بازآفرینی بافت‌ تاریخی شهری با رویکرد توسعه گردشگری نمونه موردی: منطقه هفت شهرداری مشهد

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد شیروان، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران

چکیده

بافت‌های تاریخی شهرها که در اغلب موارد هسته اولیه و اصلی هر شهری را تشکیل می­دهند، نمایشگر تمدن و فرهنگ گذشته شهرها می­باشد و نقش اساسی در جذب گردشگر در این مناطق دارند توجه و بازآفرینی آن‌ها به‌منظور توسعه و پیشرفت در زمینه گردشگری در آن‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف تحقیق حاضر، بررسی میزان تأثیر بازآفرینی بناها و بافت‌های تاریخی منطقه هفت مشهد، بر توسعه گردشگری در این منطقه است. روش تحقیق توصیفی – تحلیل بوده و ابزار اصلی جمع‌آوری داده­ها پرسشنامه می­باشد. جامعه آماری در پژوهش حاضر ساکنین منطقه هفت شهر مشهد می­باشند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر به‌عنوان نمونه آماری تعیین شد. یافته­های تحقیق نشان می­دهد، عوامل ساماندهی و تبدیل فضاهای بی‌دفاع ( با رتبه 28.54)، رضایتمندی از عدم وجود آلودگی زیست‌محیطی (با رتبه 80/26)، وجود ساخت‌وسازهای جدید منطبق با الگوهای معماری بومی و سنتی (با رتبه 78/26)، ایجاد نمایشگاه‌های غذاهای محلی (با رتبه 58/26)، دارای بالاترین رتبه و شاخص­ ارتقای کیفیت عرضه محصولات و امکانات خرید و تنوع انتخاب (با رتبه 81/17) دارای پایین‌ترین رتبه، تأثیرگذار بر توسعه گردشگری در منطقه هفت می­باشد. درنهایت نتایج تحقیق در خصوص منطقه هفت شهر مشهد نشان داد که احیا و بازآفرینی بافت و بناهای تاریخی آن، از الزامی‌ترین زیرساخت‌ها برای توسعه گردشگری هستند و برای رسیدن به توسعه گردشگری در بافت‌ تاریخی منطقه هفت مشهد، نیاز به برنامه‌های بلندمدت با اولویت تأمین زیرساخت‌ها و تغییر دیدگاه‌های کوتاه‌مدت مدیریت شهری می­باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابراهیم‌زاده، عیسی؛ صیائی، محمود؛ دلشاد، علی (1391) اصول و فرایند برنامه‌ریزی راهبردی توسعه توریسم، مدل کاربردی سیستان و بلوچستان، چاپ اول، مشهد: انتشارات صحرا شرق.
  2. احدنژادروشنی، محسن؛ حیدری، محمدتقی؛ محرمی، سعید (1399) بازآفرینی اجتماعی بافت تاریخی با رویکرد گردشگری شهری، مورد پژوهی: بافت تاریخی شهر زنجان، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره 10، شماره 2-3 ، صص.960-947.
  3. ارزمانی، میثم؛ مهدی وطن‌پرست، مهدی؛ معتمدی، محمد (1399) تحلیل بازآفرینی شهری با تأکید بر بعد کالبدی مطالعه موردی: شهر بجنورد، فصلنامه شهر پایدار، دوره 3، شماره 2، صص. 104-93.
  4. اسدی پیمان، زهرا؛ توکلی نیا، جمیله؛ رضویان، محمدتقی؛ قورچی، مرتضی (1399) ارزیابی کیفیت مقصد گردشگری مرکز شهر تهران مطالعه موردی: بازار بزرگ منطقه 12 تهران، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 7، شماره 3، صص. 50-35.
  5. امین‌زاده، بهناز، دادرس، راحله (1391) بازآفرینی فرهنگ‌مدار در بافت تاریخی شهر قزوین با تأکید بر گردشگری شهری، دو فصلنامه مطالعات معماری ایران، دوره ۱، شماره ۲، صص. 108-99.
