بررسی گردشگری چند حسی در شهر تبریز با رویکرد حس مکان

نوع مقاله : مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناس ارشد جهانگردی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشیار جهانگردی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

3 استادیار جهانگردی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

در چند سال اخیر بازار گردشگری در شهر تبریز رشد قابل‌توجهی داشته و جذابیت چند حسی در این شهر می‌تواند قدرت جذب گردشگران داخلی و خارجی را افزایش دهد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین حس مکان به‌عنوان یکی از شاخصه‌های گردشگری حسی و جذب گردشگر، به دنبال پاسخ سؤال است که بین ابعاد حس مکان و جذب گردشگر در شهر تبریز چه ارتباطی وجود دارد؟ خصوصیات کالبدی، معانی و فعالیت‌ها، سه‌پایه هویت مکانرا شکل می‌دهند و تعامل انسان با این سه عنصر، حس مکان را خلق می‌نماید؛ بر این اساس، در این پژوهش، حس مکان با سه بعد کالبدی، معنایی و فعالیتی سنجیده شده و رابطه آن با جذب گردشگر موردبررسی قرارگرفته است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و از نوع پیمایشی بوده و کاربردی می‌باشد. جامعه آماری پژوهش شامل گردشگران داخلی و بین‌المللی شهر تبریز در سال 97-98 و روش نمونه‌گیری احتمالی بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر برآورد گردید. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای آماری SPSS و SmartPLS استفاده‌شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که بین متغیر کالبدی حس مکان و جذب گردشگر، رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین متغیر معنایی و فعالیتی حس مکان با متغیر جذب گردشگر نیز ارتباط معناداری برقرار است و در این‌ بین، متغیر معنایی بیشتر از دو متغیر دیگر، تغییرات متغیر وابسته را تبیین می‌کند و متغیر کالبدی و فعالیتی در اولویت بعدی قرار می‌گیرند. نتایج این پژوهش آن دسته از شاخص‌های حس مکان را که در جذب گردشگر شهری نقش بیشتری را ایفا می‌کنند، شناسایی نموده است.

کلیدواژه‌ها


1)     ایزدی جیران، اصغر (1393) طراحی حسی شهر: به‌سوی گردشگری چند حسی در تبریز، نخستین سمینار علمی تخصصی جاذبه ها و دافعه‌های گردشگری آذربایجان شرقی، تبریز.
2)     ایمان، محمدتقی؛ هاشمی، سیده سمیه؛ طبیعی، منصور (1397) کاوش مردم نگارانه حس مکانی گردشگران در میراث فرهنگی شهر شیراز، مطالعات ملی، دوره 19، شماره1، صص.34-21.
3)     بارانی، هانیه (1395) حس مکان و ایجاد آرامش در تقویت توریسم درمانی، کنفرانس بین‌المللی مهندسی معماری و شهرسازی، تهران، دبیرخانه دائمی کنفرانس.
4)     بیگلریان، فرشته و قبادیان، وحید (1394) تحلیل حس تعلق به مکان در طراحی مجتمع اقامتی-توریستی با رویکرد معماری پایدار (محدوده موردمطالعه: شهرستان کلاردشت)، کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد چالوس.
5)     خاماچی، بهروز (1389) شهر من تبریز، چاپ دوم، تبریز: نشر ندای شمس.
6)     طاهری، مصطفی و انصاری، آذرنوش (1395) تأثیر ارزش ادراکی دریافت شده و حس مکان بر وفاداری گردشگران (مطالعه موردی: استان همدان)، مطالعات اجتماعی گردشگری، دوره 4، شماره 8، صص.180-155.
7)     مشاوران نقش محیط (1395) طرح توسعه و عمران شهر تبریز.
8)     مولایی، احمدرضا؛ صنایعی، علی؛ انصاری، آذرنوش (1397) شناسایی و سنجش پیشران‌های کلیدی مؤثر در تعیین حس مکان مقاصد گردشگری (مطالعه موردی: شهر اصفهان)، فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره 7، شماره 26، صص.67-52.
9)     Briggs, S. (2001) Successful tourism marketing: a practical handbook, Kogan Page Publishers.
10)  Carmona, M. & Punter, J. (2013)The design dimension of planning: theory, content and best practice for design policies, Routledge.
11)  D'Órey, F. & Cardoso, A. & Abreu, R. (2019) Tourist'Sense of Place, an Assessment of the Sense of Place in Tourism Studies: The Case of Portugal, Academy of Strategic Management Journal, Vol.18, No.1, pp.1-14.
12)  Ebejer, J. (2014) Meaning of place and the tourist experience, Institute for Tourism, Travel and Culture University of Malta, Received by: https://www. um. edu. mt/library/oar/handle/ 123456789/16638
13)  Gehl, J. (2011) Life between buildings: using public space, Island Press.
14)  Gehl, J. (2013) Cities for people, Island press.
15)  Jackson, J. B. (1994) A sense of place, a sense of time, Yale University Press.
16)  Larice, M. & Macdonald, E. (Eds.) (2013) The urban design reader, Routledge.
17)  Lynch, K. (1981) A Theory of GoodCity Form, the MIT Press, Cambridge, MA.
18)  Montgomery, J. (1998) Making a city: Urbanity, vitality and urban design, Journal of urban design, Vol.3, No.1, pp.93-116.
19)  Norberg-Schulz, C. (2000) Principles of modern architecture, A. Papadakis.
20)  Postma, A. & Buda, D. M. & Gugerell, K. (2017) The future of city tourism, Journal of Tourism Futures, Vol.3, No.2, pp.95-101.
21)  Rahman, N. H. A. & Khalifah, Z. & Ismail, H. N. (2015) The Senses In Tourism: Why Is It Important?, The International Conference on Hospitality, Leisure, Sports, and Tourism, Bangkok, Thailand, pp.310-318.
22)  Rasouli, M. (2013) Analysis of Activity Patterns and Design Features Relationships in Urban Public Spaces Using Direct Field Observation, Activity Maps and GIS, Mel Lastman Square in Toronto as a Case Study (Master's thesis in planing, University of Waterloo).
23)  Relph, E. (2009) A pragmatic sense of place, Environmental and architectural Phenomenology, Vol.20, No.3, pp.24-31.
24)  Shamai, S. & Ilatov, Z. (2005) Measuring sense of place: Methodological aspects, Tijdschrift voor economische en sociale geografie, Vol.96, No.5, pp.467-476.
25)  Shekari, F. & Azizi, F. (2018) Modeling the Relationship between Sense of Place, Social Capital and Tourism Support, Iranian Journal of Management Studies, Vol. 11, No.3, pp.547-572.
26)  Smith, S. (2015) A sense of place: Place, culture and tourism, Tourism Recreation Research, Vol.40, No.2, pp.220-233.
27)  Steele, F. (1981) The sense of place, CBI publishing company.
28)  Tucker, D. I. & Johnston, C. S. & Leviston, Z. & Jorgensen, B. S. & Nancarrow, B. E. (2006) Sense of place: Towards a methodology to value externalities associated with urban water systems. The Hawkesbury-Nepean Case Study, Publisher CSIRO.
29)  Van Hoven, B. (2011) Multi-sensory tourism in the Great Bear Rainforest, Journal of the Association of Icelandic Geographers, Vol.25, pp.31-49.
30)  Wetzels, M. &Odekerken-Schroder, G. & Van Oppen, C. (2009) Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration, MISquarterly, pp.177-195.
31)  Wong, W. (1993) Principles of form and design, John Wiley & Sons.
32)  Zhu, H. & Liu, J. & Wei, Z. & Li, W. & Wang, L. (2017) Residents’ attitudes towards sustainable tourism development in a historical-cultural village: Influence of perceived impacts, sense of place and tourism development potential, Sustainability, Vol.9, No.1, pp.1-16.
33)  Cultural Heritge, Handcraft and Tourism Organization of East Azerbaijan, https://www.eachto.ir/
34)  Iran Meteorological Organization, http://www.irimo.ir/
35)  IraanNationalCartographicCenter, http://www.ncc.org.ir/