سنجش معیارهای سرزندگی در مکان‌های تاریخی با تأکید بر رویکرد توسعه گردشگری میراثی مطالعه موردی: سراهای تاریخی منطقه 12 تهران

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

گردشگری به‌عنوان سومین صنعت اقتصادی جهان در زمینه رونق بخشیدن به شهرها و احیا و باززنده‌سازی بافت‌های تاریخی شناخته‌شده است. از طرفی مداخلات کالبدی نامناسب در محدوده‌های ارزشمند تاریخی موجب کاهش سرزندگی و زیست پذیری آن‌ها گشته و حاصلِ چنین اقداماتی، ظهور محلاتی ناامن و ناسالم‌اند شده است. ازاین‌روی مطالعه حاضر درصدد "بررسی میزان تأثیر معیارهای سرزندگی در راستای بهبود و ارتقای سطح گردشگری شهری در مکان‌های تاریخی" برآمده است. به‌منظور دست‌یابی به این هدف، از راهبرد کمی با تکیه‌بر مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی بهره گرفته‌شده است. اطلاعات کیفی بر پایه مطالعه منابع مکتوب پیرامون سه مفهوم "سرزندگی شهری"، "گردشگری شهری"و "مکان‌های تاریخی"، و اطلاعات کمی مبتنی بر پیمایش میدانی (مشاهده و پرسشنامه) در محدوده مکانی تحقیق حاصل گردیده است. یافته‌های استنباطی SPSS در خصوص ارزیابی میزان اثرگذاری پارامترهای سرزندگی بر ارتقا گردشگری در سراهای تاریخی منطقه 12 تهران حاکی از آن است که معیارهای (تنوع بصری، زیبایی و جذابیت بصری، تنوع کاربری) و (زیبایی و جذابیت بصری) به ترتیب از منظر 2 گروه آماری متخصصین و گردشگران، از بیشترین میزان اثرگذاری برخوردارند. همچنین نتایج حاصل از بررسی نوع و میزان ارتباط میان معیارهای سرزندگی و گردشگری در مکان‌های تاریخی منتخب، مبین وجود رابطه‌ای مستقیم و معنادار میان این دو متغیر می‌باشد. علاوه بر این شدت این رابطه قوی می‌باشد، زیرا ضرایب همبستگی اسپیرمن برای هر دو شاخص بیشتر از 7/0 و نزدیک به 1 می‌باشند. رتبه‌بندی معیارهای سرزندگی در 4 سرای تاریخی به لحاظ میزان اهمیت نشان داد که ازنظر متخصصین، این 4 مکان ازلحاظ زیبایی و جذابیت‌های بصری در یک سطح بوده ولیکن از دید گردشگران، وضعیت هر عامل در هر یک از سراهای تاریخی با هم تفاوت دارند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. احمدی، علی (1393) بررسی وضعیت سرزندگی بافت‌های هدف برنامه‌های بازآفرینی شهری و ارائه راهکارهای ارتقاء آن (نمونه موردی: محله شیوا، تهران)، نشریه شهرسازی و معماری هفت شهر، دوره 4، شماره 47 و 48، صص. 96-85.
  2. اسکندری‌مقدم، مریم و مهدوی، افسون (1395) توسعه گردشگری جهت ارتقا کیفیت محیط شهری با حفظ و تقویت رویکرد تاریخی، دومین همایش ملی فرهنگ، گردشگری و هویت شهری، 28 دی‌ماه 1395، دانشگاه پیام نور، صص.45-20.
  3. باصولی، مهدی؛ هاشمی، سیدسعید؛ ایمانی خوشخو، محمدحسین؛ میرغفوری، سیدحبیب­الله (1398) نقش عوامل مؤثر گردشگری فرهنگی در توسعه کارآفرینی شهر میراث جهانی یزد، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره 9، شماره 39، صص. 89-79.
  4. بحرینی‌زاده، منیجه و زمانی، زینب (1394) تعیین جایگاه مکان‌های تاریخی ایران با تحلیل اهمیت، عملکرد ویژگی‌ها و رویکرد نقشه ادراکی از دید گردشگران خارجی (مطالعه تخت جمشید، عالی‌قاپو و مسجد جامع اصفهان)، پژوهش‌های مدیریت در ایران، دوره 19، شماره 1، صص.56-31.
