تبیین راهبردهای توسعه گردشگری خلاق در شهر رشت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار شهرسازی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

3 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

از جمله مهم‌ترین ذخایر فرهنگی و معنوی گیلان می‌توان به فرهنگ غذایی غنی و متنوع آن اشاره نمود. باوجود گذشت چند سال از کسب عنوان شهر خلاق غذا و خوراک به نظر می‌رسد که شهر رشت نتوانسته به‌خوبی از این پتانسیل در راستای توسعه گردشگری شهری خلاق استفاده نماید. فقدان نگاه و چهارچوب برنامه ریزی راهبردی در این زمینه منجر گردیده است مجموعه اقدامات مدیریت شهری یکپارچگی و هماهنگی مناسبی نداشته باشند. ازاین‌رو کنش شهرداری رشت و سایر بازیگران در توسعه گردشگری خلاق شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌هایی مقطعی، پراکنده و غیر هماهنگ بوده است. لذا هدف اصلی مقاله حاضر به دنبال ارزیابی شاخص‌های خلاقیت شهری در رشت و ارائه راهبردهایی در جهت توسعه گردشگری خلاق شهری در این شهر است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی - کمی با ماهیت کاربردی است. برای جمع‌آوری اطلاعات تعداد 393 پرسشنامه از طریق ساکنین تکمیل‌شده است. داده‌های حاصل با استفاده از آزمون‌های دوجمله‌ای، همبستگی و تحلیل عاملی اکتشافی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. پس از تجزیه‌وتحلیل داده‌های آماری، راهبردهای پیشنهادی از طریق مدل استراتژیک SOAR ارائه‌شده‌اند. نتایج تجزیه‌وتحلیل پرسشنامه‌ها نشان می‌دهد در میان شاخص‌های شهر خلاق وضعیت شاخص اقتصادی شهر رشت نسب به سایر شاخص‌ها بهتر است. همچنین شاخص امکانات و اقدامات آموزشی دارای پایین‌ترین سطح در میان شاخص‌های شهر خلاق رشت است. لذا افزایش آموزش فرهنگ و هویت بومی، خلق جشنواره‌های نوآورانه و تقویت زیرساخت‌های شهری گردشگری موضوعاتی محوری در راهبردهای پیشنهادی هستند.

کلیدواژه‌ها


1)      اسدی، احمد و سامی، ابراهیم (1397) ارزیابی میزان تطابق شهر قاین با شاخص‌های شهر خلاق، فصلنامه علمی پژوهشی نگرش نو در جغرافیای انسانی، سال 10، شماره 4، صص. 13-26.
2)      ایراندوست، کیومرث و غلامی زارچی، مصطفی (1394) ارتقای فرصت حضور و مشارکت مردم با استفاده از معرفی گونه‌های فضای عمومی شهر خلاق، نشریه معماری و شهرسازی هنرهای زیبا، دوره 20، شماره 2، صص. 58-47.
3)      بابایی همتی، روشن و موسوی، نرجس (1393) گردشگری خلاق، چاپ اول، گیلان: انتشارات جوانان موفق.
4)      بذرافشان، جواد و بامری، علی (1397) بررسی و تحلیل وضعیت گردشگری خلاق در شهر زاهدان، فصلنامه برنامه ریزی منطقه‌ای، پاییز 1397، سال 8، شماره 31، صص. 180-167.
5)      پوراحمد، احمد؛ حمیدی، اکبر؛ فرهادی، ابراهیم؛ حسین پور، مهدی (1395) ارزیابی چالش‌ها و فرصت‌های ایجاد شهر خلاق در مناطق آزاد تجاری (مطالعه موردی، منطقه آزاد تجاری ارس)، مطالعات برنامه ریزی و سکونتگاه‌های انسانی، سال 11، شماره 37، صص. 18-1.
6)       آبادی، جعفر؛ اصغری، محمد؛ سلطانی، اکبر؛ محمدی، سیده مؤمنه (1392) سری آمار: همبستگی و رگرسیون، مجله دیابت و لیپید ایران، دوره 12، شماره 6، صص. 506-479.
7)      خراسانی، محمدامین؛ حیدری، قاسم (1398) مدیریت راهبردی توسعه گردشگری تفرجی شهرستان شهریار با اتکا به مدل PESTEL، نشریه گردشگری شهری، دوره 6، شماره 4، صص. 94-73.
8)       رفیعیان، محسن (1389) درآمدی بر مناطق و شهرهای خلاق، مجله شهرداری‌ها، سال 11، شماره 100، صص. 12-6.
9)       سرور، رحیم؛ اکبری، مجید؛ امانی، مریم؛ طالشی انبوهی، مرضیه (1395) تحلیل کارایی محلات شهری ازلحاظ شاخص‌های شهر خلاق، جغرافیا (فصلنامه انجمن جغرافیای ایران)، سال 14، شماره 48، صص. 351-322.
10)    شاطریان، محسن؛ حیدری سورشجانی، رسول؛ ورفی نژاد، ژیلا (1396) اثرات توان گردشگری در گسترش زیرساخت‌ها و ایجاد شهر خلاق، جغرافیا (فصلنامه انجمن جغرافیای ایران)، سال 15، شماره 52، صص. 216-201.
11)    شاطریان، محسن؛ حیدری سورشجانی؛ رسول؛ ورفی نژاد، ژیلا (1398) مدل‌سازی تأثیرات گردشگری شهری بر کیفیت زندگی و شهر خلاق در شهر کرمانشاه، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، سال 9، شماره 33، صص. 60-51
12)    شبانی، امیرحسین؛ ایزدی، محمد سعید (1395) رویکرد نوین به بازآفرینی شهر خلاق، نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی، سال 14، شماره 2، صص. 63-54.
13)    شمسی، خضر؛ کرکه آبادی، زینب؛ کامیابی، سعید (1397) مروری بر مفهوم شهر خلاق با تأکید بر سنجش وضعیت خلاق شهری، فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دوره 13، شماره 2، صص. 441-425.
14)   شهابیان، پویان و رهگذر، عرفانه (1391) پیوند محیط خلاق با شهر، نشریه منظر، تابستان 1391، دوره 4، شماره 19، صص. 73-67.
15)   صحراییان، زهرا و موحد، علی (1396) تحلیل و شناسایی پهنه‌های زمینه‌ساز توسعه خلاق بافت فرسوده با تأکید بر گردشگری، آمایش جغرافیایی فضا، سال 7، شماره 26، صص.47-31.
16)   ضرابی، اصغر؛ موسوی، میرنجف؛ باقری کشکولی، علی (1393) بررسی میزان تحقق‌پذیری شهر خلاق (مقایسه تطبیقی بین شاخص‌های توسعه پایدار شهری و معیارهای ایجاد شهر خلاق، نمونه موردمطالعه: شهرهای استان یزد)، جغرافیا و توسعه فضای شهری، سال 1، شماره 1، صص. 17-1.
17)   عزت پناه، بختیار (1399) تبیین نیروهای پیشران مؤثر بر آینده توسعه صنعت گردشگری در شهرهای مرزی (مطالعه موردی: شهر بانه)، نشریه گردشگری شهری، دوره 7، شماره 1، صص. 87-69.
18)   فتوحی مهربانی، باقر؛ کلانتری، محسن؛ رجایی، سید عباس (1395) شهر خلاق و شاخص‌های شهر خلاق ایرانی، جغرافیا (فصلنامه انجمن جغرافیای ایران)، سال 14، شماره 51، صص. 118-101.
19)   قربانی، رسول؛ حسین‌آبادی، سعید؛ طورانی، علی (1392) شهرهای خلاق، رویکردی فرهنگی در توسعه شهری، فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 3، شماره 11، صص. 18-1.
20)   کلانتری، بهرنگ؛ یاری قلی، وحید؛ رحمتی، اکبر (1391) فضای جمعی و شهر خلاق، مجله منظر، دوره 4، شماره 19، صص. 79-74.
21)   Adams, Rob. (2005) What Make a Creative City? Journal of Australians Planner, Vol.42, No.1, pp. 20-21.
22)   Cela, Ariana. & Knowles-Lankford, Jill. & Lankford, Sam. (2007) Local Food Festivals in Northeast Iowa Communities: A Visitor and Economic Impact Study, Managing Leisure, Vol.12, No.2-3, pp. 171-186.
23)   Comunian, Roberta. & Taylor, Calvin. & Smith, David N. (2014) The role of universities in the regional creative economies of the UK: hidden protagonists and the challenge of knowledge transfer, European planning studies, Vol.22, No. 12, pp. 2456-2476.
24)   Cudny, Waldemar. (2016) Festivalisation of Urban Spaces: Factors, Processes and Effects, Publisher Springer.
25)   Del Barrio, Maria Jose. & Devesa, Maria. & Herrero, Luis Cesar. (2012) Evaluating Intangible Cultural Heritage: The Case of Cultural Festivals, City, Culture and Society, Vol.3, No.4, pp.235-244.
26)   Della Lucia, Maria. & Trunfio, Mariapina. & Go, Frank M. (2017) Heritage and urban regeneration: Towards creative tourism, Publisher Springer Cham.
27)   Duxbury, Nancy, & Richards, Greg. (2019) A Research Agenda for Creative Tourism, Publisher Edward Elgar.
28)   Filiz Kara bag, Solmaz. & Cihan Yavuz, Mehmet. & Berggren, Christian. (2010) The Impact of Festivals on City Promotion: A Comparative Study of Turkish and Swedish Festivals, Original Scientific Paper, Vol.59, No.4, pp.447-464.
29)   Florida, Richard. & Mellander, Charlotta. & King, Karen. (2015) The Global Creativity Index 2015, Publisher Martin Prosperity Institute.
30)   Gospodini, Aspa. (2001) Urban Design, Urban Space Morphology, Urban Tourism: An Emerging New Paradigm concerning Their Relationship, European Planning Studies, Vol.9, No.7, pp. 925-934. 
31)   Grodach, Carl. (2012) Before and after the creative city: The politics of urban cultural policy in Austin, Texas, Journal of Urban Affairs, Vol.34, No.1, pp.81-97.
32)   Hartley, John. & Potts, Jason. & MacDonald, Trent. (2012) The CCI Creative City Index 2012, Cultural Science Journal, Vol.5, No.1, pp. 138-145.
33)   Hollows, Joanne. & Jones, Steve. & Taylor, Ben. & Dowthwaite, Kimberley. (2014) Making sense of urban food festivals: Cultural regeneration, disorder and hospitable cities, Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events, Vol.6, No.1, pp.1-14.
34)   Johansson, Marjana. & Kociatkiewicz, Jerzy. (2011) City Festival: Creativity and Control in Staged Urban Experiences, European Urban and Regional Studies, Vol.18, No.4, pp.392-405.
35)   Kowalczyk, Andrzej. & Derek, Marta. (2020) Gastronomy and Urban Space: Changes and Challenges in Geographical Perspective, edition1, Publisher Springer Nature Spain.
36)   Law, Rob. (2005) eTourism: Information Technology for Strategic Tourism Management by Dimitrios Buhalis, Journal of Hospitality &Tourism Research, Vol.20, No.1, pp. 134-136.
37)   Lewis, Nathaniel M. & Donald, Betsy. (2010) A New Rubric for ‘Creative City’ Potential in Canada’s Smaller Cities. Urban Studies, Vol.47, No.1, pp. 29-54.
38)   Lyck, Lise. & Long, Phil. & Grige, Allan. Xenius. (2012). Tourism, Festivals and Cultural Events in Times of Crisis, edition1, Publisher Frederiksberg Bogtrykkeri Denmark.
39)   Marques, Lenia & Borba, Carla. (2017) Co-Creating the City: Digital Technology and Creative Tourism, Tourism Management Perspectives, Vol.24, No.10, pp. 86-93.
40)   Montoya, M.J.R. & Stasiewicz, Claire. (2020) Leveraging Historical Shifts in the World Economy: Systems of Patronage and Supportive Ecosystems for Creative and Cultural Enterprise, International Journal of Entrepreneurship and Small Business, Vol.40, No.2, pp.247-269.
41)   O'Sullivan, Diane. & Pickernell, David. & Senyard, Julienne. (2009) Public Sector Evaluation of Festivals and Special Events. Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events, Vol.1, No.1, pp.19-36.
42)   Pappalepore, Ilaria. & Maitland, Robert. & Smith, Andrew. (2014) Prosuming Creative Urban Areas. Evidence from East London, Annals of Tourism Research, Vol.44, No.16, pp.227-240.
43)   Quinn, Bernadette. (2019) A Comment on: Arts Festivals, Urban Tourism and Cultural Policy, Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events, Vol.2, No.3, pp. 264-279.
44)   Richards, Greg. (2010) Creative Tourism and Cultural Event, edition1, Publisher Tiburg University Tilburg.
45)   Rojas Rabaneda, Antonio. (2019) La recreación histórica en Cataluña como recurso de la socialización del conocimiento, Her&Mus. Heritage and Museography, Vol.20, pp. 123-147.
46)   Ronan, M. (2016) The Creative City: Full STEAM Ahead, Publisher Routledge.
47)   Sasaki, Masayuki. (2008) Developing Creative Cities through Networking, Policy Science, Vol.15, No.3, pp.77-88.
48)   Yu, Chung-En. & Sun, Runsheng. (2019) The Role of Instagram in the UNESCO's Creative City of Gastronomy: A Case Study of Macau, Tourism Management, Vol.75, No.10, pp. 257-268.