تحلیل پیشران‌های ژئوپلیتیکی گردشگری کلانشهر تهران با رویکرد آینده پژوهی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

10.22059/jut.2024.361408.1139

چکیده

گردشگری شهری یکی از پویاترین مؤلفه‌های مهم توسعة کنونی شهرهاست که در حوزة برندسازی در سطوح (محلی، ملی و فراملی) اثرگذار است. ازاین‌رو، مسئله پژوهش حاضر این است که پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده ژئوپلیتیک گردشگری کلان‌شهر تهران کدام می‌باشند و چه ارتباطی بین این متغیرها از نظر تأثیرگذاری و تأثیرپذیری وجود دارد؟ روش این پژوهش کمی – کیفی (آمیخته) است و از رویکرد آینده‌پژوهی در تحلیل آن استفاده‌شده است. یافته‌های پژوهش گویای آن است که در مرحلة نخست، با روش دلفی 30 عامل شناسایی شد. آنچه از وضعیت پراکندگی متغیرهای مؤثر بر وضعیت ژئوپلیتیک گردشگری کلان‌شهر تهران می‌توان فهمید، وضعیت ناپایدار سیستم است؛ زیرا بیشتر متغیرها در اطراف محور قطری صفحه پراکنده هستند. بنابراین، 4 دسته (عوامل تأثیرگذار، عوامل دو وجهی، عوامل تأثیرپذیر و عوامل مستقل) قابل‌شناسایی هستند. نتایج تحقیق نشان داد 5 متغیر به‌عنوان تأثیرگذارترین عامل در ژئوپلیتیک گردشگری کلان‌شهر تهران شناسایی‌شده‌اند که شامل بر حسب ماتریس اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم می‌توان گفت که شاخص H1 (سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی) در رتبة اول تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرارگرفته است. شاخص A5 (هتل‌ها و مال‌ها و مراکز تجاری بزرگ) در رتبة دوم تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرارگرفته است. شاخص H8 (برگزاری جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها، کنفرانس‌ها و سمینارها) در رتبة سوم تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرارگرفته است. شاخص C4 (مرکزیت اقتصادی) در رتبة چهارم تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرارگرفته است. شاخص A4 (متروی شهری) در رتبة پنجم تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرارگرفته است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. پوراحمد، احمد؛ زیاری، کرامت الله؛ حاتمی­نژاد، حسین و رضایی­نیا، حسن. (1397). تحلیلی بر ماهیت فضای عمومی در پروژه‌های بزرگ‌مقیاس گردشگری شهری بر اساس نظریه «تولید اجتماعی فضا» (مطالعه موردی: شهر تهران). مجله گردشگری شهری، 5 (2)، 159-135.  doi:10.22059/JUT.2018.251169.441
  2. شعبانی‌فرد، محمد؛ پوراحمد، احمد؛ حسینی، علی و رشیدی، مصطفی. (1388). بررسی سنج ظرفیت پذیرش گردشگری شهری و مدل‌سازی شهرهای گردشگری پایدار از بعد کالبدی (نمونه منطقه 12 تهران). فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 9 (9)، 74-47.
  3. قربانی سپهر، آرش؛ متقی، افشین و سالوکوادز، جوزف. (1401). تبیین و شناخت مؤلفه‌های ژئوپلیتیکی کلان‌شهر تهران (با تأکید بر منابع جغرافیایی قدرت با ماهیت انسانی). فصلنامة جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 12 (4)، 333-307. doi:20.1001.1.22286462.1401.12.4.19.0
  4. متقی، افشین؛ انصاری، زهرا؛ قربانی سپهر، آرش و دلالت، مراد. (1400). نگرش ژئوپلیتیکی گردشگری شهری با استفاده از شاخص جاذبه گردشگری (موردبررسی: تهران با سایر شهرها). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21 (61)، 117-95. doi:10.52547/jgs.21.61.95
  5. Acuto, M. (2020). COVID-19: lessons for an urban (izing) world. One Earth, 2 (4), 317-319. doi:10.1016/j.oneear.2020.04.004
  6. Baker, J., Cira, D., & Lall, S. (2020). COVID-19 and the Urban Poor: Addressing Those in Slums. World Bank Group, 1, 1-8. https://thedocs.worldbank.org/en/doc/304801589388481883-0200022020/original/AddressingCOVID19andtheUrbanPoorSHORTversionrev3logos.pdf.
  7. Balietti, S., Ma¨s, M. & Helbing, D. (2015). On disciplinary fragmentation and scientific progress. Plos One, 10 (3). doi.org/10.1371/journal.pone.0118747.
  8. Bellini, N., Go, F.M. & Pasquinelli, C. (2017). Urban tourism and city development: notes for an integrated policy agenda. Jornal Tourism in the City, 32 (1), 1-15. doi:10.1016/j.tourman.2010.02.002
  9. Chadha, H.; Onkar, P. (2016). Changing Cities in the Perspective of Religious Tourism—A case of Allahabad. Procedia Technol, 24, 1706–1713. doi.org/10.1016/j.protcy.2016.05.200.
  10. Cibinskeine, A. (2015). City tourism competitiveness model. Vadyba, (1), 77. doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.11.411.
  11. Copley, G. R. (2012). Urban Geopolitics in a Time of Chaos. Published by: The International Strategic Studies Association, Alexandria, Virginia.
  12. Darbellay, F. and Stock, M. (2012). Tourism as complex interdisciplinary research object. Annals of Tourism Research, 39 (1), 441-458. doi.org/10.1016/j.annals.2011.07.002.
  13. Encalada, L., Boavida-Portugal, I., Cardoso Ferreira, C., & Rocha, J. (2017). Identifying Tourist Places of Interest Based on Digital Imprints: Towards a Sustainable Smart City. Sustainability,  9(12), 2317. https://doi.org/10.3390/su9122317
  14. Ghorbani sepehr, A., Mottaghi, A., & Salukvadze, J. (2022). Explaining and recognizing the geopolitical components of Tehran metropolis (Emphasizing the geographical sources of power with human nature). Quarterly of Geography & Regional Planning 12 (4), 307-333. [In Persian]. doi:20.1001.1.22286462.1401.12.4.19.0
  15. Gospodini, A. (2001). Urban design, urban space morphology, urban tourism: an emerging new paradigm concerning their relationship”. European Planning Studies, 9 (7), 925-934. doi.org/10.1080/09654310120079841.
  16. Graham, S. (2004). Cities, War and Terrorism: Towards an Urban Geopolitics. Oxford: Blackwell.
  17. Henryk, H. (2023). The prospects of tourism in its geopolitical context. Journal Folia Turistica. 60 (2), 15-58. https://doi.org/10.4000/etudescaribeennes.28054.
  18. Hocevar, M. and Bartol, T. (2021). Mapping urban tourism issues: analysis of research perspectives through the lens of network visualization. International Journal of Tourism Cities, 7 (3), 818-844. DOI:10.1108/IJTC-05-2020-0110
  19. Hoffman, L.M., Fainstein, S.S. & Judd, D.R. (2001). Cities and Visitors: Regulating People. Markets, and City Space, 57.
  20. Kachniewska, M., & Nawrocka, E. (2012). Turystyka jako przedmiot badan´ ekonomicznych [Tourism as the subject of economic research]. In Rynek Turystyczny [Tourist Market]; Kachniewska, M., Nawrocka, E., Niezgoda, A., Pawlicz, A., Eds., Wolters Kluwers Publishers: Warsaw, Poland, 15–32.
  21. Keivani, R. (2020). A review of the main challenges to urban sustainability. International Journal of Urban Sustainable Development, 1(1-2), 5-16. doi.org/10.1080/19463131003704213.
  22. Kubiak, B. (2010). Rola informacji w warunkach globalizacji: Kapitał, turystyka, usługi [The role of information in globalization conditions: Capital, tourism, services]. In Konsument na Rynku Turystycznym. Informacja Turystyczna w Europie [A Consumer on the Tourist Market. Tourist Information in Europe]; Chudy-Hyski, D., Zemła, M., Eds.; University of Business in Wrocław Press: Katowice, Poland, 17–34. doi.org/10.3390/su10062095.
  23. Lu, J., & Nepal, S.K. (2009). Sustainable Tourism Research: An Analysis of Papers Published in the Journal of Sustainable Tourism. J. Sustain. Tour. 17, 5–16. doi.org/10.1080/09669580802582480.
  24. Martins, L., Gan, Y., & Ferreira-Lopes, A. (2017). an empirical analysis of the influence of macroeconomic determinants on World tourism demand. Tour. Manag, 61, 248–260. doi.org/10.1016/j.tourman.2017.01.008.
  25. Mostafanezhad, M., Córdoba Azcárate, M., & Norum, R. (2021). Tourism Geopolitics Assemblages of Infrastructure, Affect, and Imagination. the University of Arizona Press Spring.
  26. Mostafanezhad, M., & Norum, R., (2016). Towards a geopolitics of tourism, Affect. Journal Annals of Tourism Research. 61,  226-228. http://dx.doi.org/10.1016/j.annals.2016.08.003.
  27. Mottaghi, A., Ansari, Z., Ghorbani sepehr, A., & Delalat, M. (2021). The geopolitical attitude of urban tourism using the tourism attraction index (Case study: Tehran with other cities). Applied Research Journal of Geographical Sciences 21 (61), 95-117. [In Persian]. doi: 10.52547/jgs.21.61.95
  28. Ning, A., & Dittmer, J. (2023). The Geopolitics of Tourism in the Indo-Pacific. Journal Geopolitics, 28 (4), 1405-1421. https://doi.org/10.1080/14650045.2023.2200940.
  29. Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (Updated 23 July 2020). Cities policy responses.
  30. Pourahmad, A., Ziari, K., Hataminejad, H., & Rezaeinia, H. (2018). An Analysis on the Nature of Public Space in Large-scale Urban Tourism Projects based on "Social Production of Space" Theory (case study: Tehran). Jornal of Urban Tourism, Development Southern Africa 5 (2), 135-159. [In Persian]. doi:10.22059/JUT.2018.251169.441
  31. Salet, W.G., Thornley, A., & Kreukels, A. (2003). Metropolitan Governance and Spatial Planning: Comparative Case Studies of European City-Regions. Taylor & Francis: London, UK.
  32. Sassen, S. (2012). Cities in a World Economy. University of California Press.
  33. Seto, K.C.; Sanchez-Rodriguez, R.; Fragkias, M. (2019). The New Geography of Contemporary Urbanization and the Environment. Annu. Rev. Environ. Resour, 35, 167–194. DOI:10.1146/annurev-environ-100809-125336.
  34. Shabani Fard, M. & Pourahmad, A. & Hosseini, A. & Rashidi, M. (2009). Investigating the acceptance capacity of urban tourism and modeling sustainable tourism cities from the physical dimension (sample of Tehran's 12th district). Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 11 (14), 47-74. [In Persian]. http://jgs.khu.ac.ir/article-۱-۵۷۴-fa.html
  35. Shtern, M. (2022). Passing as a tourist: Exploring the everyday urban geopolitics of tourism, Journal Political Geography, 93, 102526. https://doi.org/10.1016/j.polgeo.2021.102526.
  36. Taillon, J. and Jamal, T. (2009). Understanding tourism as an academic community, study, and/or discipline, in Papineau. D. (Ed.), Philosophy, Oxford University Press, 4-20. https://www.longdom.org/open-access/understanding-tourism-as-an-academic-community-study-or-discipline-10223.html.
  37. Tribe, J., & Xiao, H. (2011), Developments in tourism social science, Annals of Tourism Research, 38 (1), 7-26. doi:10.1016/j.annals.2010.11.012.
  38. Vanhove, N. (2017). The Economics of Tourism Destinations: Theory and Practice. Routledge: London, UK.
نشریه گردشگری شهری
دوره 10، شماره 4
بهمن 1402
صفحه 1-16

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار