رویکرد سیستماتیک در سطح خرد اقتصادی، به این سؤال پاسخ داده و در راستای ترغیب دیگر محققان برای ورود به این موضوع تلاش می‌کند. داده‌های این پژوهش شامل مشخصه‌های اقتصادی، جمعیت شناختی و روان‌شناختی 628 خانوار ایرانی و اطلاعات مرتبط با آخرین سفر داخلی آن‌ها تا پایان سال 1398 و پیش از شیوع رسمی ویروس کرونا در ایران است. نتایج این پژوهش، نشان‌دهنده تأثیرپذیری میزان هزینه کرد خانوارها از شاخص‌های درآمد، سن، تحصیلات و نوع شغل سرپرست، تعداد فرزندان وابسته و مستقل، تعداد اعضای خانواده حاضر در سفر، استفاده از وسیله نقلیه شخصی و اقامت در خانه اقوام در طول سفر و اهمیت سفرهای تفریحی در سبد مصرفی خانوار می‌باشد. همچنین پس از مقایسه میزان هزینه کرد خانوارها در مراحل مختلف چرخه زندگی خانوار، مشخص شد که مراحل زوج بدون فرزند، مجرد، فاز سوم لانه کامل و والد مجرد، به ترتیب بیشترین میزان هزینه کرد گردشگری، و حداقل این میزان متعلق به خانوارهای بیوه می‌باشد. در انتها پیشنهادهایی در راستای افزایش گردش مالی و منتفع شدن هر چه بیشتر زنجیره تأمین گردشگری در ایران ارائه گردید که می‌تواند راهنمای مناسبی جهت سیاست‌گذاری‌های آتی در گردشگری باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آلتینی، لونت و پاراسکواس، الکساندروس (1398) روش تحقیق در گردشگری و هتلداری، ترجمه صادق صالحی، پگاه ایزدی، سالار کهزادی و زهرا پازوکی‌نژاد، تهران: مهکامه.
  2. بدری، سیدعلی و طیبی، صدراله (1391) بررسی عوامل موثر بر هزینه‌های گردشگری مذهبی مطالعه موردی: شهر مشهد مقدس، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، دوره 1، شماره 1، صص. 177-153.
  3. حافظ نیا، محمدرضا (1399) مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  4. حیاتی، باب‌اله و خادم بلدی‌پور، طاهره (1391) برآورد ارزش تفریحی و تعیین عوامل موثر بر تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان در تالاب قوری گل، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، دوره 26، شماره 1، صص. 30-22.
  5. راغفر، حسین و باباپور، میترا (1393) تجزیه‌وتحلیل رفتار بین نسلی هزینه مصرفی خانوارهای شهری با استفاده از داده‌های شبه تابلویی، نشریه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 3، شماره 10، صص. 199-177.
  6. رحیمی، الهام (1393). ویژگی‌های محصول و عوامل محیطی موثر بر خرید گردشگران (مطالعه موردی: شهر اصفهان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت جهانگردی، به راهنمایی علی حسنی، دانشکده علوم گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ تهران.
  7. شعبان‌زاده، پروین، بنی‌اسدی، مصطفی، حیاتی، باب‌اله و راحلی، حسین (1394) ارزش‌گذاری اقتصادی خدمات تفریحی و تعیین میزان تمایل بازدیدکنندگان به پرداخت هزینه برای بازدید از اماکن گردشگری شهری (مطالعه موردی: باغ گل‌های شهر اصفهان)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 4، شماره 13، صص. 17-1.
  8. ضرغام، حمید و عطرسایی، بنفشه (1385) رابطه عوامل جمعیت شناختی و رفتار خرید صنایع‌دستی گردشگران اروپایی در اصفهان، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 4، شماره 11.12، صص. 100-81.
  9. طهماسبی، اصغر و روشنیان، سوران (1395) ویژگی‌ها و رفتار خرید گردشگران شهر بانه، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 11، شماره 36، صص. 59-31.
  10. عسگری، علی و مهرگان، نادر (1380) برآورد تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان میراث تاریخی فرهنگی با استفاده از CVM: نمونه گنج‌نامه همدان، نشریه پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار (پژوهش‌های اقتصادی)، دوره 1، شماره 2، صص. 115-93.
  11. فرج‌زاده، زکریا، سلطانی، غلامرضا و روستایی، مهدی (1388) برآورد تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان مجموعه تاریخی پاسارگاد و تحلیل عوامل موثر بر آن: کاربرد روش ارزش‌گذاری مشروط (CVM)، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، دوره 9، شماره 4، صص. 111-89.
