اقامتگاهها و هتلها از جمله عناصر مهم هر مقصد گردشگری‌اند. مدیران هتلها باید مضامین استراتژیهای بازاریابی خود را بازبینی کنند. این کار مستلزم بررسی ویژگیهایی است که مشتریان آن‌ها، اعم از واسطههای تجاری (به‌ویژه، آژانسهای مسافرتی و تور اپراتورها) و مصرفکنندگان نهایی (گردشگران و مسافران)، برای تفاوت قائل‌شدن بین برند یک هتل با برندهای دیگر به‌کار میبرند و بر پایة آن‌ها، محصول خدماتی خود را تعریف می‌کنند. هدف اصلی از پژوهش حاضر این است که گونهشناسی مناسبی از خدمات ارائه‌شده از سوی هتلهای پنج‌ستارة مشهد به آژانسهای مسافرتی شهر تهران تعریف شود. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوة گردآوری دادهها، توصیفی‌ـ پیمایشی است. کلیة مدیران آژانسهای مسافرتی تهران، که به‌طور مستقیم خدمات «سفر به شهر مشهد با اقامت در هتلهای پنج‌ستاره» را ارائه میدهند، جامعة آماری پژوهش را تشکیل میدهند. منظور از مدیر، مدیر‌عامل، مدیر فنی بند ب، مدیر تور و مدیر داخلی است. با استفاده از فرمول کوکران برای جامعة محدود، حجم نمونه 218 نفر برآورد شد. برای دستیابی به اهداف پژوهش، پرسش‌نامة پژوهش با در‌بر داشتن 31 سؤال اصلی طراحی و بین اعضای جامعة آماری توزیع شد. دادههای گردآوری‌شده با بهرهگیری از نرمافزار لیزرل و آزمون تحلیل عاملی تأییدی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هتلها سه نوع خدمت را در قالب «هستة اصلی محصول»، «خدمات تسهیلکننده» و «خدمات فزاینده» به آژانسهای مسافرتی ارائه میدهند. تحلیل دادههای جمعیتشناختی با استفاده از نرمافزار SPSS حاکی از آن است که میزان مشارکت زنان در پژوهش بیش از مردان بوده است. درصد بیشتری از پاسخدهندگان، مدیران تور بودهاند و بیش از نیمی از آن‌ها، سابقة کاری کمتر از پنج سال داشتهاند. از طرف دیگر، «وب‌سایت هتل»، «بازدید از هتل»، و «نظرهای مشتریان آژانس مسافرتی» رایجترین منابع کسب اطلاعات دربارة هتلهای مطالعه‌شده بودهاند.
بیات، شیما (1390). «بررسی مقایسهای جایگاه برندهای بینالمللی لوازم صوتی و تصویری فعال در بازار ایران از دیدگاه مشتریان ساکن شهر تهران با استفاده از تکنیک نقشة ادراکی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس تهران، استاد راهنما: اصغر مشبکی.
قاضیزاده، مصطفی؛ سلیمانی بشلی، علی (1388). «بازاریابی و موضعیابی مؤثر در نظام بانکی ایران»، بانک و اقتصاد، ش 105، ص 18ـ25.
کاتلر، فیلیپ؛ آرمسترانگ، گری (1390). اصول بازاریابی، ترجمة بهمن فروزنده، اصفهان: نشر آموخته، چ 13.
کاتلر، فیلیپ؛ فورچ، والدرمار (1389). مدیریت برند در بازاریابی صنعتی ـ تجاری، ترجمة محمد حقیقی، سید علی موسوی، و فراز صادقوزیری، تهران: انتشارات نگاه دانش.
لاولاک، کریستوفر؛ و رایت، لارن (1382). اصول بازاریابی خدمات، ترجمة ابوالفضل تاجزاده نمین، تهران: سمت.
مرکز آمار ایران (1390). نتایج آمارگیری از گردشگران ملی.
مؤمنی، مصطفی؛ صرافی، مظفر؛ قاسمی خوازنی، محمد (1387). «ساختار و کارکرد گردشگری مذهبی ـ فرهنگی و ضرورت مدیریت یکپارچه در کلان‌شهر مشهد»، جغرافیا و توسعه، ش 11، بهار و تابستان، ص 13ـ38.
Atkinson, A., 1988, Answering the eternal question: What does customer want? Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, Vol. 29, No. 2, pp. 12-14.
Barsky, J. D. and Labagh, R, 1992, A strategy for customer satisfaction, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, Vol. 33, No. 5, pp. 32-40.
Brooksbank, R., 1994, The anatomy of marketing positioning strategy, Marketing Intellegence and Planning, Vol. 12, No. 4, pp. 10-14.
Chu, R. K. S., and Choi, T., 2000, An importance-performance analysis of hotel selection factors in the Hong Kong hotel industry: a comparison of business and leisure travelers, Tourism Management, Vol. 21, pp. 363-377.
Dev, C. S., Morgan, M. S., and Shoemaker, S., 1995 December, A positioning analysis of hotel brands based on travel manager perceptions, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, pp. 48-55.
Dibb, S., and Simkin, L. 1993, The strength of branding and positioning in services, International Journal of Service Industry Management, Vol. 4, No. 1, pp. 25-35.
Dubé, L., and Renaghan, L. M., 2000 February, Marketing your hotel to and through intermediaries, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, pp. 73-83.
Gensch, D. H., and Javalgi, R. G., 1988, Issues and advances in product positioning models in marketing research, Mathl Comput. Modelling, Vol. 10, No. 12, pp. 929-949.
Ibrahim, E. E., and Gill, J., 2005, A positioning strategy for a tourist destination, based on analysis of customers’ perceptions and satisfaction, Marketing Intelligence and Planning, Vol. 23, No. 2, pp. 172-188.
Karadeniz, M., 2009, Product positioning strategy in marketing management, Journal of Naval Science and Engineering, Vol. 5, No. 2, pp. 98-110.
Knutson, B. J., 1988 May, Frequent travelers: making them happy and bringing them back, The Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, pp. 83-87.
Lewis, R. C., 1982, Positioning analysis for hospitality firms, International Journal of Hospitality Management, Vol. 1, No. 2, pp. 115-118.
Petcu, M., and David-Sobolevschi, L., 2009, Matrix approach of strategic positioning in the hospitality industry, Economic-Fnancial Analysis and Property Valuation: Challenges into the Actual Global Context (Scientific Symposium), Bucharest Academy of Economic Studies Accounting and Information System Faculty Romanian Society of Economic and Financial Analysis (RSEFA), May 29-31.
Saleh, F., and Ryan, C., 1992, Clients perceptions of hotels: a multi-attribute approach, Tourism Management, Vol. 13, No. 2, pp. 163-168.
Schulz, C., 1194 April, Hotels and travel agents: the new partnership, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly. pp. 45-50.
Wilensky, L. and Buttle, F., 1988, A multivariate analysis of hotel benefit bundles and choice trade-offs, Hospitality Management, Vol. 7, No. 1, pp. 29-41.
)