تبیین نیروهای پیشران مؤثر بر آینده توسعه صنعت گردشگری در شهرهای مرزی مطالعه موردی: شهر بانه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسنده

استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرند، مرند، ایران

چکیده

صنعت گردشگری تحت تأثیر پیشران‌های خاصی همچون مؤلفه‌های سیاسی- نهادی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیست‌محیطی و کالبدی شکل‌گرفته، روند تحولات آن منوط به نحوه اثرگذاری و اثرپذیری این پیشران‌های گوناگون می‌باشد. همچنین این پیشران‌ها دارای ارتباطات گوناگونی با همدیگر بوده که آینده این صنعت را ترسیم می‌کنند. این پژوهش باهدف شناسایی کلیدی‌ترین پیشران‌های مؤثر بر چشم‌انداز آتی صنعت گردشگری شهر بانه و بررسی چگونگی ارتباط بین آن‌ها می‌پردازد. پژوهش حاضر برحسب هدف کاربردی، از حیث روش پیمایشی در سطح اکتشافی و مبتنی بر رویکرد آینده‌پژوهی صورت گرفته است. با توجه به ماهیت این تحقیق، نخست تعدادی از متخصصان و مسئولان اجرایی که بایستی در بحث مشارکت داشته باشند را شناسایی و انتخاب نموده و سپس از روش دلفی و مطالعات اسنادی برای تعیین پیشران‌های کلیدی استفاده گردید. همچنین از روش تحلیل ساختاری و نرم‌افزار Mic Mac جهت وزن دهی و شناسایی مهم‌ترین پیشران‌های اثرگذار بر صنعت گردشگری شهر بانه بهره گرفته‌شده است. تعداد شرکت‌کنندگان در دلفی که شناسایی‌شده و در تحقیق مشارکت نمودند متشکل از 15 نفر از متخصصان، کارشناسان و مسئولان اجرایی مرتبط با صنعت گردشگری شهرستان بوده است. نتایج ناشی از تحقیق نشان داد که با توجه به امتیاز بالای تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم از میان 50 متغیر، 10 پیشران کلیدی ازجمله؛ تصویب و اجرای منطقه آزاد تجاری- صنعتی، ایجاد کارخانه‌ها و صنایع، رونق سرمایه‌گذاری‌های خارجی و خصوصی و منطقه ویژه اقتصادی در آینده صنعت گردشگری شهر بانه تأثیرگذارند

کلیدواژه‌ها


1)      پاپلی یزدی، محمدحسین و سقایی، مهدی (1385) گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
2)      ازگلی، پدرام و حسنلو، جمال (1388) آینده‌پژوهی، مفاهیم و روش‌ها،  چاپ اول، تهران: انتشارات آصف.
3)      پورمحمدی، محمدرضا، نعیمی، کیومرث، ایرانی، احمد، (1394) ارزیابی و تدوین استراتژی‌های توسعه پایدار گردشگری با استفاده از تکنیک SWOT و IEA (مطالعه موردی: شهرستان بانه)، گردشگری شهری، دوره 2، شماره 3، صص 319-305.
4)      پورمحمدی، محمدرضا؛ حسین­زاده دلیر، کریم؛ قربانی، رسول؛ زالی، نادر (1389) مهندسی مجدد فرآیند برنامه‌ریزی با تأکید بر کاربرد آینده‌نگاری، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره8، شماره 20، صص.58-37.
5)      تقوایی، مسعود و حسینی­خواه، حسین (1396) برنامه‌ریزی توسعه صنعت گردشگری مبتنی بر روش آینده‌پژوهی و سناریونویسی (مطالعه موردی: شهر یاسوج) ، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 6، شماره 23، صص.30-8.
6)      حاتمی نژاد، حسین؛ شیخی، عبدالله؛ رحمتی، خسرو؛ شریف‌زاده اقدم، ابراهیم (1394) برنامه‌ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهرستان بانه، گردشگری شهری، دوره 2، شماره 2، صص.190-167.
7)      حاجی­نژاد، علی؛ پورطاهری، مهدی؛ احمدی، علی (1388) تأثیرات گردشگری تجاری بر توسعه کالبدی-فضایی مناطق شهری مطالعه موردی شهر بانه، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره41، شماره 70، صص. 109-99.
8)      ربانی، طاها (1391) کاربرد رویکرد آینده‌پژوهی و تفکر راهبردی در برنامه‌ریزی توسعه شهری (مطالعه موردی شهر بانه)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی کرامت اله زیاری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران
9)      ربانی، طاها (1393) تحلیل ساختاری با استفاده از روش میک مک Mic Mac))، سایت یادداشت‌های یک آینده‌پژوه.
10)   زالی، نادر (1392) آینده‌نگاری راهبردی در برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
11)   سعیدنیا، احمد و مهدی‌زاده، جواد (1391) گردشگری شهری، کتاب سبز شهرداری، جلد سیزدهم،  تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
12)   عطریان، فروغ (1394) آینده‌نگاری راهبردی و سیاست‌گذاری توسعه گردشگری منطقه‌ای با رویکرد سناریونویسی (نمونه موردی: استان همدان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی نادر زالی، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان.
13)   علی‌اکبری، اسماعیل؛ پوراحمد، احمد؛ جلال‌آبادی، لیلا (1397) شناسایی پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده‌پژوهی، گردشگری و توسعه، سال 7، شماره 1، صص. 178-156.
14)   علی عسگری، عبدالعلی (1373) سازمان‌دهی و مدیریت بخش جهانگردی کشور، رساله دکتری، به راهنمایی مهدی رضائیان، مدیریت بازرگانی، دانشگاه تهران.
15)   فرجی، امین؛ نعمت پور، محمد؛ عشریه، امید (1396) تحلیل سیستمی اثرات مثبت و منفی توسعه گردشگری ایران با رویکرد آینده‌پژوهی، دو فصل‌نامه مطالعات اجتماعی گردشگری، سال 5، شماره 9، صص. 189-151.
16)   فرجی­راد، خدر؛ پریشان، مجید؛ یاری حصار، ارسطو (1396) تحلیل چالش‌های توسعه گردشگری تجاری در شهر مرزی بانه از دیدگاه تسهیلات و زیرساخت‌های گردشگری، گردشگری شهری، دوره 4، شماره 2، صص. 15-1.
17)   قنبری، ابوالفضل؛ شجاعی‌وند، بهمن؛ زینلی، بهرام (1393) رتبه‌بندی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی بر اساس زیرساخت‌های گردشگری شهری با روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره، جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‌ای، دوره4، شماره 12، صص.112-89.
18)   کاظمی، مهدی (1385) مدیریت گردشگری، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
19)   مرادی مسیحی، واراز و قاسمی، علی (1393) نقش گردشگری در توسعه اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان بهشهر، فصل‌نامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال 3، شماره 2، صص.124-105.
20)   موسوی، میرنجف؛ ویسیان، محمد؛ محمدی حمیدی، سمیه؛ اکبری، مهناز، (1394) بررسی و اولویت‌بندی توان‌ها و زیرساخت‌های توسعه گردشگری با روش‌های گیری تصمیم چند معیاره (موردمطالعه: شهرستان‌های استان کردستان)، گردشگری شهری، سال 2، شماره 1، صص. 31-17.
21)   نصیری، اسماعیل و احمدی، علی (1393) تحلیل اثرات توسعه گردشگری تجاری بر تغییرات کالبدی-فضایی شهرها با استفاده از فرایند تحلیل شبکه ANP مطالعه موردی شهر بانه، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال 11، شماره 43، صص. 56-41.
22)  Ambrosio, A.  & Lozano, M. & Hernandez, p. (2009) Prospective structural analysis: an application to rural development strategies, the 83rd annual conference of the agricultural economics society Dublin.
23)  Arcade, J. & Godet, M. & Francis, M. & Fabrice, R. (2008) Structural analysis with the MICMAC method & Actors' strategy with MACTOR method, Futures research methodology v2, AC/UNU Millennium project.
24)  Chen, Xiangming. (2006) Beyond the reach of globalization: China’s border regions and cities in transition. Pp. 21-46 in Globalization and the Chinese City, edited by Fulong Wu. London: Routledge.
25)  Eccles, Gavin. & Casta, Jorge. (1997) Perspectives on tourism development, international journal of contemporary hospitality management, Vol.8, No.8, pp.44-51
26)  Edwards, D. & Tony, G. & Bruce, H. (2011) Urban tourism research Developing an Agenda, Annals of Tourism Research, Vol.35, No.4, pp.1032–1052.
27)  Edwards, D. & Griffin, T. (2008) URBAN TOURISM RESEARCH Developing an Agenda, Annals of Tourism Research, Vol.35, No.7, pp.1032-1052.
28)  Emekli, G. & Baykal, F. (2011) Opportunities of Utilizing Natural and cultural Resources of Bornova (Izmir) Through Tourism, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol.19, pp.181-189.
29)  Godet, A. J. & Meunier, M. F. & Roubelat, F., (2003) Structural analysis with the MICMAC method & actors, strategy with MACTOR method, Futures Research Methodology, Vol.7, No.4, pp.1-11.
30)  Honey, M. (2008) Ecotourism and Sustainable Development, Who Owns Paradise? (Seconded.), Washington Dc., Island Press.
31)  Kladivo, P. & Ptacek, P. & Roubinek, P. & Ziener, K. (2012) The Czech- polish and Austrian Slovenian borderland similarities and differences in the development and typology of regions, Moravian Geographical Reports, Vol.20, No.3, pp.48-63.
32)  Law, C. M. (1992) urban torism & its contribution to economic regeneration, urban studies, Vol.29, No.3/4, pp.599-618.
33)  Lub, X. D. & Rijnders, R. & Caceres, L.N. & Bosman, J. (2015) The Future of hotels: The Lifestyle Hub, A design- thinking approach for developing Future hospitality concepts, Jounal of Vacation Marketing, Vol.22, No.3, pp. 1-16
34)  Pothof, R. (2006) Urban Heritage Tourism - A Case Study of Dubrovnik, Thesis, Bournemouth University, UK.
35)  Timothy, D.J. & Guiab, J. & Berthetb, N. (2014) Tourism as a catalyst for changing boundaries and territorial sovereignty at an international border, Current Issues in Tourism Letter, Vol.17, No.1, pp.21-27.
36)  Tribe, D. (1997) On the goals of development, Cross currents, Vol 18, No.33, pp.1-11.
37)  Weaver, David. & Martin Operman. (2000) Tourism Management, John Wiely & sons, Australia.
38)  WTO. (2001) Tourism Highlights 2001, Madrid, WTO
39)  Yeoman, I. (2012) Tomorrow, s tourism, Bristol: Channel View Publications.