ارزیابی کیفیت کششی فضای شهری در توسعه گردشگری مذهبی مطالعه موردی: مراسم عزاداری محرم شهر زنجان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسنده

استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

گردشگری یکی از سریع‌ترین صنایع درحال‌توسعه در اقتصاد جهانی است. گردشگری مذهبی یکی از انواع گردشگری است که در زمره قدیمی‌ترین و پررونق‌ترین گونه‌های گردشگری به‌ویژه در ایران محسوب می‌شود. پژوهش حاضر باهدف بررسی کیفیت کششی فضاهای شهری در دهه محرم شهر زنجان و اثرات آن در توسعه گردشگری مذهبی نگارش یافته است. روش تحقیق پژوهش از نوع توصیفی- تبیینی با ماهیت کاربردی است. روش گردآوری داده‌ها به شیوه کتابخانه‌ای و میدانی بوده است که در جامعه آماری گردشگران غیربومی با حجم نمونه 160 مورد انجام‌یافته است. روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون آماری رگرسیون چند متغیره گام‌به‌گام، تی تک نمونه‌ای و پیرسون بوده است که برای شاخص‌های خدمات رفاهی، مدیریت فضا، ایمنی، انتظام و امنیت و پوشش رسانه‌ای فضا انجام‌گرفته است. نتایج آزمون رگرسیون، پیرسون و تی تک نمونه‌ای در گردشگران مذهبی شهر زنجان نشان می‌دهد شاخص‌های کششی کیفیت فضای شهری در شهر زنجان از حد استاندارد تعریف‌شده بالا بوده و این شاخص‌ها به‌صورت پیوسته با همدیگر مرتبط و عملکرد یافته‌اند. همچنین نتایج نشان می‌دهد علیرغم جدا بودن شاخص‌ها از همدیگر میان اثرگذاری آن‌ها بر توسعه گردشگری مذهبی شهر یکسان بوده و خدمات رفاهی مستقر در فضا اثرگذاری بیشتری بر توسعه گردشگری مذهبی دارد.

کلیدواژه‌ها


1)      آقاجانی، معصومه و فراهانی‌فرد، سعید (1394) گردشگری مذهبی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی ایران)، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، دوره 3، شماره 9، صص.66-43.
2)      آیتی، حمید؛ خداکرمی، فائزه؛ ملایی، کامبیز؛ آفاق پور، آتوسا (1395) بررسی تأثیر عوامل کالبدی شهری بر توسعه گردشگری مذهبی (مطالعه موردی؛ شهر شیراز)، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، بهار 1395، دوره 6، شماره 22، صص. 59-43.
3)      پوراشرف، یاسان الله؛ طولابی، زینب؛ نصرالهی وسطی، سیمین (1397) نقش میانجی‌گرایانه ادراک گردشگران در تأثیرگذاری تبلیغات کلامی بر قصد سفر به مقصدهای گردشگری مذهبی (موردمطالعه: شهر مقدس مشهد)، فصلنامه مدیریت بازرگانی، دوره 10، شماره 4، صص. 834-815.
4)      جوادی، شهره (1397) گردشگری آئینی بازخوانی باورهای اجتماعی در مراسم آئینی، مجله علمی منظر، دوره 10، شماره 42، صص. 21-4.
5)      حاتمی‌نژاد، حسین؛ حبیبیان، بهار؛ امیرشکاری، مریم (1395) اولویت‌بندی راهبردهای توسعه گردشگری مذهبی شهر دزفول، فصلنامه گردشگری شهری، زمستان 1395، دوره 3، شماره 1، صص. 76-59.
6)      حسینی پور، سید احسان؛ رضایی دولت‌آبادی, حسین؛ کاظمی, علی (1395) بررسی عوامل کشش و رانش مؤثر بر نیت سفر گردشگری مذهبی و نحوه تأثیر آن‌ها (شهر قم)، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 11، شماره 36، صص. 124-109.
7)      ضیایی، محمود و تراب احمدی، مژگان (1391) شناخت صنعت گردشگری با رویکرد سیستمی، چاپ اول، تهران: نشر علوم اجتماعی.
8)      عربشاهی، معصومه؛ بهبودی، امید؛ کشفی، سید محمدامین (1396) تحلیل نقش عوامل رانشی و کششی در توسعه گردشگری مذهبی در شهر مقدس قم، فصلنامه گردشگری و توسعه، دوره 6، شماره 3، صص. 79-58.
9)      فیروزجائیان گلوگاه، علی‌اصغر؛ یوسفی، ندا؛ میر محمد تبار، سید احمد (1393) تحلیل کارکردی گردشگری مذهبی در ایران (فرا تحلیلی از تحقیقات موجود)، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، بهار 1393، دوره 3، شماره 8، صص 165-143.
10)   فیض‌آبادی، مصطفی و وزیری محبوب، سیدجمال (1390) ضرورت مطالعات آینده‌پژوهشی و روش‌های آن در توسعه گردشگری مذهبی، کنفرانس میقات الرضا، 2 اسفند 1390، مشهد.
11)   قنبری برزیان، علی (1396) تبیین ذائقه گردشگری مذهبی در جامعه ایران با تأکید بر جوانان؛ موانع و چالش‌ها، فصلنامه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، دوره 6، شماره 21، صص. 135-116.
12)   محمدی، جمال؛ صالحی، صادق؛ نیک‌فال، زینب (1396) پدیدارشناسی تجربه گردشگران اماکن مذهبی (مورد مطالعه: اماکن زیارتی شهرستان هرسین، فصلنامه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، دوره 6 شماره 21، صص. 55-34.
13)   مرکز آمار ایران (1395) نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395.
14)   معاون، زهرا؛ موحد، مجید؛ طبیعی، منصور (1396) معنایابی و گردشگری مذهبی: مطالعه مردم‌نگارانه، فصلنامه جامعه‌پژوهی فرهنگی، دوره 8، شماره 4، صص. 161-137.
15)   ملازم الحسینی، محمدکاظم؛ رجوعی، مرتضی؛ مرادی، محسن (1396) تأثیر توسعه اماکن گردشگری بر رضایت‌مندی گردشگران مذهبی (مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد)، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 12، شماره 39، صص. 142-123.
16)   موسوی، میرنجف؛ عبدالله‌زاده، مهدی؛ باقری کشکولی، علی (1394) گردشگری مذهبی ماهیت و مفاهیم، چاپ اول، تهران: نشر آراد کتاب.
17)   موسوی، میرنجف و سلطانی، ناصر (1393) تحلیلی بر نقش گردشگری مذهبی در توسعه شهری (مطالعه موردی: امام‌زاده جعفر (ع) یزد)، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره 5، شماره 18، صص.94-77.
18)   یوسفی، جواد (1397) تحلیل اهمیت-عملکرد خدمات گردشگری مذهبی (موردمطالعه شهرستان بیرجند)، فصلنامه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، بهار 1397، دوره 7، شماره 24، صص.58-38.
19)   Ajit, KiranShinde. (2004) Quest for Good Governance, Contribution Find Potential of Religious Institutions as Stakeholdersh.
20)   Amin, Mohamed Mostafa. (2013) Religious Tourism in Egypt: A Case StudyAnalysis the American University in Cairo, School of Global Affairs and Public Policy.
21)   Cantemir, Dimitrie. (2015) The Role of media in Promoting Religious Tourism in Romania. Journal of Procedia, Social and Behavioral Sciences Journal, Vol.188, pp. 302 – 306.
22)   Czernek, Katarzyna. (2016) Determinants of cooperation in a tourist region, Annals of Tourism Research Journal, Vol.40, pp. 83–104.
23)   Dora, veronicadalla. (2015) Sacred Space Unbound, Environment and Planning D: Society and Space, no. 13, Available at:www.societyandspace.com.
24)   DuranSanches, Amador. & Alvarez-García, Jose. & Río-Rama, Del. & Oliveira, Cristiana. (2018) Religious Tourism and Pilgrimage: Bibliometric Overview, Journal of Religions, Vol.9, No.249, pp.1-15.
25)   Goeldner, Charls. & Ritchie, J.R Brent. (2011) Tourism-Principles, Practices, Philosophies, edition12, Publisher Johne Wiley & Sons New Jersey.
26)   Huang, Keji. & Pearce, Philip. (2019) Visitors' perceptions of religious tourism destinations, Journal of Destination Marketing & Management, Vol.14, No.1, pp. 100-371
27)   Kozak, Martin. & Rimmingtom, Martin. (2016) Tourist satisfaction with Mallorca Spain,as an off-season holiday destination, Journal of Travel research, Vol.38, No.3, pp.260-269.
28)   Mayer, Guenter. (2004) New research network for Islamic tourism new research network for Islamic tourism, Journal of Islamic Tourism, No.11, pp. 55-74.
29)   Robinson, Mike. & Smith, Melain k. (2006) Cultural Tourism in a Changing World (Politics, Participation and (Re) Presentation, Edition 1, Publisher Channel View Publications of University of California.
30)   Santos, Mgmp. (2003) Religious tourism: contributions towards a clarificationof concepts,” in C. Fernandes, F. McGettigan, and J. Edwards (eds) ReligiousTourism and Pilgrimage, ATLAS Special Interest Group, 1st Expert Meeting,Fatima, Portugal: Tourism Board of Leiria/Fatima, pp.27-42.
31)   Siti, AnisLaderlah. & Suhaimiab, Rahman. & Khairil, Awang. (2011) A study on Islamic Tourism: A Malaysian Experience, 2nd International Conference on Humanities, Historical and Social Sciences, Singapore.
32)   Wang, Wanfei. & Chen, Joseph. & Huang, Keji. (2015) Religious Tourist Motivation in Buddhist Mountain: The Case from China, Asia Pacific, Journal of Tourism Research,Vol.21, No,1, pp.1-16.
33)   Zhang, yingzi. & Wei, Tao. (2017) Typology of religious spaces in the urbanhistorical area of Lhasa, Tibet, Journal of Frontiers of Architectural Research,Vol.6, No.3, pp. 384-400.
34)   https://www.e-unwto.org/2018.