  5. حاجی‌نژاد، علی؛ پورطاهری، محمد؛ احمدی، علی (1387) تأثیرات گردشگری تجاری بر توسعه کالبدی-فضایی مناطق شهری، مطالعه موردی: شهر بانه، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 70، دوره 2، صص. 109-91.
  6. رحیمی، عبدالرحیم و توسلی، میترا (1398) تبیین رابطه سرمایه‌گذاری فرهنگی با توسعه جاذبه‌های گردشگری شهر تهران (مطالعه موردی: سازمان میراث فرهنگی, صنایع‌دستی و گردشگری شهر تهران)، جغرافیایی فضای گردشگری، دوره 9، شماره 33، صص.67-55.
  7. روستایی حسین‌آبادی، عادل؛ قلی پور سلیمانی، علی؛ شبگو منصف، محمود؛ دل‌افروز، نرگس (1399) بازاریابی قابلیت‌های فرهنگی ـ تاریخی، گردشگری شهری مطالعه موردی: استان گیلان، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 7، شماره 4، صص.33-21.
  8. رهنمایی، محمدتقی؛ ملک‌نیا، محبوبه؛ جهانیان، منوچهر (1390) نقش محورهای فرهنگی و تاریخی منطقه 12 در توسعه گردشگری شهر تهران، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دوره 3، شماره 4، صص. 100-83.
  9. زارع اشکذری، سیدمحمد؛ سقایی، محسن؛ موسوی، میرنجف؛ مختاری ملک‌آبادی، رضا (1395) تحلیلی بر نقش جاذبه‌های میراث فرهنگی در توسعه و جذب گردشگری شهری در ایران مرکزی (مطالعه موردی: شهر یزد)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 48، شماره 3، صص.101-82.
  10. زال، محمدحسن؛ رمضان زاده لسبوئی، مهدی؛ جوربنیان، فرشته (1399) موزه‌های باستان‌شناختی و نقش آن در توسعه گردشگری میراث فرهنگی در شهرهای تاریخی (مطالعه موردی: موزه خانه کلبادی شهر ساری)، فصلنامه گردشگری شهری، شماره 7، دوره 1، صص.50-37.
  11. سلیمانی مقدم، پرویز؛ قندهاری، محمد؛ پیری، فاطمه (1397) تحلیل زیست پذیری و سرزندگی بافت‌های فرسوده (مطالعه موردی: محله عامری شهر اهواز)، فصلنامه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، دوره 5، شماره 17، صص.114-93.
  12. شفیعی رودپشتی، میثم؛ اسعدی، میرمحمد؛ محمدمیرزایی، نگار (1396) تحلیلی بر جایگاه و سطح تحقق مسئولیت‌پذیری اجتماعی در صنعت گردشگری (موردمطالعه: سازمان میراث فرهنگی, صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد)، مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 4، شماره 3، صص.351-333.
  13. شیخ‌حسنی، حسین (1394) مطالعه گردشگری میراثی تاریخی با رویکرد تحکیم هویت ملی بر اساس نظریه بنیادین (مطالعه موردی تهران)، اولین کنگره ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار در بخش‌های توسعه علم و فناوری، 15 آذرماه، دانشگاه تهران، صص.78-51.
  14. صیامی، قدیر؛ اختری تلکه، اکرم؛ خانی‌زاده، محمدعلی (1394) سنجش معیارهای سرزندگی اقتصادی بازارهای تاریخی ایران با رویکرد بازآفرینی (مطالعه موردی: بازار تاریخی قزوین)، فصلنامه آمایش محیط، دوره 5، شماره 34، صص.65-40.
  15. عباس‌زاده، مظفر و آیشم، معصومه (1396) تعریف محور تاریخی، فرهنگی و گردشگری در بافت کهن شهر ارومیه (نمونه مطالعاتی: محله مهدی‌القدم)، نشریه جستارهای شهرسازی، دوره 2 شماره 48، صص.31-12.
  16. قربانی، حمید؛ افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین؛ هاشمی، سید سعید؛ زاهدی، شمس السادات (1399) ارائه الگوی مدیریت راهبردی فضایی گردشگری میراث شهری (مطالعه موردی: کلان‌شهر تهران)، گردشگری و توسعه، دوره 9، شماره 3، صص.90-73.
  17. نجمی، شمس‌الدین؛ شرفی، حجت‌الله؛ صاحب‌گراغانی، یاسر (1396) تحلیل یادمان‌های تاریخی گردشگری شهری با استفاده از تکنیک‌سوات (مطالعه موردی: شهر کرمان)، مجله مطالعات ایرانی، دوره 4، شماره 3، صص.199-182.
  18. Abbaszadeh, M & Aishm, M. (2017) Definition of historical, cultural and tourism axis in the ancient context of Urmia (study sample: Mahdia Al-Qadam neighborhood), Journal of Urban Studies, Vol. 2, No. 48, pp. 12-31. [In Persian].
  19. Ahmadi, A. (2014) A Survey of the Vitality Status of the Target Tissues of Urban Reconstruction Programs and Presenting Strategies for Its Promotion (Case Study: Shiva Neighborhood, Tehran), Journal of Urban Planning and Architecture of Haft Shahr, Vol. 4, No. 47 & 48, pp. 85-96. [In Persian].
  20. Bahreini Zadeh, M. & Zamani, Z. (2021) Positioning Iran's Historical Sites from the View Points of foreign Tourists by Perceptual Mapping. Management Research in Iran, Vol.19, No.1, pp.1-21. [In Persian].
  21. Basoli, M. & Hashemi, S. & Imani Khoshkhoo, Mohammad Hossein. & Mirghfori, Seyed Habibollah. (2019) The role of effective factors of cultural tourism in the development of entrepreneurship in the World Heritage City of Yazd, Islamic Iranian City Studies, Vol. 9, No 39, pp.79-89. [In Persian].
  22. Chen, C. F. & Chen, F. S. (2020) Experience Quality, Perceived Valve, Satisfaction and Behavioral Intentions for Heritage Tourists, Tourism Management, Vol.3, No.1, pp.29-35.
  23. Dickinson, J. E. & Peeters, P. (2014) Time, tourism consumption and sustainable development. International journal of tourism research, Vol.16, No.1, pp.11-21.
  24. Eskandari-Moghaddam, M. & Mahdavi, A. (2016) Tourism Development to Improve the Quality of Urban Environment by Preserving and Strengthening the Historical Approach, Second National Conference on Culture, Tourism and Urban Identity, January 19, 2016, Payame Noor University, pp.45- 20. [In Persian].
  25. Ghorbani, H. & Eftekhari, A. & hashemi, S. & Zahedi, S. (2020) Presentation of Strategic Management Model of Urban Heritage Tourism (Case Study: Tehran Metropolis), Journal of Tourism and Development, Vol.9, No.3, pp.73-90. [In Persian].
  26. Hajinejad, A. & Pourtaheri, M. & Ahmadi, A. (2010) People’s Participation and Rural Development in Solgi District of Nahavand County. Human Geography Research, Vol.42, No.70, pp.91-109. [In Persian].
  27. Hristić, N. D. & Stefanović, N. & Milijić, S. (2020) Danube River Cruises as a Strategy for Representing Historical Heritage and Developing Cultural Tourism in Serbia, Sustainability, Vol.12, No.24, pp.23-56.
  28. Ismail, N. & Masron, T. & Ahmad, A. (2014) Cultural heritage tourism in Malaysia: Issues and challenges, Journal of Tourism and Cultural Change, Vol.12, No.2, pp.34-54.
  29. Jovicic, D. (2016) Cultural tourism in the context of relations between mass and alternative tourism, Current Issues in Tourism, Vol.19, No.6, pp.605-612.
  30. Lak, A. & Gheitasi, M. & Timothy, D. J. (2020) Urban regeneration through heritage tourism: cultural policies and strategic management, Journal of Tourism and Cultural Change, Vol.18, No.4, pp.386-403.
  31. Megeirhi, H. A. & Woosnam, K. M. & Ribeiro, M. A. & Ramkissoon, H. & Denley, T. J. (2020) Employing a value-belief-norm framework to gauge Carthage residents’ intentions to support sustainable cultural heritage tourism, Journal of Sustainable Tourism, Vol.28, No.9, pp.1351-1370.