  12. قادری، اسماعیل، حسینجانی، فائزه و مرادی قشلاقی، فاطمه (1395) بررسی الگوی هزینه کرد گردشگری در بین طبقات اجتماعی، نشریه میراث و گردشگری، دوره 1، شماره 3، صص. 35-13.
  13. مرکز آمار ایران (1395) جمعیت و خانوار به ترتیب استان، شهرستان. نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۵.
    دسترسی از طریق: https://www.amar.org.ir/portals/0/census/1395/results/Census95xlsx
  14. Agarwal, V. B., & Yochum, G. R. (1999) Tourist spending and race of visitors, Journal of Travel Research, Vol.38, No.2, pp.173-176.
  15. Alegre, J., & Pou, L. (2016) US household tourism expenditure and the great recession: An analysis with the consumer expenditure survey, Tourism Economics, Vol.22, No.3, pp.608-620.
  16. Alegre, J., Mateo, S., & Pou, L. (2010) An analysis of households' appraisal of their budget constraints for potential participation in tourism, Tourism Management, Vol.31, No.1, pp.45-56.
  17. Alegre, J., Mateo, S., & Pou, L. (2013) Tourism participation and expenditure by Spanish households: The effects of the economic crisis and unemployment, Tourism Management, Vol.39, pp.37-49.
  18. Altinay, L., & Paraskevas, A. (2016) Planning research in hospitality and tourism, Translated by Sadegh Salehi, Pegah Izadi, Salar Kahzadi, & Zahra Pazoukinejad, Tehran: Mahkameh. 1) [In Persian]
  19. Asgari, A., & Mehregan, N. (2001) Estimating the willingness of visitors to pay for historical and cultural heritage using CVM: Sample of Hamedan Treasury, Journal of Growth and Sustainable Development Research (Economic Research), Vol.1, No.2, pp.93-115. 1) [In Persian]
  20. Badri, S. A., & Tayebi, S. (2012) Investigating the Factors Affecting the Costs of Religious Tourism Case Study: Holy Mashhad, Journal of Tourism Planning and Development, Vol.1, No.1, pp.153-177. 1) [In Persian]
  21. Bernini, C., & Cracolici, M. F. (2015) Demographic change, tourism expenditure and life cycle behavior, Tourism Management, Vol.47, pp.191-205.
  22. Cai, L. A. (1998) Analyzing Household Food Expenditure Patterns on Trips and Vacations: a Tobit Model, Journal of Hospitality & Tourism Research, Vol.22, No.4, pp.338-358.
  23. Carr, N. (2011) Children's and families' holiday experience, Vol. 22, Routledge.
  24. Chiappa, G., Loriga, S., & Meleddu, M. (2020) Determinants of travellers’ expenditures at airports, European Journal of Tourism Research, Vol.26, p.2605.
  25. Cox III, E. P. (1975) Family purchase decision making and the process of adjustment, Journal of Marketing Research, Vol.12, No.2, pp.189-195.
  26. Cragg, J. G. (1971) Some statistical models for limited dependent variables with application to the demand for durable goods, Econometrica: journal of the Econometric Society, Vol.39, No.5, pp.829-844.
  27. D’Urso, P., Disegna, M., & Massari, R. (2020) Satisfaction and tourism expenditure behavior, Social Indicators Research, Vol.149, pp.1081-1106.
  28. Dardis, R., Soberon-Ferrer, H., & Patro, D. (1994) Analysis of Leisure Expenditures in the United States, Journal of Leisure Research, Vol.26, No.4, pp.309-321.
  29. Downward, P., & Lumsdon, L. (2000) The demand for day-visits: an analysis of visitor spending, Tourism Economics, Vol.6, No.3, pp.251-261
  30. Farajzadeh, Z., Soltani, G., & Roustaie, M. (2009) Estimating the willingness of visitors to pay for Pasargad historical complex and analyzing the factors affecting it: Application of conditional valuation method (CVM), Quarterly Journal of Economic Research, Vol.9, No.4, pp.89-111. 1) [In Persian]
  31. Fratu, D. (2011) Factors of influence and changes in the tourism consumer behaviour. Bulletin of the Transilvania University of Brasov, Economic Sciences, Series V, Vol.4(53), No.1, pp.119-126.
