شناسایی و تحلیل پیشران‌های اجتماعی حاکم بر سیاست‌گذاری توسعه گردشگری شهرهای ایران در افق 1404 با رویکرد آینده‌پژوهی

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

گروه مدیریت، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

برنامه‌ریزی برای توسعه گردشگری، به عوامل و شرایط گوناگونی وابسته است که به‌شرط به‌کارگیری نظام‌مند و ساختاری آنها، می‌توان به این مهم دست‌یافت. این موضوع نشان از اهمیت آینده‌پژوهی و ضرورت تدوین چشم‌اندازهای آینده در فرایند توسعه گردشگری و در این میان پیشران‌های اجتماعی دارد. بدین منظور در پژوهش حاضر سعی بر آن است که پیشران‌های اجتماعی کلیدی مؤثر بر توسعه گردشگری در افق 1404 شناسایی و تحلیل شوند. در نوشتار پیش رو ابتدا با تکنیک دلفی، 17 عامل اولیه استخراج شده، سپس با استفاده از روش دلفی مدیران، ماتریس اثرات متقاطع مؤلفه‌ها تشکیل شد. در مرحله بعد، تحلیل ماتریس با نرم‌افزار میک‌مک انجام شد. نتایج حاصل از پراکندگی متغیرها در محور تأثیرگذاری و تأثیرپذیری عوامل در نرم‌افزار میک مک، بیانگر پایداری سیستم در توسعه گردشگری است و بر همین اساس، یافته‌های پژوهش نشان داد که از بین پیشران‌های شناسایی شده پیشران‌های سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی حاکمیت مبنی بر حجاب اجباری گردشگران خارجی و برخی محدودیت در آزادی‌های اجتماعی همچون ممنوعیت مصرف مشروبات الکی ، تقویت دانش ساکنین مناطق دارای جاذبه گردشگری نسبت به پتانسیل‌های گردشگری منطقه، توسعه بازی­های بومی محلی، تصویر ذهنی مقصد گردشگری، تقویت نهادهای محلی در جهت سرمایه‌گذاری در گردشگری، آگاهی‌بخشی جامعه محلی در مورد نحوه برخورد با گردشگران، افزایش فرهنگ گردشگرپذیری، پیوستگی میان اجزای زنجیره گردشگری، امکانات و تسهیلات اقامتی، ترتیب اثر دادن نظرات بومیان در جلسات هم‌اندیشی مردم و مسئولین در رسانه­ها به‌عنوان پیشران‌های کلیدی شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. پاشایی، سجاد؛ عسکریان، فریبا و روزافزون، عبدالرضا. (1398). بررسی نقش میانجیگری عوامل نهادی در تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی، محیطی بر توسعه گردشگری ورزشی منطقه آزاد ماکو. مطالعات مدیریت گردشگری، 14(45)، 80-57. https://doi.org/10.22054/tms.2019.20248.1561
  2. موسوی، نرگس؛ حاجی علی‌اکبری، فیروزه و درودی، هما. (1401). تحلیل نقش عوامل اجتماعی و فرهنگی در توسعه گردشگری بوم‌گردی شهرستان زنجان. مجله گردشگری شهری، 9(1)، 47-33.  https://doi. rg/10.22059/jut.2022.334502.982
  3. حسنی، علی و رحیم‌زاده، معصومه. (1398). آینده‌نگاری صنعت گردشگری در شهر تهران. مجله گردشگری شهری، 6(1)، 148-135. https://doi. rg/10.22059/jut.2019.250270.439
  4. خاک‌نژاد، علی؛ حسین‌زاده دلیر، کریم و عزت پناه، بختیار. (1401). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری توسعة گردشگری تاریخی - فرهنگی در ایران (مطالعه موردی: شهر تبریز). مطالعات جامعه‌شناسی، 15(54)، 177-159. https://doi.org/10.30495/jss.2021.1924684.1309
  5. خاکساری، علی. (1391). ظرفیت گردشگری ماجراجویانه در کویر‌های ایران با استفاده از تکنیکS.W.O.T. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 5(27)، 36-20. https://dorl. et/dor/20.1001.1.23223294.1393.9.27.1.7
  6. خوشکام، مانا؛ صبوری، بهناز و قادری، زاهد. (1398). بررسی اثر صنعت گردشگری بین‌المللی بر رشد اقتصادی: مطالعه بین‌کشوری با کمک تخمین‌زن گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی. برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، 8(29)، 213-191. doi:10.22080/jtpd.2019.14902.2922
  7. ده ده زاده سیلابی، پروین و احمدی‌فرد، نرگس. (1398). تعیین پیشران‌های کلیدی مؤثّر بر توسعه گردشگری با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان مازندران). جغرافیا و پایداری محیط، 9(1)، 89-73. https://doi. rg/10.22126/ges.2019.1064
  8. رنجبریان، بهرام و زاهدی، محمد. (1390)، شناخت گردشگری. چاپ اول، اصفهان: انتشارات چهارباغ.