  6. بحرینی، سید حسین؛ ایزدی، محمدسعید؛ مفیدی، مهرانوش (1392) رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار)، مطالعات شهری، دوره 3، شماره 9، صص. 17-30.
  7. پژوهان، موسی؛ پورمقدم، زهرا (1397) برنامه­ریزی راهبردی گردشگری شهری با رویکرد بازآفرینی فرهنگ مبنا در بافت‌های تاریخی (نمونه موردی: بافت قدیم شهر رشت)، فصلنامه مطالعات شهری، دوره 7، شماره 27، صص. 66-53.
  8. پوراحمد، احمد؛ فرهودی، رحمت اله؛ شهرکی زنگنه، سعید؛ فراملکی طهور، شفاعت (1399) تبیین الگوی بازآفرینی بافت تاریخی با رویکرد توسعه‌ی گردشگری مطالعه موردی شهر تبریز، جغرافیا و برنامه‌ریزی، دوره 24، شماره 74، صص. 60-43.
  9. پوراحمد، احمد؛ حبیبی، کیومرث؛ کشاورز، مهناز (1389) سیر تحول مفهوم­شناسی بازآفرینی شهری به‌عنوان رویکردی نو در بافت­های فرسوده شهری، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره 1، شماره 1. صص. 73-92.
  10. حسینی تهرانی، سیده غزاله؛ رجبی، آزیتا؛ اقبالی، ناصر (1399) تحلیل عوامل موثر بر توسعه گردشگری بافت های با ارزش تاریخی مطالعه موردی: منطقه 12 تهران، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 7، شماره 3، صص. 63-51.
  11. زمانی، پوریا؛ هدایت، هما؛ سنایی، مجید (1396) بازآفرینی بافت قدیم با رویکرد ارتقاء گردشگری، مطالعه موردی: محله نقش‌جهان اصفهان، کنفرانس ­بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر، 24 مرداد 1396،  دانشگاه شهید بهشتی، صص 1-14.
  12. سلیمانیان، ساجد و فنی، زهره (1400) ارزیابی عوامل مؤثر بر گردشگری در بافت تاریخی با رویکرد بازآفرینی فرهنگ مبنا (محدوده موردمطالعه: شهر بابلسر)، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 16، شماره 53، صص. 292-265.
  13. سیف‌الدینی، فرانک؛ شعبانی­فرد، محمد؛ حسینی، علی؛ رشیدی فرد، مصطفی (1388) سنجش کیفیت و ظرفیت گردشگری شهری براساس الگوی رفتاری گردشگران و جامعه میزبان، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 42، شماره 71، صص. 87-67.
  14. شعبانپور، بهرام و فاطمه افخمی (1393) بازآفرینی شهری پایدار با محوریت گردشگری شهری، اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار، 20 اسفند 1393، موسسه ایرانیان، انجمن معماری ایران، صص. 31-22.
  15. شیخی نصب، مژگان؛ اذانی، مهری؛ مؤمنی، مهدی؛ محمدی ده چشمه، مصطفی (1398) بازآفرینی بافت‌های تاریخی در راستای توسعه گردشگری با رویکرد آینده‌نگاری (مطالعه موردی منطقه یک شهرداری اهواز)، مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، دوره 6، شماره 2، صص. 169-149.
  16. فیروزبخت، مهرداد (1397) بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری با تأکید بر توسعه گردشگری شهری (مورد پژوهی: منطقه یک کلان‌شهر تهران)، مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، دوره چهارم، شماره 1، صص،  109 - 125.
  17. قائد امینی هارونی، عباس؛ ابراهیم‌زاده دستجردی، رضا؛ صادقی ده چشمه، مهرداد (1399) ارزیابی پتانسیل‌های گردشگری برای بازآفرینی بافت تاریخی شهر مطالعه موردی: شهر اصفهان، فصلنامه مطالعات مدیریت شهر، دوره 12، شماره 41، صص. 77-63.