  32. Fredman, P. (2008) Determinants of visitor expenditures in mountain tourism, Tourism Economics, Vol.14, No.2, pp.297-311.
  33. Ghaderi, E., Hosseinjani, F., & Moradi Gheshlaghi, F. (2016) Investigating the pattern of tourism expenditure among social classes, Journal of Heritage and Tourism, Vol.1, No.3, pp.13-35. 1) [In Persian]
  34. Hafeznia, M. (2020) Introduction to research methodology in human science, Tehran: SAMT. 1) [In Persian]
  35. Haq, Z. U., Ullah, Z., & Sajjad. (2019) Households’ participation in and expenditure on recreation and tourism in Pakistan, Asia Pacific Journal of Tourism Research, Vol.24, No.3, pp.206-218.
  36. Hayati, B., & Khadem Baladipour, T. (2012) Estimating the recreational value and determining the factors affecting the willingness of visitors to pay in Ghouri ‌Gol wetland, Journal of Agricultural Economics & Development, Vol.26, No.1, pp.22-30. 1) [In Persian]
  37. Hong, G.-S., Fan, J. X., Palmer, L., & Bhargava, V. (2005) Leisure travel expenditure patterns by family life cycle stages, Journal of Travel & Tourism Marketing, Vol.18, No.2, pp.15-30.
  38. Hong, G.-S., Kim, S. Y., & Lee, J. (1999) Travel expenditure patterns of elderly households in the US, Tourism Recreation Research, Vol.24, No.1, pp.43-52.
  39. Hong, G.-S., Morrison, A. M., & Cai, L. A. (1996) Household expenditure patterns for tourism products and services, Journal of Travel & Tourism Marketing, Vol.4, No.4, pp.15-40.
  40. Hung, W.-T., Shang, J.-K., & Wang, F.-C. (2013) A multilevel analysis on the determinants of household tourism expenditure, Current Issues in Tourism, Vol.16, No.6, pp.612-617.
  41. Jisana, T. (2014) Consumer behaviour models: an overview, Sai Om Journal of Commerce & Management, Vol.1, No.5, pp.34-43.
  42. Kotler, P., & Caslione, J. A. (2009) How marketers can respond to recession and turbulence, Journal of Customer Behaviour, Vol.8, No.2, pp.187-191.
  43. Lawson, R. (1991) Patterns of tourist expenditure and types of vacation across the family life cycle, Journal of Travel Research, Vol.29, No.4, pp.12-18.
  44. Lin, VS., Qin, Y., Li, G., & Wu, J. (2020) Determinants of Chinese households' tourism consumption: Evidence from China Family Panel Studies, International Journal of Tourism Research, Vol.23, Issue.4, pp.542-554.
  45. Mihalič, T. A. N. J. A. (2002) Tourism and economic development issues, Channel View Publications, pp.81-111.
  46. Mora-Rivera, J., & García-Mora, F. (2020) International Remittances as a Driver of Domestic Tourism Expenditure: Evidence from Mexico, Journal of Travel Research, Vol.60, Issue.8, pp.1752-1770.
  47. Mortazavi, R. (2021) The relationship between visitor satisfaction, expectation and spending in a sport event, European Research on Management and Business Economics, Vol.27, No.1, pp.1-7.
  48. Neulinger, A., & Simon, J. (2011) Food consumption patterns and healthy eating across the household life cycle in Hungary, International Journal of Consumer Studies, Vol.35, No.5, pp.538-544.
  49. Oh, Y. J. (2007) An exploration of tourist shopping, Texas A&M University.
  50. Park, S., Woo, M., & Nicolau, J. L. (2020) Determinant factors of tourist expenses, Journal of Travel Research, Vol.59, No.2, pp.267-280.
  51. Pellegrini, A., Sarman, I., & Maggi, R. (2021) Understanding tourists’ expenditure patterns: a stochastic frontier approach within the framework of multiple discrete–continuous choices, Transportation, Vol.48, No.2, pp.931-951.
  52. Perles-Ribes, J. F., Moreno-Izquierdo, L., Torregrosa-Marí, M. T., & Such-Devesa, M. J. (2020) The relationship between satisfaction and tourism expenditure in ‘sun and beach’destinations: a structural equation modelling approach, Current Issues in Tourism, Vol.24, Issue.18, pp.2643-2657.
  53. Raghfar, H., & Babapoor, M. (2014) The intergenerational analysis of urban household expenditure by using the Pseudo panel, Journal of Applied Economics Studies, Iran, Vol.3, No.10, pp.177-199. 1) [In Persian]
  54. Rahimi, E. (2015) Product characteristics and environmental factors affecting the purchase of tourists (Case study: Isfahan) [Unpublished master’s thesis], Tehran University of Science and Culture, Faculty of Tourism Sciences. 1) [In Persian]
  55. Rhoden, S., Hunter-Jones, P., & Miller, A. (2016) Tourism experiences through the eyes of a child, Annals of Leisure Research, Vol.19, No.4, pp.424-443.
  56. Shabanzadeh, P., Bani Asadi, M., Hayati, B., & Raheli, H. (2015) Economic Valuation of Recreational Services and Determining the Willingness of Visitors to Pay for Visiting Urban Tourism Places (Case Study: Isfahan Flower Garden), Journal of Economics and Urban Management, Vol.4, No.13, pp.1-17. 1) [In Persian]
  57. Skuras, D., Petrou, A., & Clark, G. (2006) Demand for rural tourism: the effects of quality and information, Agricultural Economics, Vol.35, No.2, pp.183-192.
  58. Statistical Centre of Iran (2016) Population and household respectively province, city. Results of the General Population and Housing Census 2016. 1) [In Persian]
  59. Sun, P. C., Lee, H. S., & Chen, T. S. (2015) Analysis of the Relationship between Household Life Cycle and Tourism Expenditure in Taiwan: An Application of the Infrequency of Purchase Model, Tourism Economics, Vol.21, No.5, pp.1015-1033.
  60. Sung, H. H., Morrison, A. M., Hong, G. S., & O’Leary, J. T. (2001) The effects of household and trip characteristics on trip types: a consumer behavioral approach for segmenting the US domestic leisure travel market, Journal of Hospitality & Tourism Research, Vol.25, No.1, pp.46-68.
  61. Tahmasbi, A., & Roshanian, S. (2017) Characteristics and shopping behavior of tourists in Baneh, Quarterly Journal of Tourism Management Studies, Vol.11, No.36, pp.31-59. 1) [In Persian]
  62. Thornton, P. R., Shaw, G., & Williams, A. M. (1997) Tourist group holiday decision-making and behaviour: The influence of children, Tourism Management, Vol.18, No.5, pp.287-297.
  63. Thrane, C. (2002) Jazz festival visitors and their expenditures: Linking spending patterns to musical interest, Journal of Travel Research, Vol.40, No.3, pp.281-286.
  64. Thrane, C. (2016) The determinants of Norwegians' summer tourism expenditure: foreign and domestic trips, Tourism Economics, Vol.22, No.1, pp.31-46.
  65. Thrane, C., & Farstad, E. (2011) Domestic tourism expenditures: The non-linear effects of length of stay and travel party size, Tourism Management, Vol.32, No.1, pp.46-52.
  66. UNWTO (2008) International Recommendations for Tourism Statistics. Department of Economic and Social Affairs, United Nations Publication.
  67. Vu, H. Q., Li, G., Law, R., & Ye, B. H. (2015) Exploring the travel behaviors of inbound tourists to Hong Kong using geotagged photos, Tourism Management, Vol.46, pp.222-232.
  68. Wang, Y., & Davidson, M. C. (a). (2010) Chinese holiday makers' expenditure: Implications for marketing and management, Journal of Hospitality Marketing & Management, Vol.19, No.4, pp.373-396.
  69. Wang, Y., & Davidson, M. C. G. (b). (2010) A review of micro-analyses of tourist expenditure, Current Issues in Tourism, Vol.13, No.6, pp.507-524.
  70. Wang, Y., Rompf, P., Severt, D., & Peerapatdit, N. (2006) Examining and identifying the determinants of travel expenditure patterns, International Journal of Tourism Research, Vol.8, No.5, pp.333-346.
  71. Zargham, H., Atrsaiy, B. (2006) Relationship between demographic factors and buying behavior of European tourists' handicrafts in Isfahan, Quarterly Journal of Tourism Management Studies, Vol.4, No.11,12, pp.81-100. 1) [In Persian]
  72. Zheng, B., & Zhang, Y. (2013) Household expenditures for leisure tourism in the USA, 1996 and 2006, International Journal of Tourism Research, Vol.15, No.2, pp.197-208.
نشریه گردشگری شهری
دوره 9، شماره 2
مرداد 1401
صفحه 87-105

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار