بررسی و اولویت‌بندی توان‏ها و زیرساخت‏های توسعۀ گردشگری با روش‏های تصمیم‏گیری چند‏معیاره (مورد مطالعه: شهرستان‏های استان کردستان)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دانشیار رشتۀ جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، دانشگاه ارومیه

2 کارشناسی ارشد رشتۀ جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی تهران

3 کارشناسی ارشد رشتۀ جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، دانشگاه زنجان

4 مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، تهران

چکیده

در جهان امروز، صنعت گردشگری توسعۀ فراوانی پیدا کرده است. بسیاری از کشورهای توسعه‏یافته و درحال‌توسعۀ جهان توانسته‏اند وضعیت گردشگری و توریسم خود را بهبود بخشند و با ایجاد مشاغل خدماتی برای گردشگران‏، بسیاری از مشکلات شهری، از قبیل بیکاری و پایین‌بودن سطح درآمد را رفع کنند. با توجه به اهمیت صنعت گردشگری و وجود پتانسیل‏های گردشگری در استان کردستان، اولویت‏بندی مناطق مختلف این استان جهت برنامه‏ریزی‏های مناسب و کارا به منظور خدمات‏رسانی بهتر و عدالت اجتماعی و اقتصادی در سطوح مناطق مختلف ضروری می‏نماید. روش پژوهش توصیفی‌ـ مقایسه‏ای و نوع آن کاربردی است. روش گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه‏ای‌‌ـ اسنادی است. در این پژوهش، با استفاده از مدل Topsis و Vikor به اولویت‏بندی شهرستان‏های استان کردستان بر اساس 12 معیار اصلی در 4 سطح (فرابرخوردار، برخوردار، نیمه‌برخوردار، فرو‌برخوردار) پرداخته‏ایم. با توجه به نتایج به‌دست آمده، شهرستان سنندج در سطح فرابرخوردار و شهرستان‏های دهگلان و دیواندره در سطح فرو‌برخوردار (محروم) به لحاظ شاخص‏های زیرساختی گردشگری قرار گرفته‏اند. همچنین، طبق نتایج روش ضریب پراکندگی نیز معیارهای: تعداد فروشگاه‏های صنایع دستی و تعداد دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری و شرکت‏های حمل‌و‌نقل و مسافرتی به‌طور نابرابری در میان شهرستان‏های این استان توزیع شده است که توجه مسئولان و مدیران شهرها جهت تقویت و احداث این اماکن در شهرستان‏های این استان و پیشرفت این صنعت ارزشمند را می‌طلبد.

کلیدواژه‌ها


 
امانپور، سعید؛ محمدی، اصغر؛ ناصر، مریم (1392). «رتبه‌بندی شهرستان‏های استان خوزستان از لحاظ شاخص‏های گردشگری با استفاده از مدل TOPSIS»، فصلنامۀ نگرش‏های نو در جغرافیای انسانی، س‌5، ش‌2، بهار 1392، ص 201ـ221.
بایزیدپور، هیمن (1389). «تحلیل و برنامه‏ریزی توسعۀ پایدار گردشگری در استان کردستان»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، به راهنمایی علی زنگی‏آبادی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ص 217.
تقوایی، مسعود؛ رنجبر دستنایی، محمود (1389)، «تحلیلی بر پراکنش امکانات و خدمات مسیر گردشگری شمال شرق استان چهارمحال و بختیاری»، مجلۀ پژوهش و برنامه‏ریزی شهری، س اول، ش اول، تابستان 1389، ص 21ـ48.
حاجی‏نژاد، علی؛ علیزاده، محمدرضا؛ اسلام‏فرد، فاطمه؛ فاطمی، محمدمهدی (1392). «رتبه‌بندی میزان برخورداری جاذبه‏ها و زیرساخت‏های گردشگری در مراکز شهرستان‏های استان مازندران با استفاده از رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک»، فصلنامۀ نگرش‏های نو در جغرافیای انسانی، س5، ش3، تابستان 1392، ص 113ـ130.
حکمت‌نیا، حسن؛ موسوی، میرنجف (1390). کاربرد مدل در جغرافیا تأکید بر برنامه‏ریزی شهری و ناحیه‏ای، یزد: علم نوین،1390 چ 2.
رامشت، محمدحسین؛ فیض‌الهی، مریم (1392). «اولویت‌گذاری و رتبه‏بندی کانون‏های گردشگری دشت ابراهیم یزد»، مجلۀ پژوهش‏های برنامه‌ریزی فضایی، س‌3، ش2، پیاپی9، تابستان 1392، ص 1ـ18.
زندی‏مهر، هوشنگ؛ رحمانی، آرزو (1386). «بررسی وضعیت موجود صنعت توریسم در شهر شیراز با توجه به نقش شهرداری در آن»، گروه مطالعات و پژوهش معاونت برنامه‌ریزی شهرداری شیراز، تابستان1386، ص197.
زنگی‌آبادی، علی؛ موسوی، سیدعلی؛ خلقی‏پور، خلیفه (1389). «تحلیلی بر نقش طبیعت‌گردی در جذب گردشگران (مطالعۀ موردی: منطقۀ سی‌سخت استان کهگیلویه و بویراحمد)»، فصلنامۀ جغرافیا و برنامه‏ریزی، س1٥، ش٣٤، زمستان1389، ص 67ـ97.
زنگی‏آبادی، علی؛ پورعبدی‏وند، لاله؛ حیدری‏پور، اسفندیار؛ مصلحی، محسن (1391). «تحلیل فضایی شاخص‏های توسعۀ گردشگری با استفاده از مدل TOPSIS (مطالعۀ موردی: شهرستان‏های استان اصفهان)»، مجلۀ جغرافیاوتوسعۀشهری، ش اول، پاییز و زمستان1391، ص 51ـ73.
زیاری، کرامت‏الله؛ زنجیرچی، سیدمحمود؛ سرخ‏کمال، کبری (1389). «بررسی و رتبه‏بندی و درجۀ توسعه‌یافتگی شهرهای استان خراسان رضوی با استفاده از تکنیک TOPSIS»، پژوهش‏های جغرافیای انسانی، ش72، تابستان1389، ص 17ـ30.
سرایی، محمدحسین؛ شمشیری، مسلم (1392). «بررسی وضعیت گردشگری در شهر شیراز در راستای توسعۀ پایدار با استفاده از تکنیکSWOT»، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، س24، پیاپی49، ش اول، بهار1392، ص 69ـ 88.
سرایی، محمد‏حسین؛ مویدفر، سعیده؛ بیراوندزاده، مریم (1389). «صنعت گردشگری گامی نوین در جهت توسعۀ منطقه‌ای (نمونۀ موردی: استان سیستان و بلوچستان)»، چهارمین کنگرۀ بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، فرودین‌1389، ص 1ـ17.
شماعی، علی؛ موسی‏وند، جعفر (1390). «سطح‌بندی شهرستان‏های استان اصفهان از لحاظ زیرساخت‏های گردشگری با استفاده از مدل TOPSIS و AHP»، مطالعاتوپژوهش‏هایشهریومنطقه‏ای، س 3، ش10، پاییز1390، ص 23ـ40.
صدرموسوی، میرستار؛ دخیلی ‏کهنوئی، جواد (1386). «ارزیابی وضعیت تسهیلات گردشگری استان آذربایجان شرقی از دید گردشگران»، پژوهش‌های جغرافیایی، ش61، پاییز1386، صص 129ـ143.
عینالی، جمشید؛ رومیانی، احمد؛ جمشیدی، محمدکاظم (1387). «اولویت‌بندی مناطق نمونۀ گردشگری استان زنجان در راستای توسعۀ منطقه‏ای»، فصلنامۀ اندیشۀ جغرافیایی، س2، ش3، بهار1387، ص 91ـ110.
قادری، رضا؛ هادیانی، زهره؛ محمدی، کاوه؛ ابوبکری، طاهر (1390). «استراتژی‏های برنامه‏ریزی منطقه‏ای گردشگری با استفاده از تکنیک SWOT مطالعۀ موردی: شهرستان پیرانشهر»، فصلنامۀ برنامه‏ریزی منطقه‏ای، س اول، ش1، بهار1390، ص 27ـ40.
قالیباف، محمدباقر؛ شعبانی‏فرد، محمد (1390). «ارزیابی و اولویت‏بندی جاذبه‏های گردشگری برای توسعۀ گردشگری شهری براساس مدل‏های تصمیم‏گیری چند‌متغیره (مطالعۀ موردی: شهر سنندج)»، فصلنامۀ تحقیقاتجغرافیایی، س26، ش2، تابستان 1390، شماره پیاپی101، ص 147ـ172.
قدمی، مصطفی (1390). «ارزیابی و تدوین استراتژی مقصد در چارچوب توسعۀ پایدار گردشگری نمونۀ مورد مطالعه: کلان شهر مشهد»، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‏ای، س‌3، ش9، تابستان1390، ص 59ـ 82.
مافی، عزت‌الله؛ سقایی، مهدی (1389). «نگاهی به اقتصاد گردشگری در کلان‌شهرها مطالعۀ موردی: کلانشهر مشهد»، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‏ای، ش15، پاییز و زمستان1389، ص 267ـ‌292.
محسنی، رضاعلی (1388). «گردشگری پایدار در ایران؛ کارکردها، چالش‏ها، و راهکارها»، مجلۀ فضای جغرافیایی، س9، ش28، زمستان1388، ص149ـ171.
نایب‌پور، محمد؛ ویسیان، محمد؛ اصغری، آزاد؛ سارانی، سمانه (1392). «برنامه‏ریزی راهبردی توسعۀ گردشگری در استان‌های مرزی با تکنیک SWOT مطالعۀ موردی: استان کردستان»، فصلنامۀ علوم و فنون مرزی، س4، ش3، پاییز1392، ص7ـ30.
نوری، غلامرضا؛ فتوحی، صمد؛ تقی‏زاده، زهرا (1391). «اولویت‌بندی قطب‏های گردشگری استان کرمانشاه بر‌اساس پتانسیل مناطق نمونۀ گردشگری با استفاده از روش تصمیم‏گیری چندمعیاره TOPSIS»، جغرافیا و پایداری محیط، ش4، پاییز1391، ص75ـ94.
یوسفی، امیرعباس؛ مختاری ملک‏آبادی، رضا؛ خادم الحسینی، احمد (1391). «بررسی تحلیلی‌ـ تطبیقی شاخص‏های توسعۀ گردشگری الکترونیک در شهر اصفهان»، فصلنامۀ جغرافیاوبرنامهریزیمحیطی، س23، پیاپی46، ش2، تابستان1391، ص 133ـ150.
Alipour Eshliki, Sajad & Kaboudi, Mahdi (2011). Community Perception of Tourism Impacts and Their Participation in Tourism Planning: A Case Study of Ramsar, Iran, ASEAN Conference on Environment-Behaviour Studies, Savoy Homann Bidakara Bandung Hotel, Bandung, Indonesia, 15-17June 2011, pp 333-341.
Atashin, panjeh.s & sasani, A (2013). Applying logarithmic fuzzy preference programming and vikor methods for supplier selection: a case study, journal of American science, vol9, pp 105 -109.
Azizi, Hamid & Biglarib, Mahdi & Joudia, Pouya (2011). Assessment the feasibility of sustainable tourism in urban environments employing the cumulative linear model, International Conference on Green Buildings and Sustainable Cities, Procedia Engineering 21, pp 24 – 33
Baležentis, Tomas & Kriščiukaitienė, Irena & Baležentis, Alvydas & Garland, Ron (2012). A quantitative analysis Rural tourism development in Lithuania (2003–2010), Tourism Management Perspectives 2–3 (2012), pp 1–6.
Castillo-Manzano, José.I & López-Valpuesta, Lourdes & González-Laxe, Fernando (2011). The effects of the LCC boom on the urban tourism fabric: The viewpoint of tourism managers, Tourism Management 32 (2011), pp 1085-1095.
García-Melón, Mónica & Gómez-Navarro, Tomás & Acuña-Dutra, Silvia (2012). A combined ANP-delphi approach to evaluate sustainable tourism, Environmental Impact Assessment Review 34 (2012), pp 41–50.
Huang, Jen-Hung & Peng, Kua-Hsin (2012). Fuzzy Rasch model in TOPSIS: A new approach for generating fuzzy numbers to assess the competitiveness of the tourism industries in Asian countries, Tourism Management 33(2012), pp 456-465.
Hung-yi, w & gwo-hshiung, t & yi-hsuan, C (2009). A fuzzy mcdm approach for evaluating banking performance based on balanced scorecard, expert systems with applications, vol36, pp 10135–10147.
Jih-jeng, h & gwo-hshiung, t & hsiang-his, l (2009). A revised vikor model for multiple criteria decision making-the perspective of regret theory, the smithsonian/nasa astrophysics data system, vol 35, pp 761- 768.
Liu, Chui-Hua & Tzeng, Gwo-Hshiung & Lee, Ming-Huei & Lee, Po-Yen (2013). Improving metro–airport connection service for tourism development: Using hybrid MCDM models, Tourism Management Perspectives 6 (2013), pp 95–107.
Liu, Chui-Hua & Tzeng, Gwo-Hshiung & Lee, Ming-Huei (2012). Improving tourism policy implementation e The use of hybrid MCDM models, Tourism Management 33 (2012), pp 413-426.
Mohamad, Daud & Mohd Jamil, Rozana (2012). A Preference Analysis Model for Selecting Tourist Destinations Based on Motivational Factors: A Case Study in Kedah, Malaysia, International Congress on Interdisciplinary Business and Social Science (ICIBSoS), Procedia - Social and Behavioral Sciences65 (2012), pp 20-25.
 Tyrväinen, Liisa Uusitalo, Marja & Silvennoinen, Harri & HasuEija (2014). Towards sustainable growth in nature-based tourism destinations: Clients’ views of land use options in Finnish Lapland, Landscape and Urban Planning, Volume 122, February 2014, pp 1-15.
Yang, Yang & Fik, Timothy (2014). Spatial effects in regional tourism growth, Annals of Tourism Research 46 (2014), pp 144–162.
Zhang, Hong & lin Gu, Chao & wen Gu, Lu & Zhang, Yan (2011). The evaluation of tourism destination competitiveness by TOPSIS information entropy e A case in the Yangtze River Delta of China, Tourism Management 32 (2011). pp 443-451.