  9. صمدی، علی حسین؛ مصلح شیرازی، علی و نقی روحی، آناهیتا. (۱۳۹۱). طراحی یک مدل دینامیک برای صنعت گردشگری در ایران با استفاده از رویکرد پویایی‌شناسی سیستم برای افق ایران ۱۴۰۴. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 6(1)، 89-65.
  10. فتحی زاده، فرح؛ عزیزپور، فرهاد و صنعتی شرقی، نادر. (1398). پیشران‌های کلیدی مؤثر در توسعۀ گردشگری روستایی (مطالعۀ موردی: روستای هدف گردشگری دیزباد علیا). جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 17(2)، 146-123. https://doi.org/10.22067/geography.v17i2.75640
  11. مروت، حبیب و سالم، اصغر. (1397). بررسی عوامل اقتصادی - اجتماعی مؤثر بر تقاضای گردشگری داخلی و خارجی خانوارهای شهری کشور. اقتصاد کاربردی، 8(25)، 60-48. https://dorl. et/dor/20.1001.1.22516212.1397.8.0.16.1
  12. ویسی، هادی. (1396). بررسی سیاست‌گذاری صنعت گردشگری در قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 7(25)، 112-93
  13. Bagri, S. C., & Kala, D. (2016). Residents’ attitudes toward tourism development and impacts in Koti-Kanasar, Indroli. Pattyur tourism circuit of Uttarakhand state, 12(2), 23-67. https://doi.org/10.25145/j.pasos.2016.14.002
  14. Cañizares, S. M. S., Tabales, J. M. N., & García, F. J. F. (2014). Local residents’ attitudes towards the impact of tourism development in Cape Verde. Tourism & Management Studies, 10(1), 87-96.
  15. Chander, M., Jain, S. K., & Shankar, R. (2013). Modeling of information security management parameters in Indian organizations using ISM and MICMAC approach. Journal of Modelling in Management.13 (3), 11-24. https://doi.org/10.1108/JM2-10-2011-0054
  16. Chen, H., Wang, M., & Zheng, S. (2022). Research on the Spatial Network Effect of Urban Tourism Flows from Shanghai Disneyland. Sustainability, 14(21).23-39. https://doi.org/10.3390/su142113973
  17. Chung, M. G., Herzberger, A., Frank, K. A., & Liu, J. (2020). International tourism dynamics in a globalized world: A social network analysis approach. Journal of Travel Research, 59(3), 387-403. https://doi.org/10.1177/0047287519844834
  18. Deh Dehzade Silabi, P. & Ahmadifard, N. (2018). Determining the key drivers affecting the development of tourism with a future research approach (case study: the cities of Mazandaran province). Geography and Environmental Sustainability, 9(1), 73-89. https://doi.org/10.22126/ges.2019.1064 [In Persian].
  19. Diedrich, A., & Aswani, S. (2016). Exploring the potential impacts of tourism development on social and ecological change in the Solomon Islands. Ambio, 45(7), 808-818.
  20. Dwyer, L. (2015). Globalization of tourism: Drivers and outcomes. Tourism Recreation Research, 40(3), 326-339. https://doi.org/10.1080/02508281.2015.1075723
  21. Eyisi, A., Lee, D., & Trees, K. (2021) Facilitating collaboration and community participation in tourism development: The case of South-Eastern Nigeria. Tourism and Hospitality Research, 21(3), 275-288. https://doi.org/10.1177/1467358420966035
  22. Fathizadeh, F., Azizpour, F., & Sanati Sharghi, N. (2020). The Key Propellants Affecting Rural Tourism Development (Case Study: The Tourist Destination Village of Dizbad Olya). Journal of Geography and Regional Development, 17(2), 123-146. https://doi.org/10.22067/geography.v17i2.75640 [In Persian].
  23. Fazito, M., Scott, M., Russell, P. (2016). The dynamics of tourism discourses and policy in Brazil. Annals of Tourism Research, 57(4), 1-17. https://doi.org/10.1016/j.annals.2015.11.013
  24. Hasani, A., & rahimzadeh, M. (2019). Tehran Tourism industry foresight. Journal of Urban tourism, 6(1), 135-148. https://doi.org/10.22059/jut.2019.250270.439 [In Persian].
  25. Huang, G. I., Chen, Y. V., & Wong, I. A. (2020). Hotel guests’ social commerce intention: the role of social support, social capital and social identification. International Journal of Contemporary Hospitality Management.10 (4), 10-23. https://doi.org/10.1108/IJCHM-04-2019-0380
  26. Katz-Gerro, T. (2015). Introduction—Cultural policy and the public funding of culture in an international perspective. Poetics, 49(1), 1–4. https://doi.org/10.1016/j.poetic.2015.02.006
  27. Kawashima, N. (2015). Cultural Policies in East Asia. Annals of Tourism Research, 57(1), 45-57. https://doi.org/10.1016/j.poetic.2015.02.006
  28. Khaknezhad, A., Hosseinzadeh Dalir, K., & Ezzatpanah, B. (2022). Investigating the social factors affecting to planning and policy-making for development of historical-cultural tourism in Iran (case study: Tabriz metropolis). Sociological studies, 15(54), 159-177. https://doi.org/10.30495/jss.2021.1924684.1309 [In Persian].
  29. Khaksari, A. (2015). Potential of Adventure Tourism in Iran’ deserts Using S.W.O.T. Analysis Model. Tourism Management Studies, 9(27), 1-22. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23223294.1393.9.27.1.7 [In Persian].
  30. Khoshkam, M., Saboori, B., & Ghaderi, Z. (2019). Impact of International Tourism on Economic Growth: A Case of Selected Developed and Developing Countries with GMM estimation. Journal of Tourism Planning and Development, 8(29), 191-213. doi:10.22080/jtpd.2019.14902.2922 [In Persian].
  31. Kumar, A., & Antony, D. (2016). Role of Tourism in Social Development-A Case Study of Mahabalipuram, Tamilnadu. International Journal of Social Science and Economics Invention, 2(9), 77-82. https://doi.org/10.1080/10286630701342899
  32. Ling, L., Jakpar, S., Johari, A., Abdul Rani, N., & Myint, K. (2011). An evaluation on the attitudes of residents in Georgetown towards the impacts of tourism development. International Journal of Business and Social Science, 2(1), 264-277. http://hdl.handle.net/20.500.11937/31548
  33. Liu, X., & Li, J. (2018). Host perceptions of tourism impact and stage of destination development in a developing country. Sustainability, 10(7), 22-30. https://doi.org/10.3390/su10072300
  34. Majumdar, R., Kapur, P. K., & Khatri, S. K. (2016). Assessment of environmental factors affecting software development process using ISM & MICMAC analysis. International Journal of System Assurance Engineering and Management, 7(4), 435-441.https://doi.org/10.1007/s13198-016-0477-4
  35. Meimand, S. E., Khalifah, Z., Zavadskas, E. K., Mardani, A., Najafipour, A. A., & Ahmad, U. N. U. (2017). Residents’ attitude toward tourism development: A sociocultural perspective. Sustainability, 9(7), 11-26. https://doi.org/10.3390/su9071170
  36. Moravt, H. & Salem, A. (2017). Investigating socio-economic factors affecting domestic and foreign tourism demand of urban households in the country. Applied Economics, 8(25), 60-48. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516212.1397.8.0.16.1 [In Persian].
  37. Mousavi, N., Haji Ali Akbari, F., & doroudi, H. (2022). Analysis of the Role of Social and Cultural Factors in the Development of Ecotourism in Zanjan. Journal of Urban tourism, 9(1), 33-47. https://doi.org/10.22059/jut.2022.334502.982 [In Persian].
  38. Novy, J., & Colomb, C. (2021). Urban tourism as a source of contention and social mobilisations: A critical review. Travel and Tourism in the Age of Overtourism, 16(4), 6-23. https://doi.org/10.1080/21568316.2019.1577293
  39. Olishevska, Y. A., & Kupach, T. G. (2022). Street art in the context of urban tourism development. Journal of Geology, Geography and Geoecology, 31(1), 120-132. https://doi.org/10.15421/112212
  40. Pashaei, S., Askarian, F., & Rozafzon, A. (2019). Investigating the Mediating Role of Institutional Factors in the Impact of Social, Economic, and Environmental Factors on Development of Sports Tourism in the Maku Free Zone (Iran). Tourism Management Studies, 14(45), 57-80. https://doi.org/10.22054/tms.2019.20248.1561 [In Persian].
  41. Ranjbarian, B & Zahedi, M. (2010), tourism knowledge. First Edition. Isfahan: Chaharbagh Publications. [In Persian].
  42. Samadi, A. H., Mosleh shirazi, A. N., & Roohi, A. (2011). Designing a Dynamic Model for Iranian Tourism Industry Horizon in 2025 by Using System Dynamics Approach. Economical Modeling, 6(17), 65-89. [In Persian].
  43. Sharpy, R., (2017). Tourism marketing for developing countries: Battling stereotypes and crises in Asia, Africa and the Middle East, E. Avraham, E. Ketter. Palgrave Macmillan, Basingstoke. Tourism Management, 59(12), 100-109.https://doi.org/10.1057/pb.2016.5
  44. Sigala, M. (2018). Implementing social customer relationship management: A process framework and implications in tourism and hospitality. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 34 (3), 23-40. https://doi.org/10.1108/IJCHM-10-2015-0536
  45. Sop, S. (2020). Self-congruity theory in tourism research: A systematic review and future research directions. European Journal of Tourism Research, 26(14), 2604-2604. https://doi.org/10.54055/ejtr.v26i.1935
  46. Than, T. T., Kieu, T. P. H., Pham, T. A. D., Hoang, T. C. V., TRAN, T. H., Nguyd, H. D., & DAO, T. K. (2020) Impact of community attachment and resident's support on destination sustainability: Evidence from spiritual and community destination in Vietnam, The Journal of Asian Finance, Economics, and Business,7(8), 361-369. https://doi.org/10.1177/107769909607300214
  47. Veicy, H. (2018). The study of Tourism Industry in National Basic Laws of Islamic Republic of Iran. Strategic Studies of public policy, 7(25), 93-112. [In Persian].
  48. Wang, S., Hung, K., & Huang, W. J. (2019). Motivations for entrepreneurship in the tourism and hospitality sector: A social cognitive theory perspective. International Journal of Hospitality Management, 78(11), 78-88. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2018.11.018
نشریه گردشگری شهری
دوره 10، شماره 1
اردیبهشت 1402
صفحه 133-149

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار