بررسی نقش گسترش گردشگری شهری بر توسعه پایدار شهری (نمونۀ موردی: شهر سنندج)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تهران

چکیده

گردشگری شهری عاملی بسیار مهم در توسعۀ شهرها محسوب می‌شود، زیرا نیروی زیادی برای جذب گردشگران دارد. شهرهای منطقۀ غرب کشور، از جمله سنندج، به دلیل بهره‏مندی از شرایط اقلیمی و عامل فرهنگی خاص، نیروی زیادی در جذب گردشگری شهری دارند. جغرافیدانان معتقدند هر عاملی از جمله گردشگری تأثیرات مختلفی دارد؛ بدین معنی که هیچ عاملی صرفاً نمی‌تواند مثبت یا منفی باشد. این پژوهش در پی بررسی تأثیرات مثبت گردشگری شهری بر 4 متغیر توسعة پایدار شهری (پایداری اجتماعی، پایداری کالبدی، پایداری محیطی، و پایداری اقتصادی) از منظر 384 نفر از ساکنان شهر سنندج (براساس فرمول کوکران) و 22 نفر از استادان، مدیران، و کارشناسان حوزۀ گردشگری در شهری سنندج است. این پژوهش براساس شیوۀ انجام، از نوع روش توصیفی‌ـ تحلیلی است. نتایج آزمون‌های آماری استفاده‌شده در تحقیق بیانگر این مهم‌اند که گردشگری شهری در شهر سنندج توانسته است به شیوه‌ای مؤثر باعث پایداری هرچه بیشتر شهر سنندج شود. گردشگری در شهر سنندج توانسته است بیشترین تأثیر را بر توسعة پایدار اقتصادی و کمترین تأثیر را توسعة پایدار محیطی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


الوانی، سید مهدی؛ دهدشتی، زهره (1373). اصول و مبانی جهانگردی، تهران: انتشارات بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی.
ابراهیم‌نیا سماکوش، سعید؛ خاکساری، علی؛ لطیفی، غلامرضا؛ دامادی، محمد (1392). «ارزیابی نقش گردشگری شهری در توسعۀ اقتصادی‌ـ محیطی شهر بابلسر»، فصلنامۀ اقتصاد و مدیریت شهری، س اول، ش 3، ص 17ـ31..
پوراحمد، احمد؛ حسینی، علی؛ اروجی، حسن؛ علیزاده، محمد (1392). «اولویت سنجش راهبردهای توسعة گردشگری فرهنگی در منطقۀ الموت قزوین»، پژوهش‌های انسانی، دورۀ 45، ش 3، ص 1ـ17.
حاجی‌نژاد، علی؛ پورطاهری، محمد؛ احمدی، علی (1387). «تأثیرات گردشگری تجاری بر توسعۀ کالبدی‌ـ فضایی مناطق شهری، مطالعۀ موردی، شهر بانه»، مجلۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، ش 70، ص 91ـ109.
حاجی‌نژاد، علی؛ قدمی، مصطفی؛ صحرایی، احمد؛ فاطمی، جواد (1392). «ارزیابی عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیۀ ساحلی شهرستان جویبار با استفاده از مدل راهبردی سوات»، فصلنامۀ علمی پژوهشی نگرش‏های نو در جغرافیای انسانی، س 5، ش 2، بهار، ص 109ـ128.
خاکسپاری، علی؛ ابراهیم‌نیا سما‌کوش، سعید؛ دامادی، محمد؛ معزز، وحید (1392). مجلۀ برنامه‌ریزی و توسعة گردشگری، س 2، ش 7، ص 126ـ147.
خاوریان گرمسیر، امیررضا؛ استاورس، ژاکلین ام؛ علیان، مهدی (1392). «برنامه‌ریزی راهبردی توسعة گردشگری توسعة گردشگری شهری با استفاده از مدل استراتژیک SOAR، نمونۀ موردی، شهر نفت»، مدرس علوم انسانی‌ـ برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دورۀ 17، ش 3، ص 127ـ142.
رستگار، موسی؛ غلامی، محمد؛ زمانی، مینا؛ مقدم، معصومه (1390). «تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری پایدار شهری با استفاده از مدل سوات، نمونۀ موردی، زنجان»، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی مدیریت گردشگری و توسعة پایدار، مرودشت، ص148ـ160.
دیناری، احمد (1384). گردشگری شهری در ایران و جهان، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
شکری، ولی‌الله (1383). «نقش گردشگری در توسعۀ روستایی، مطالعۀ موردی اسکومحله آمل»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ جغرافیا، گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران.
شهابیان، پویان (1389). «بررسی نقش گردشگری شهری در توسعة پایدار شهر»، رسالۀ دکتری، دانشگاه علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی.
قربانی، حمید؛ احمدی، سجاد؛ معرفت‌نیا، سارا (1392). «نقش مدیریت شهری در توسعة پایدار گردشگری شهر بوشهر»، ماهنامۀ پیام سبز، ش 112، ص 33ـ37.
قدمی، مصطفی؛ علیقلی‌زاده فیروز؛ جایی، ناصر (1391). «ارزیابی توسعة گردشگری مقصد در چارچوب پایداری»، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، س 27، ش اول، ص 79ـ104.
قدیری معصوم، مجتبی؛ محمدجانی، مرتضی؛ ایمانی، بهرام (1385). «نقش گردشگری در توسعة پایدار روستایی»، مجلۀ علوم جغرافیایی، ش 4، ص 51ـ64.
گی، چاک. وای (1386). جهانگردی در چشم‏انداز جامع، ترجمۀ علی پارسائیان و سیدمحمد اعرابی، تهران: دفتر فرهنگی، چ 2.
محمدی یگانه، بهروز؛ چراغی، مهدی؛ ولائی، محمد (1392). «نقش گردشگری مذهبی در توسعۀ روستایی، با تأکید بر کیفیت زندگی و سرمایۀ اجتماعی مطالعۀ موردی: روستای قپچاق شهرستان میاندوآب»، فصلنامۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، س 13، ش 30، ص 7ـ25.
محمودی، محمد (1392). راهنمای گردشگری در استان‌های کردنشین، ج اول، سنندج: انتشارات کردستان.
مدهوشی، مهرداد؛ ناصرپور، نادر (1382). «ارزیابی موانع توسعۀ صنعت گردشگری استان لرستان»، فصلنامۀ پژوهشنامۀ بازرگانی، ش 28، ص 25ـ58.
مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ رضائیه آزادی، مریم (1392). «ارزیابی اثرات گردشگری از دیدگاه جامعۀ میزبان در تفرجگاه بند ارومیه»، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، دورۀ 2، ش 2، ص 75ـ91.
معصومی، مسعود (1385). ماهیت گردشگری، تهران: پیک کوثر.
مکرونی، گلایول؛ مکرونی، گلاله (1392). «ارزیابی سطح پایداری شهری با استفاده از مدل AHP، نمونۀ موردی شهر سنندج»، نخستین همایش ملی مدیریت یک‌پارچۀ شهری و نقش آن در توسعة پایدار شهری، سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج.
مهدوی، مسعود و همکاران (1387). «اثرات گردشگری بر توسعۀ روستایی با نظرسنجی از روستاییان درۀ کن و سولقان»، فصلنامۀ روستا و توسعه، س 11، ش 2.
نوری، هدایت‌الله؛ خراسانی، زینب (1391). «تحلیلی بر اثرات اقتصادی، اجتماعی، و زیست‌محیطی توسعة گردشگری در شهرستان ساری»، برنامه‌ریزی فضای جغرافیا، ش 4، ص 1ـ18.
Asadi, R. (2011). Strategies for Development of Iran Urban Tourism, Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 5(9): 1933-1943.
Barbour, J. (1993). Ethics in an age of technology, San Francisco: Harper Collines.
Choi,S.H.; (2003). Measurement of Sustainable Development progress for Managing Community Tourism, Dissertation for PHD) Texas A&M University
Cooper, C., J. Fletcher, D. Gilbert, S. Wanhill & R. Shepherd(1998), Tourism: Principles and Practice, 2nd Ed. New York: Longm.
Hall, C.M & Page, S.J (2001). The Geography of Tourism and Recreation , Routledge, London.
Mc Intryre, George (1993). Sustainable Tourism Development: Guide for Local Planners, Spain, WTO.
Kim, K. (2002). The Effects of Tourism Impacts upon Quality of Life of Residents in the Community,Dissertation submitted to the Faculty of the Virginia Polytechnic Institute and State University Inpartial fulfillment of the requirements for the degree of Ph.D.
Ko, D.W. & W.P. Stewart, "A Structural Equation Model of Residents’ Attitudes for Tourism Development", Tourism Management, 23(5), Pp. 521-530, 2002.
Lankford, S.V. & D.R. Howard, "Developing a Tourism Impact Attitude Scale", Annals of Tourism Research, 21(1), Pp. 121-139, 1994.
Law, Christopher(1996). urban tourism attraction visitors to large cities, mansell, London, publishing limited.
Lea, John (1988). Tourism and Development In The Third Word, London and New York, Routledge.
McCool, S. F. (1995). Linking tourism the environmental, and concepts of sustainability: setting the stage. In S. F. McCool, & A. E. Watson (Eds)., comps. Linking tourism, the environment at, and sustainability. Gen. Tech. Rep. INNNT – GTR – 323. Ogden, UT : USDA, Forest service, intermountain Research.
Mosely,m, 2002,Sustainable Rural Development, The role of community Involve Mentand local Partvershies.
Mowforth, A,. & Munt, I. (1998). Tourism & sustainability: New tourism in the third world. London : Rutledge.
Oila, M., K. Mrrtines& L. Gabriel, "Tourism Management in Urban Region: Brazile Vest Urban Region", Journal of Sustainable Tourism, Vol. 29,Pp. 567- 569, 2012.
Reid, D. (1995). Sustainable development: An introductory guide. London: Earth scans Publications.
Sharpley, R. (2002). Rural Tourism and the Challenge of Tourism Diversification: The Case of Cyprus, Tourism Management, No. 23, pp.233- 344.
Timothy, D. J. and Wall, G. (1995). Tourist Accommodation in an Asian historic city, The Journal of Tourism Studies, 6(2): 23-24.
Wight, P. (1993). Ecotourism: Ethics or eco – sell? Journal of travel research, 31 (3), 3-9.
World Tourism Organization, Indicators of Sustainable Development for Tourism Destinations A Guidebook, World Tourism Organization, Madrid, 2004.