ارزیابی تأثیر هویت شهر بر رضایت و وفاداری گردشگران (مطالعه موردی: شهر کرمان)

نوع مقاله : مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

1 گروه مدیریت جهانگردی، دانشکده گردشگری، دنشگاه سمنان

2 عضو هیئت علمی و رییس دانشکده کویر شناسی دانشگاه سمنان

3 دانش آموخته، رشته برنامه ریزی توسعه گردشگری، دانشگاه سمنان

چکیده

فضاهای شهری از مهم‌ترین فضاهایی هستند که همواره موردتوجه و بازدید گردشگران قرار دارند و فرصت‌های بسیاری را جهت رشد و توسعه شهرها فراهم می‌آوردند. درعین‌حال فضاهای شهری بخش مهمی از عناصر و اجزاء اصلی هویت را برای گروه‌های مختلف جامعه می‌سازند. هویت عامل تمایز و تفاوت یک شهر با شهرهای دیگر است. ارزش و اهمیت هویت شهر و توسعه گردشگری در این است که اغلب، مؤلفه‌های هویت شهر به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری عمل می‌کنند؛ لذا در راستای توسعه گردشگری، باید به رضایت گردشگران توجه ویژه‌ای داشت. با توجه به اهمیت هویت شهر در توسعه گردشگری، هدف از این تحقیق، بررسی تأثیر ابعاد هویت شهر بر توسعه گردشگری با سنجش میزان رضایت و وفاداری در شهر کرمان است. روش تحقیق، تحلیلی – همبستگی است. داده‌های موردنیاز به‌صورت میدانی از طریق پرسشنامه و همچنین به‌صورت کتابخانه‌ای جمع‌آوری‌شده است. 285 نفر از گردشگران ورودی به شهر کرمان در فروردین ماه 1396، بر اساس جدول مورگان به روش تصادفی ساده انتخاب و پرسشنامه نزد آنان توزیع و تکمیل شد. مدل مفهومی پژوهش بر اساس الگوی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم‌افزار لیزرل موردسنجش قرار گرفت. نتایج حاصل از مدل معادلات ساختاری نشان داد هویت شهر عامل بسیار مهمی در ارتباط گردشگر و مقصد است و بر رضایت از مقصد (43/0) و وفاداری گردشگر (58/0) اثر مستقیم و معناداری دارد. همچنین رضایت از مقصد بر وفاداری (38/0) و هویت شهر بر وفاداری با میانجی‌گری رضایت (81/0) اثر غیرمستقیم و معناداری دارند.

کلیدواژه‌ها


1)    آتشین بار، محمد (1388) تداوم هویت در منظر شهری، فصلنامه باغ نظر، سال6، شماره11، صص.56-45.
2)    آذر کیش، محمد و افضلی­نیا، فرزانه (1393) برنامه‌ریزی توسعه پایدار با تأکید بر عوامل هویت شهر، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، مشهد، شورای اسلامی شهر مشهد، صص. 18-1.
3)    آیتی، حمید؛ خداکرمی، فائزه؛ ملایی، کامبیز؛ آفاق پور، آتوسا (1395) بررسی تأثیر عوامل کالبدی شهری بر توسعه گردشگری مذهبی (مطالعه موردی؛ شهر شیراز)، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره6، شماره23، صص.60-43.
4)    ابراهیم‌زاده، عیسی؛ یاری، منیر؛ یاری، یاسمن (1392) شناسایی و اولویت‌بندی الزامات رضایتمندی گردشگری شهری با استفاده از مدل کانو مطالعه موردی: گردشگران شهر بروجرد، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال3، شماره9، صص.150-127.
5)    احمدی، علیرضا؛ آجیلی، عبدالعظیم؛ فروزانی، معصومه؛ یزدان پناه، مسعود (1395) بررسی رابطه و میزان تأثیر عوامل مؤثر بر وفاداری گردشگران نسبت به مناطق گردشگری مطالعه موردی: شهرستان‌های مسجدسلیمان،اندیکا و لالی، فصلنامه گردشگری و توسعه، دوره2، شماره2، صص.25-9.
6)    اخوت، سیران و مولایی، صلاح‌الدین (1394) نقش و جایگاه گردشگری و مجموعه‌های گردشگری در هویت‌بخشی به شهر با رویکردی به شاخص‌های گردشگری فرهنگی، دومین همایش ملی افق‌های نوین در توانمندسازی و توسعه پایدار معماری، عمران، گردشگری، انرژی و محیط‌زیست شهری و روستایی، همدان، صص.10-1.
7)    اردکانی، سعید؛ میرغفوری، سیدحبیب‌الله؛ برقی، شاهین (1389) شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های مؤثر بر سطح رضایت گردشگران خارجی در شیراز با استفاده از تکنیک‌های تحلیل عاملی و تصمیم‌گیری چند شاخصه، فصلنامه مطالعات گردشگری، دوره5، شماره13، صص.23-1.
8)    اشپشت، یان (1395) گردشگری معماری، ترجمه لیلا وثوقی، چاپ اول، سمنان: انتشارات دانشگاه سمنان.
9)    اشراقی، نسیم (1390) فضاهای مکث شهری، مجله علمی آبادی، شماره 18، صص. 8-6.
10) ایمانی خوشخو، محمدحسین و جاودانه، علی (1390) میزان رضایت گردشگران اروپایی از تجربه سفر به ایران، فصلنامه گردشگری و توسعه، دوره1، شماره1، صص.30-17.
11) بهزادفر، مصطفی (1390) هویت شهر (نگاهی به هویت شهر تهران)، چاپ سوم، تهران: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، مؤسسه نشر شهر.
12) پورباقر، سمیه؛ دهش، سیما؛ خاکسار، فاطمه (1394) نقش هویتی مبلمان و المان‌های شهری در پایداری کالبدی کلان‌شهرها، اولین کنفرانس علمی پژوهشی عمران، معماری و محیط‌زیست پایدار، صص.15-1.
13) تفنگچی، علی و السادات موسوی، شیما (1393) اثرسنجی المان شهری بر هویت و میزان گردشگری شهر، اولین همایش ملی توریسم و گردشگری سبز، همدان، انجمن ارزیابان محیط‌زیست هگمتانه، صص.13-1.
14) حسنی اصفهانی، مینو (1388) گردشگری نمادهای شهری، ماهنامه ایرانا، سال 5، شماره 28، صص.24-22.
15) خطیبی، سید محمدرضا (1392) تأثیر متقابل الگوهای رفتاری در احیای هویت محیط شهر (مطالعه موردی محدوده ورودی سنندج)، مجله هویت شهر، سال 7، شماره 13، صص.73-63.
16) دانشپور، عبدالهادی و شیری، الهام (1394) عناصر کالبدی کارکردی شکل‌دهنده به هویت بافت‌های تاریخی شهر ایرانی اسلامی، فصلنامه نقش‌جهان، دوره 5، شماره 1، صص.25-17.
17) دانشور، محمد (1389)، از قلعه دختر تا دقیانوس، چاپ سوم، کرمان: مرکز کرمان شناسی.
18) زیاری، کرامت الله؛ اشنویی، امیر؛ مولایی قلیچی، محمد (1393) سنجش رضایت گردشگران از کیفیت خدمات هتلداری با استفاده از شاخص CSM مطالعه موردی: کلان‌شهر شیراز،گردشگری شهری، دوره 1، شماره 1، صص.15-1.
19) زینلی قطب‌آبادی، امینه (1394)، شناسایی نقش مؤلفه‌های طبیعی در ایجاد هویت شهری (نمونه موردی: شهربابک)، دو فصلنامه پژوهش‌های منظر شهر، سال 2، شماره 4، صص.18-7.
20) سرور، هوشنگ؛ کاشانی اصل، امیر؛ ساریخان بیگلو، مهدی (1393) بررسی تأثیر نمادها و نشانه‌های شهری در توسعه گردشگری (مطالعه موردی: شهر تبریز)، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 3، شماره 11، صص.140-118.
21) شربتیان، محمدحسن (1390) تأملی بر گردشگری شهری در ایران و ارائه راهکارهایی در جهت توسعه پایدار این صنعت شهری، اولین همایش بین‌المللی مدیریت گردشگری و توسعه پایدار، مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، صص. 19-1.
22) صداقتی، عاطفه و شهلا درتومی (1394) بررسی مؤلفه‌های فرهنگی هویت شهر در توسعه پایدار شهری نمونه موردی: شهر بجنورد، سومین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، صص.15-1.
23) عاملی، سید سعید رضا؛ اخوان منیژه (1391) بازنمایی عناصر هویت‌بخش شهری در سفرنامه‌ها (مطالعه مقایسه‌ای تهران و شهرستان‌های استان تهران)، فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 1، شماره 4، صص.100-78.
24) غراب، ناصرالدین (1390) هویت شهری، چاپ اول، تهران، انتشارات: وزارت کشور، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی.
25) غضنفر پور، حسین و علیمرادی، معصومه (1391) نگرشی بر ساختار فضایی بافت قدیم شهر کرمان، مجله مطالعات ایرانی، دوره 11، شماره 22، صص.194-171.
26) غفاری، محمد؛ رضایی دولت‌آبادی، حسین؛ دهقانی اناری، فرشید (1393) تحلیل عوامل مؤثر بر وفاداری گردشگران به مقاصد گردشگری (موردمطالعه: گردشگران خارجی سفرکرده به شهر اصفهان)، مدیریت فرهنگ‌سازمانی، دوره 12، شماره 3، صص. 568-551.
27) فرجامی، محمدرضا (1382) عوامل اثرگذار بر هویت شهری مطالعه موردی: شهر شیراز تا پایان دوران زندیه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شیراز.
28) فکوهی، ناصر و اوحدی، یاسمن (1391) هویت و فضای عمومی در شهر (مطالعه دختران دانشجو در شهرستان رفسنجان)، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره 6، شماره 1، صص.78-58.
29) کیانی، اکبر؛ سالاری سردری، فرضعلی؛ افراسیابی راد، محمدصادق (1388) بررسی هویت‌بخشی شهر فیروزآباد در بهسازی و نوسازی بافت تاریخی شهر گور، فصلنامه جغرافیایی آمایش، دوره 2، شماره 6، صص.138-120.
30) لطفی، صدیقه و محمدی، عبدالحمید (1391) بررسی ارتباط نمادهای شهری با هویت شهر (مطالعه موردی: شهر گنبدکاووس)، فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال 2، شماره 2، صص.61-70.
31) مبهوت، محمدرضا؛ منتظری، زهرا؛ طوسیان، حدیثه (1392) تأثیرگذاری المان‌های شهری بر هویت فضای شهری، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، مشهد، موسسه آموزش عالی خاوران صص. 13-1.
32) محمدی، جمال؛ بخشی، ابوذر؛ آقایی، لیلا (1392) شناخت هویت کالبدی و فضایی بافت تاریخی شهرها (مطالعه موردی: محله فهادان شهر یزد)، اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، صص.22-1.
33) مرکز آمار ایران (1395)، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان کرمان.
34) مشبکی اصفهانی، محمدرضا (1392) نقش محله محوری در ارتقاء هویت شهری، مطالعه موردی ناحیه 7 منطقه دو تهران، پایان‌نامه، به راهنمایی رضا تاجفر، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
35) موثقی، رامین و آیرملو، سحر (1385) عناصر هویت فرهنگی در شهر، اولین همایش بین‌المللی شهر برتر همدان، صص. 9-1.
36) موحد، علی؛ امانپور، سعید؛ نادری، کاوه (1390) بازاریابی گردشگری شهری بر اساس برند یابی با مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)، مجله برنامه‌ریزی فضایی، سال 1، شماره 3، صص.36-17.
37)  نصر، طاهره (1395) جایگاه نشانه‌شناسی شهر ایرانی در گردشگری در راستای آینده‌پژوهی برنامه‌ریزی شهری و توسعه پایدار، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 6، شماره 24، صص.200-189.
38) نظری، سلدا و رضا بیگی ثانی، راضیه (1390) میدان فضایی برای بروز تعاملات اجتماعی و راهکارهای طراحی آن، سومین همایش ملی عمران شهری، سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، صص. 8-1.
39) وثوقی، لیلا و خانی، فضیله (1395) مروری بر رویکردها و مدل‌های برنامه‌ریزی توسعه گردشگری، چاپ اول، تهران: انتشارات مهکامه.
40) هزارجریبی، جعفر؛ نجفی، ملک محمد (1389) اعتماد اجتماعی و توسعه گردشگری، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال 2، شماره 7، صص.70-53.
41) همتی، رضا و زهرانی، داوود (1393) بررسی عوامل مؤثر بر رضایتمندی و وفاداری گردشگران خارجی به اصفهان به‌مثابه برند گردشگری، فصلنامه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 3، شماره 10، صص.204-182.
42)   André, Marien. (2011) Tourism and identity, Lecturer in Applied Economics at the University of Barcelona, Centre Maurits Coppitere, Brussels Conference paper, pp.1-16.
43)   Bernardo, Fátima, Almeida, Joana & Martins, Catarina. (2016) Urban identity and tourism: different looks, one single place, Urban Design and Planning, Proceedings of the Institution of Civil Engineers, Vol.170, No.5, pp.1-12.
44)   Caneen, Jeffery M. (2014) Tourism and Cultural Identity: The Case of the Polynesian Cultural, Journal Athens Journal of Tourism,Vol.1, No.2, pp.1-20.
45)   Chen, Ching-Fu & Phou, Sambath. (2013) A closer look at destination: Image, Personality, relationship and Loyalty, Tourism Management, Vol.36, pp. 269-278.
46)   James, Paul. (2015) Despite the terrors of typologies: the importance of understanding categories of difference and identity, interventions, International Journal of Postcolonial Studies, Vol.17, No.2, pp.174-195.
47)   King, Brian E.M. & Jago, Leo. (2003) Urban tourism development and major events in Australia, Centre for Hospitality and Tourism Research Victoria University.
48)   Öngül, Zehra. (2012) Analysing the City Identity of Nicosia from a Historical Perspective: External Effects, Solutions Proposed, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol.35, pp.284 – 292.
49)   Urošević, Nataša. (2012) Cultural Identity & Cultural tourism Between the Local & the Global, Singidunum journal, Vol.9, No.1, pp.67-76.
50)   Wang, Suosheng & Chen, Joseph. (2015) The influence of place identity on perceived tourism impacts, Annals of Tourism Research, Vol.52, pp.16–28.
51)   Yoon, Yooshik & uysal, muzaffer. (2005) An examination of the effects of motivation and satisfaction on destination loyalty: a structural model, Tourism management, Vol.26, No.1, pp.45-56.
52)   Ypeij, Annelou. (2012) The Intersection of Gender and Ethnic Identities in the Cuzco–Machu Picchu Tourism Industry, Sácamefotos, Tour Guides, and Women Weavers, Latin American Perspectives, Vol.3, No.6, pp.17-35.