  18. Ahadnejad, Mohsen. & Mohamad taqhi, Heydari. & Saeed Moharrami. (2020) Social rehabilitation of historical context with urban tourism approach (case study: historical context of Zanjan city, Quarterly of Geography & Regional Planning, Vol. 10, No. 2-3, pp. 947- 960 (In Persian).
  19. Aminzadeh, Behnaz. & Dadras, Rahele. (2013) Cultural Regeneration of Qazvin Historical Texture Based on Urban Tourism, Journal of Iranian Architecur Studies, Vol. 1, No. 2, pp. 99- 108 (In Persian).
  20. Arzamani, Meisam. & Vatanparast, Mehdi. & Motamedi, Mohammad (2020) Analysis of Urban Regeneration in terms of Physical Dimension Case Study: Bojnourd City, Journal Sustainable City, Vol. 3, No. 2, pp. 93- 104 (In Persian).
  21. Asadi Peyman, Zahra. & Tavakolinia, Jamileh. & Razavian, Mohammad Taghi. & Ghurchi, Morteza. (2020) Assessing the Quality of Tourism destinations in the Center of Tehran Case study: Grand Bazaar (District 12 of Tehran), Journal of Urban Tourism, Vol. 7, No. 3, pp. 35- 50 (In Persian).
  22.  Bahraini, Seyed Hossein. & Izadi, Mohammad Saeed. & Mofidi, Mehranush. (2014) The Approaches and Policies of Urban Renewal from Urban Reconstruction" to Sustainable Urban Regeneration, Motaleate Shahri, Vol. 3, No. 9, pp. 17- 30 (In Persian).
  23. Bassett, Sarah Mina. (2013) The Role Of Spatial Justice In The Regeneration Of Urban Spaces Groningen The Netherlands, Submitted In Fulfillment Of The Requirements Of The Network Of European-United States Regional And Urban Studies (NEURUS) Program And Master Of Urban Planning Capstone Project Home University: University Of Illinois At Urbana-Champaign.
  24. Claudia, T. & Luigi, P. (2016) A novel paradigm to achieve sustainable regeneration in Historical Centres with Cultural Heritage, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 2, No.23 ,pp. 693 – 697.
  25. Del Rio, Vicente. (2018) From Downtown to the Inner Harbor : Baltimore's Sustainable Revitalization - Part II The Inner Harbor Plan (1967 to 2005), Focus , Vol. 14, No. 1, pp. 1-15.
  26. Della Lucia, Maria. & Trunfio, Mariapina. & Go, Frank M. (2017) Heritage and Urban Regeneration: Towards Creative Tourism, Springer International Publishing Switzerland, Bellini, C. Pasquinelli (eds.), Tourism in the City.
  27. Ebrahimzadeh, Isa.  & Seaee, Mahmood.& ; Delshad, Ali. (2012) Principles and process of strategic planning for tourism development, applied model of Sistan and Baluchestan, Mashhad, Sahra Shargh Publications (In Persian).
  28. Eiweida, Ahmed A, R. & Okazawa, Yuko. (2018) Cultural heritage, sustainable tourism and urban regeneration: capturing lessons and experience from Japan with a focus on Kyoto (English), Washington, D.C, World Bank Group, Cultural-heritagesustainable tourism -and -urban-regeneration-capturing-lessons-and-experience -from-Japan-with-a-focus-on-Kyoto.
  29. Firoozbakht, Mehrdad. (2015) Reconstruction of worn-out urban structures with emphasis on the development of urban tourism (Case study: Tehran metropolitan area one), Studies in Geography, Civil Engineering and Urban Management, Vol. 4, No. 1, pp. 109-125 (In Persian).
  30. Gheadamini Harouni, Abbas. & ebrahimzade dastjerdi, reza. & sadeghi,  mehrdad (2020) Assessing Tourism Potentials to Recreate the Historical Fabric of the City (Case study: Isfahan), Urban Management Studies, Vol. 12, No. 41, pp. 63-77 (In Persian).
  31. Hall, C. M. & Page, S. J. (2006) The geography of tourism and recreation:
    Environment, place and space (3th Ed), Routledge, London and NewYork.
  32. Hosseini Tehrani, Seyedeh Ghazaleh. & Rajabi, Azita. & Eghbali, Naser. (2020) Analysis of Effective Factors on the Tourism Development of Historical Valuable Texture Case study: District 12 of Tehran, Journal of Urban Tourism, Vol. 7, No. 3, pp. 51- 63 (In Persian).
  33. Kennell, James. (2013) After the crisis: Cultural Tourism and Urban Regeneration in Europe, Hand book of Cultural Tourism, Edition: 1st, Publisher: Routledge.
  34. Pazhoohan, Musa. & Zahra Poormoghadam. (2018) Urban Tourism Strategic Planning Using Culture-led Urban Regeneration Approach in Historical part (Case study: Old district of Rasht city), Motaleate Shahri, Vol. 7, No. 27, pp. 53- 66 (In Persian).
  35.  Pourahmad, Ahmad. & farhudi, rahmat alah. & Zangane Shahraki, Saeid. & Shafaat Gharamaleki, Tahoura. (2021) Explaining the Pattern of Historical Texture Regeneration with Tourism Development Approach (Case Study: Tabriz City), Geography and Planning, Vol. 24, No. 74, pp.Poorahmad, Ahmad. & Habibi, Kiomars. & Keshavarz, Mahnaz. (2010) The evolution of the concept of urban regeneration as a new approach in urban worn-out textures, Iranian Islamic City Studies Quarterly, Vol. 1, No. 1. pp. 73-92 (In Persian).
  36. Reem AlMasri .& Abdelkader Ababneh. (2021) age Management: Analytical Study of Tourism Impacts on the Archaeological Site of Umm Qais—Jordan, heritage, Vol. 4, pp.2449-2469.
  37. Seif al-Dini, Frank; Shabaniyafard, Mohammad; Hosseini, Ali; Rashidi Fard, Mustafa (2010) Measuring Quality and Capacity of Urban Tourism, Considering the Host and Tourist Society in Isfahan City, Human Geography Research Quarterly, Vol. 42, No. 71, pp. 67- 87 (In Persian).
  38. Shabanpour, Bahram .& Fatemeh Afkhami. (2014) Sustainable Urban Reconstruction with a Focus on Urban Tourism, First National Conference on Urban Planning, Urban Management and Sustainable Development, Tehran, Iranian Institute, Iranian Architectural Association (In Persian).
  39. Sheikhinasab, Mozhgan. & Azani, Mehri. & Momeni, Mehdi. & Mohammadi Deh Cheshme, Mustafa. (2020) Regeneration of Historical Textures in line with Tourism Development using the Foresight Approach(The Case of Zone One of Ahwaz Municipality), Geography and Urban Space Development, Vol. 6, No. 2, pp. 149- 169 (In Persian).
  40. Soleymanian, sajed. & Fanni, Zohreh (2021) Assessing the Affecting Factors on Tourism in the Historical Context with the Approach of Culture- Base Regeneration (Case Study: Babolsar city), Tourism Management Studies, Vol. 16, No. 53, pp. 265- 292 (In Persian).
  41. Urban Land Institute. (2014) Ten Principles for Urban Regeneration Making Shanghai a Better City, www.uli.org
  42. Uysal U, E. & Ozden P. (2011) Cultural Tourism As A Tool For Urban Regeneration In Istanbul, Sustainability Today, Vol. 167, pp.389-400.
  43. World Bank. (2018) Seoul's experience in culture heritage, sustainable tourism, and urban regeneration (English), Washington, D.C: World Bank Group, Seouls-experience-in-culture-heritage-sustainable-tourism-and-urban-regeneration.
  44. Zamani, Pouria. & Hedayat, Homa. & Sanaei, Majid. (2017) Recreating the old texture with the approach of promoting tourism, a case study: Naghshjahan neighborhood of Isfahan. International Conference on Civil Engineering, Architecture and Urbanism of Contemporary Iran, Tehran (In Persian).
نشریه گردشگری شهری
دوره 9، شماره 4
بهمن 1401
صفحه 137-153

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار