ارزیابی عناصر مؤثر بر توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی: شهر ارومیه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

لازمه ابقا و توسعه گردشگری عوامل و عناصری است که گردشگری بر اساس آن‌ها شکل می‌گیرد و با عنوان عناصر اولیه (جاذبه‌های گردشگری) و عناصر ثانویه (خدمات گردشگری) شناخته می‌شوند و گردشگری بدون در نظر گرفتن این عناصر اعتباری ندارد. این عوامل در گردشگری شهری و توسعه آن نقش مهمی دارند و عامل مهمی در جذب و ماندگاری گردشگر در شهرها به‌حساب می‌آیند. در این راستا هدف تحقیق حاضر ارزیابی عناصر مؤثر بر توسعه گردشگری شهر ارومیه می‌باشد. در این تحقیق به دو عنصر خدمات گردشگری و جاذبه‌های گردشگری که در توسعه گردشگری شهری تأثیر دارند پرداخته‌شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش انجام پژوهش توصیفی- تحلیلی می‌باشد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های تحقیق از آمار توصیفی و مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزار لیزرل استفاده شد. طبق نتایج مدل‌سازی تخمین معادلات ساختاری جاذبه‌های گردشگری با ضریب مستقیم و مثبت 99/0 و خدمات گردشگری با ضریب مستقیم و مثبت 85/0 در توسعه گردشگری شهری شهر ارومیه نقش دارند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد وضعیت جاذبه‌های طبیعی به دلیل آب‌وهوای مطبوع و وجود جاذبه‌های طبیعی و منابع و توانمندی‌ها به‌ویژه به دلیل طبیعت بکر و توان‌های طبیعی و آب‌وهوای مطبوع که به دلیل موقعیت جغرافیای که دارد، مناسب ارزیابی‌شده است ولی وضعیت خدمات و امکانات ارائه‌شده گردشگری شهری این شهر آن‌چنان‌که باید توجه نشده است.

کلیدواژه‌ها


1)    اصغری سراسکانرود، صیاد؛ جلالی عنصرودی، طاهره؛ زینالی، بتول (1392) تحلیل تغییرپذیری وضعیت گردشگری شهرهای واقع در اطراف دریاچه ارومیه، مجله برنامه‌ریزی منطقه‌ای، پاییز 1392، سال 3، شماره 11، صص. 114-99.
2)    اصغری، مریم و کلانتری، خلیل (1391) گردشگری تبریز (فرصت‌ها، چالش‌ها و راهبردهای توسعه)، چاپ اول، زنجان، انتشارات آذر کلک.
3)    امامی، سیدمحسن (1392) جغرافیای گردشگری، چاپ دوم، تهران: انتشارات فرهیختگان دانشگاه.
4)    آزادی، مجتبی (1389) تاریخ، فرهنگ و اطلاعات گردشگری ارومیه، چاپ اول، ارومیه: انتشارات حسام‌الدین چلپی.
5)    بمانیان، محمدرضا و محمودی نژاد، هادی (1388) مبانی برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری روستایی، چاپ اول، تهران، انتشارات هله/ طحان.
6)    بهدوست، فرانک و پوراحمد، احمد (1394) بررسی تأثیرات گردشگری شهری در توسعه شهر کرمانشاه، فصلنامه فضای گردشگری، بهار 1394، سال 4، شماره 14، صص. 133-115.
7)    پرچکانی، پروانه و حسن‌زاده وایقان، سعید (1395) چیستی منظر گردشگری شهری، فصلنامه هنر و تمدن شرق، پاییز 1395، سال 4، شماره 13، صص. 59-52.
8)    حافظ نیا، محمدرضا (1392) مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ نوزدهم، تهران: انتشارات سمت.
9)    حسین پور، مهدی؛ حمیدی، اکبر؛ دارابی، سجاد (1395). ارزیابی توسعه گردشگری شهر ارومیه، دومین کنگره بین‌المللی علوم زمین و توسعه شهری، شرکت کیان طرح دانش و پژوهشکده جهاد دانشگاهی واحد استان آذربایجان شرقی، 23 اردیبهشت 1395.
10) حیدری‌چیانه، رحیم؛ راحلی، حسین؛ فکری، فاطمه (1396) ارزیابی جاذبه‌های گردشگری شهری با روش ارزش‌گذاری مشروط (CVM) مطالعه موردی: جاذبه شورابیل اردبیل، مجله گردشگری شهری، بهار 1396، دوره 4، شماره 1، صص. 70-57.
11) سالنامه آماری (1394) فصل اول (سرزمین و آب‌وهوا)، وب‌سایت مرکز آمار ایران، صص. 96-1.
12) سید تقی دیزج، عاطفه؛ شجاعی، عطیه؛ موسوی نژاد، سیده فاطمه (1395) بررسی نقش گردشگری شهری در رشد و توسعه اقتصادی شهرها، اولین همایش بین‌المللی اقتصاد شهری (با رویکرد اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل)، 30 اردیبهشت 95، انجمن علمی اقتصاد ایران، صص. 607-601.
13) دهدشتی شاهرخ، زهره و فیاضی مرتضی (1390) مدیریت بازرگانی در صنعت گردشگری، چاپ اول، تهران، انتشارات مهکامه.
14) رنجبریان، بهرام و زاهدی، محمد (1387) بازاریابی گردشگری، چاپ اول، اصفهان: انتشارات چهارباغ.
15) زیاری، کرامت الله؛ امانپور، سعید؛ امیری قهلیانی، محمدرضا (1392) بررسی عوامل مؤثر در توسعه صنعت گردشگری شهری با تأکید بر عوامل مؤثر بر رضایتمندی گردشگران (نمونه موردی؛ شهر نورآباد ممسنی)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، بهار 1392، سال10، شماره 37، صص. 31-15.
16) زالی، نادر و اسماعیل‌زاده، یعقوب (1394) قابلیت سنجی توسعه گردشگری با رویکرد توسعه پایدار در شهر مرزی ارومیه، مجله جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، بهار 1394، دوره5، شماره 14، صص. 104-89.
17) قالیباف، محمدباقر و شعبانی‌فرد، محمد (1390) ارزیابی و اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری برای توسعه گردشگری شهری بر اساس مدل‌های تصمیم‌گیری چندمتغیره (مطالعه موردی: شهر سنندج)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، تابستان 1390، سال 26، شماره 2، شماره پیاپی 101، صص. 172-147.
18) کرمی، فریبا؛ درخشان، الهام؛ حسن‌زاده، مهرشاد؛ صفایی، امید (1396) رهیافتی بر بهبود کیفیت خدمات گردشگری شهری با استفاده از مدل سروکوال (مطالعه موردی: شهر یاسوج)، مجله گردشگری شهری، بهار 1396، دوره 4، شماره 1، صص. 28-15.
19) موسوی، میر نجف و باقری کشکولی، علی (1392) گردشگری فرهنگی (ماهیت و مفاهیم)، چاپ اول، تهران: انتشارات آراد کتاب.
20) موسوی، میر نجف؛ سلطانی، ناصر؛ باقری کشکولی، علی (1393) تحلیلی بر نقش مذهب در توسعه گردشگری مذهبی، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، زمستان 1393، دوره 46، شماره 4، صص. 841-825.
21) نصیری هنده‌خاله، اسماعیل و نسرین گنجی (1397). سنجش رضایتمندی گردشگران از کیفیت خدمات شهری با استفاده از مدل کائو (مطالعه موردی: بوستان نهج‌البلاغه تهران)، مجله گردشگری شهری، دوره 5، شماره 2، تابستان 1397، صص. 1-1.
22) نوربخش، سیدمرتضی و اکبرپور سراسکانرود (1389) نقش گردشگری شهری در توسعه اقتصادی کلان‌شهرها، ویژه‌نامه اقتصاد شهری، زمستان 1389، صص. 34-20.
23) وب‌سایت شهرداری ارومیه، برگرفته از سایت؛ http://urmia.ir
24) هاشم‌پور، فهیمه؛ لحمیان، رضا؛ براری، معصومه (1391) بررسی اثرات اقتصادی و زیست‌محیطی گردشگری شهری از دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی: شهر بابلسر)، فصلنامه اکوسیستم‌های طبیعی ایران، پاییز 1391، سال 3، شماره 1، صص. 63-49.
25) http://www.tourismscience.ir/index.php/tourism-planning-and-development
26) Ashworth, Gregory (1989) Accommodation and the historic city, Built Environment, Alexandrine Press, Vol.15. No.2, pp.92-100.
27) Bramwell, Bill. (1998) User satisfaction and product development in urban tourism, Tourism Management, Vol.19, No.1, pp. 35-47.
28) Brida, JG. & Disegna, M. & Osti, L. (2014) Residents' perceptions of tourism impacts and attitudes towards tourism policies, Tourismos: an International Multidisciplinary Journal of Tourism, Vol.9, No.1, pp. 37-71.
29) García-Hernández, María. (2017) Cultural Heritage and Urban Tourism: Historic City Centres under Pressure, Sustainability Vol.9, No.8, pp.13-46.
30) Law, Christopher. (1993) Urban tourism: attracting visitors to large cities, London, Mansell Publishing Limited. 1993 pp.xii + 189pp. ref.
31) Rahimi, Mohammad. & Fatemeh, Pazand. (2017) pattern of the creative urban tourism in iran by the use of (AHP), Journal: innovation & creativtty in human science, Vol.6, N.3, pp.97-124.
32) Rogerson, Christian. (2011) Urban Tourism and Regional Tourists: Shopping in Johannesburg, South Africa, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, Vol.102, No.3. pp. 33-316.
33) Tichaawa, Tembi Maloney. & Oswald, Mhlanga. (2015) Residents‟ perceptions towards the impacts of tourism development: the case of Victoria Falls, Zimbabwe, African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure Vol.4, No.1, pp.1-15.
34) Tzonev, Anthony. (1975) Social Implications of the Planning of tourist Industry Development of the Tourist Industry in the ECE Region, ECE at Dubrovnik, Yugoslavia, 13-18 October 1975.
35) ZeiniZadeh, Habib. (2017) Urban tourism in Tabriz, Iran: An analysis of the domestic tourism market, Thesis (PhD) - Faculty of Arts And Social Sciences, University of Malaya, 2017. MST.