  32. Moric, I. & Pekovic, S. & Janinovic, J. & Perovic, Đ. & Griesbeck, M. (2021) Cultural Tourism and Community Engagement: Insight from Montenegro, Business Systems Research: International journal of the Society for Advancing Innovation and Research in Economy, Vol.12, No.1, pp.164-178.
  33. Najmi, Sh. & Sharafi, H. & Saheb Garaghani, Y. (2017) Analysis of historical monuments of urban tourism using SWOT technique (Case study: Kerman city), Journal of Iranian Studies, Vol. 4, No. 3, pp.182-199. [In Persian].
  34. Panagiotopoulou, M. & Somarakis, G. & Stratigea, A. (2020) Smartening up participatory cultural tourism planning in historical city centers, Journal of Urban Technology, Vol.27, No.4, pp.3-26.
  35. Park, E. & Choi, B. K. & Lee, T. J. (2019) the role and dimensions of authenticity in heritage tourism, Tourism Management, Vol.74, No.1, pp.99-109.
  36. Rahimi, Abdolrahim. & Tavassoli, Mitra. (2019) Explaining the relationship between cultural investment and the development of tourist attractions in Tehran (Case study: Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization of Tehran), Geographical Tourism Area, Vol. 9, No. 33, pp.55- 67. [In Persian].
  37. Rahnamaei, M. T. & Malaknia, B. & Jahanian, M. (2011) The Role of Cultural and Historical Axes of Region 12 in the Development of Tourism in Tehran, Journal of New Attitudes in Human Geography, Vol. 3, No. 4, pp. 83-100. [In Persian].
  38. Roustaei Hossein Abadi, A. & Gholipour Soleimani, A. & Shabgoomonsef, M. & Delafrooz, N. (2021) Marketing of Cultural-Historical Capabilities of Urban Tourism Case Study: Gilan Province, Journal of Urban Tourism, Vol.7, No.4, pp.21-33. [In Persian].
  39. Santa, E. D. & Tiatco, A. (2019) Tourism, heritage and cultural performance: Developing a modality of heritage tourism, Tourism Management Perspectives, Vol.31, No.3, pp.301-309.
  40. Shafiee, M. & Asadi, M. & Mohammad Mirzaei, N. (2017) An Analysis of the Position and Level of Social Responsibility in Tourism Industry (Case: Yazd Cultural Heritage Organization), Social Capital Management, Vol.4, No.3, pp.333-351. [In Persian].
  41. Sheikh Hassani, H. (2015) Study of historical heritage tourism with the approach of consolidating national identity based on fundamental theory (Tehran case study), the first national congress of strategies for achieving sustainable development in the fields of science and technology development, December 6, University Tehran, pp.51-78. [In Persian].
  42. Siami, G. & Akhtari Takaleh, A. & Khanizadeh, M. (2016) Evaluation of economic vivaciousness criteria in historic bazaars of Iran: developing a recreation point of view: the case of Qazvin historic bazaar, Journal of Geography Environment Preparation, Vol.9, No.34, pp.1-26. [In Persian].
  43. soleimanimoghadam, P. & Ghandhari, M. & piri, F. (2019) Analysing livabilty and vitality of urban eroded sturctures (A Case study of Ameri neighborhood of Ahvaz, Urban Structure and Function Studies, Vol.5, No.17, pp.93-114. [In Persian].
  44. Zaal, M. & Ramezamzadeh Lasbooee, M. & Jourbonian, F. (2020) Ancestral museums and its role in the development of cultural heritage tourism in historic cities (Case Study Kolbadi house's museum in Sari), Journal of Urban Tourism, Vol.7, No.1, pp.37-50. [In Persian].
  45. Zare Ashkezari, S. & Saghaei, M. & Mousavi, M. & Mokhtari Malekabadi, R. (2016) Analysis of the Role of Cultural Heritage Attractions in Development of Urban Tourism in Central Iran) Case Study: Yazd City(, Human Geography Research, Vol.48, No.3, pp.407-427. [In Persian].
نشریه گردشگری شهری
دوره 8، شماره 4
بهمن 1400
صفحه 103-115

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار