مقایسۀ سطح تقاضای درآمدی گردشگری شهر همدان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه پیام نور

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور

چکیده

صنعت گردشگری به‌عنوان یک فعالیت سالم و درآمدزا، تأثیر غیرقابل‌انکاری بر رفاه اجتماعی و اقتصادی هر منطقه بر جای می‌گذارد. این شرایط در مناطقی که قابلیت مناسبی در ارتباط با گردشگری دارند، بسیار چشم‌گیر و مورد توجه است. استان همدان که در بین ایرانیان به پایتخت تاریخی ایران معروف است، یکی از این مناطق است که به­دلیل اشتغال قریب به 22 هزار نفر در بخش گردشگری، جایگاه ویژه‌ای را در سطح کشور به خود اختصاص داده است. به همین دلیل، مسئولان استانی و کشوری سعی دارند تا این موقعیت را هرچه بیشتر وسعت بخشیده و قابلیت‌های بالقوۀ موجود را به عمل درآورند. یکی از بخش‌های مورد تأکید در همین راستا، توجه به مدیریت تقاضا در صنعت گردشگری است که به­دلیل ساختارفوق‌العادهپیچیده، محققان کمتری به آن ورود پیدا کرده‌اند. به همین منظور، پژوهشحاضر سعی داشته است تا تقاضایگردشگریشهر همدانرا برآورد کرده وکشش‌هایدرآمدیتقاضای گردشگریرا محاسبه کند. این بررسی به شیوۀ توصیفی و تحلیلی به­انجام رسیده و داده‌های مورد نیاز از نمونه‌ای به حجم 100 نفر از گردشگران به‌دست‌آمده است. داده‌های گردآوری‌شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده و رگرسیون‌های برآورد تقاضابامدنظرقراردادن محل اسکان، جرائم راهنمایی و­رانندگی، عوارض، هزینۀ سوخت و اماکن دیدنی و نیز کشش‌های درآمدی تقاضا، تعیین شده‌اند. نتایج نشان داد که کشش درآمدی برای شهر همدان برای محل اسکان، جرائم راهنمایی­ورانندگی، عوارض، هزینۀ سوخت و اماکن دیدنی به ترتیب 39/1، 13/1، 11/1، 61/0 و 26/0 بوده و متوسط این میزان برای این مقصد گردشگری 69/0 است. علاوه­بر آن، کشش قیمتی برای شهر همدان نیز 19/0- است.

کلیدواژه‌ها


1)      حبیبی، فاتح، 1382، تصریح و برآورد تابع تقاضای گردشگری ایران با استفاده از داده‌های سری زمانی- مقطعی، مجلۀ تحقیقات اقتصادی، سال بیست و یکم، شمارۀ ۷۰، صص 91- 115.
2)      حسینی، سارا، 1393، بررسی ماندگاری گردشگران در شهر مشهد، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور ساری، گروه جغرافیا، به راهنمایی رستم صابری‌فر، دانشگاه پیام نور، ساری.
3)      ساعی، علی، نائیجی، مختار و فاطمه همدانیان، 1389، نقش جاذبه‌های مقصد گردشگری در جذب توریست فرهنگی گردشگران خارجی شهر اصفهان، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال 6، شمارۀ 20، صص 121- 144.
4)      شاه‌آبادی، ابوالفضل و علی سیاح، 1391، بررسی تأثیر زیرساخت‌های اقتصادی بر گردشگری کشورهای منتخب توسعه‌یافته و درحال‌توسعه، سومین همایش بین‌المللی مجازی آخرین تحولات ایران و جهان، وزارت بازرگانی، تهران، صص 25- 43.
5)      شهرداری همدان، 1394، آلبوم نقشه‌های طرح جامع، واحد آمار و انفورماتیک، همدان.
6)      صابری‌فر، رستم، 1388، گردشگری، عمران شهری و توسعۀ پایدار، نشر امید دانش، مشهد.
7)      صابری‌فر، رستم، 1389، مقایسۀ صنعت گردشگری در شهرهای استان خراسان جنوبی، مجلۀ برنامه‌ریزی و آمایش فضا، سال چهاردهم، شمارۀ 2، صص 61- 79.
8)      صابری‌فر، رستم و سمیه رمضانی، 1393، بررسی آثار و پیامدهای گردشگری مذهبی بر توسعۀ شهر طبس مطالعۀ موردی آستانۀ مبارک حسین بن موسی کاظم (ع)، دومین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط‌زیست پایدار، دانشکدۀ شهید مفتح، همدان، صص 153- 176.
9)      صابری‌فر، رستم و مسعود رسولی، 1393، بررسی و تعیین شرایط احساس امنیت در مناطق شهری (نمونۀ موردی: مناطق سیزده‌گانۀ شهر مشهد)، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، صص 1- 12.
10)    فاطمی، ابوالحسن، 1380، سیمای گردشگری استان همدان، سازمان میراث فرهنگی استان همدان، همدان.
11)    کیهانی، حمیدرضا، 1382، صنعت گردشگری و نقاط گردشگری مورد توجه در استان همدان، فصلنامۀ پژوهشی فرهنگ، سال هفتم، شمارۀ 30 و 31، صص 78- 92.
12)    محمدی، تیمور و دیگران، 1389، عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری در ایران، فصلنامۀ اقتصادی مالی، سال 4، شمارۀ 10، صص 114- 142.
13)    میرمحمد صادقی، جواد و مهناز رضازاده، 1392، محاسبۀ کشش‌های قیمتی و درآمدی تقاضای گردشگری داخلی شهر اصفهان در سال‌های 1388 و 1390 (قبل و بعد از اجرای یارانه)، جغرافیا و مطالعات محیطی، سال 1، دورۀ 1، شمارۀ 2، صص 55-66.
14)  میرمحمد صادقی، جواد، طیبی، سید کمیل و محمد جمشیدی، 1386، کشش‌های قیمتی و درآمدی کالای گردشگری داخلی در ایران: مطالعۀ موردی استان همدان، مجلۀ اقتصاد ایرانی، سال چهارم، شمارۀ 18، صص 55- 66.
15)  Alpay, S., and Koc, A., 2002, Household Demand in Turkey: An Application of Almost Ideal Demand System with Spatial Cost Index, Working Paper 2006, Economic Research Forum, Cairo.
16)  Asche, F., and Wessells, C.R., 1997, On Price Indices in the Almost Ideal Demand System, American Journal of Agricultural Economics, Vol. 79, No. 4, PP. 1182-1185.
17)  Buse, A., 1994, Evaluating the Linearized Almost Ideal Demand System, American Journal of Agricultural Economics, Vol. 76, No. 4, PP. 782- 793.
18)  Coenen, M., and Eekeren, L.V.s, 2001, Demand for domestic tourism by Swedish households. Scandinavian, Journal of Hospitality and Tourism, Vol.3, No.2, pp. 114-133.
19)  Deaton, A., and Muellbauer, J., 1980, An Almost Ideal Demand System, American Economic Review, Vol. 70, No. 3, PP. 312-326.
20)  Green, R. and Alston, J.M., 1990, Elasticities in AIDS Models, American Journal of Agricultural Economics, Vol. 72, No. 2, PP. 442-445.
21)  Kaveian, N., 2002, Estimation of International Tourism Demand in Iran, Unpublished M. A., Department of Economics, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran. )In Persian(
22)  Luzzi, G., and Fluckiger, Y., 2003, An econometric estimation of the demand for tourism: the case of Swttzerland, Pacific Economic Review, Vol. 8, No.3, PP. 289-303.
23)  Mangion, M.L. and Durbarry, R., and M.T,Sinclair, M., 2005, Tourism competitiveness: Price and Quality, Tourism Economics, Vol. 11, No.1, PP.45-68.
24)  Sampol, J. S., and Perez, E. A., 2000, Tourism Expenditure Determinants in a Cross-section Data Model, University of Balearic Islands, Spain.