بررسی تأثیر ابعاد اجتماعی تاب‌آوری شهری بر توسعه پایدار گردشگری مطالعه موردی: شهر محمودآباد

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد نور دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد نور دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد نور دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران.

4 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد نور دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران

چکیده

شهرها مقصد اصلی گردشگری به شمار رفته و امروزه گردشگری به یکی از موتورهای محرکه توسعه شهری و بازسازی آن تبدیل‌شده است. بر این اساس شهرهای گردشگری به دلیل نقش غالب گردشگری در توسعه خود غالباً منحصربه‌فرد در نظر گرفته‌شده و در معرض اختلال‌های خارجی قرار دارند. مبتنی بر این دیدگاه نیز تاب‌آوری برای درک توانایی اجتماع در توسعه صنعت گردشگری به روشی پایدار مهم به شمار می‌رود در این تحقیق تلاش شد تأثیر ابعاد اجتماعی تاب‌آوری شهری بر توسعه پایدار گردشگری موردبررسی قرار گیرد. مطالعه حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارشناسان و مسئولان حوزه شهری و گردشگری شهر محمودآباد و شهرداری شهر محمودآباد، به تعداد 80 نفر که در سال 1398 اشتغال به کار دارند و به دلیل حجم کم نمونه، تمام جامعه آماری به‌عنوان نمونه و به روش نمونه‌گیری سرشماری انتخاب شد. روایی ابزار تحقیق با استفاده از مدل تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه‌شده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و SMART PLS با روش آمار توصیفی و مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام شد. یافته‌ها نشان داد که تاب‌آوری اجتماعی با ضریب مسیر 689/0 بر توسعه پایدار گردشگری در شهر محمودآباد تأثیر مثبت و معناداری دارد به‌گونه‌ای که تاب‌آوری اجتماعی قادر است 5/47 درصد از واریانس متغیر وابسته (توسعه پایدار گردشگری) را تبیین نماید. همچنین ابعاد تاب‌آوری اجتماعی، بعد حمایت اجتماعی با ضریب مسیر 502/0، بعد دل‌بستگی مکانی با ضریب مسیر 222/0، بعد آگاهی با ضریب مسیر 194/0، بعد مشارکت با ضریب مسیر 188/0 و بعد اعتماد نهادی با ضریب مسیر 163/0 به ترتیب بیشترین تأثیر مثبت و معنادار را بر توسعه پایدار گردشگری در شهر محمودآباد داشتند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اسکندری نوده، محمد؛ قلی پور، یاسر؛ فلاح حیدری، فاطمه؛ احمدپور، ایوب (1398) شناسایی ابعاد تاب‌آوری و تأثیر آن بر پایداری شهری (مطالعه موردی: شهر رشت)، جغرافیا و پایداری محیط، سال 9، شماره 3، صص. 77-63.
  2. پورمحمدی، محمدرضا؛ هادی، الهام؛ هادی، الناز (1398) تبیین ابعاد اجتماعی- اقتصادی تاب‌آوری شهری در برابر زلزله مطالعه موردی: منطقه ۴ شهر تبریز، دانش پیشگیری و مدیریت بحران، سال 9، شماره 1، صص. 89-78.
  3. حسینی، علی؛ یدالله نیا، هاجر؛ محمدی، منصوره؛ شکاری، سعید (1399) تحلیل تاب‌آوری اجتماعی بر اساس شاخص‌های سرمایه اجتماعی در شهر تهران، فصلنامه شهر پایدار، سال 3، شماره 1، صص. 39-29.
  4. خوش‌فر، غلامرضا (1395) اعتماد نهادی و سرمایه‌گذاری در واحدهای گردشگری (مطالعه موردی: استان گلستان)، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 5، شماره 16، صص. 70-47.
  5. ذاکر حقیقی، کیانوش و اکبریان، زهرا (1394) تحلیل قیاسی میزان تاب‌آوری اجتماعی در محلات تاریخی-مسکونی و تدوین یک برنامه راهبردی-عملیاتی برای ارتقای آن (موردمطالعه: محلات برج قربان و چرچره شهر همدان)، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، سال 12، شماره 22، صص. 48–
  6. رنجبر، زینت؛ شکری فیروزجاه، پری؛ جانباز قبادی، غلامرضا (1400) سنجش میزان تاب‌آوری شهرهای ساحلی با تأکید بر نقش گردشگری نمونه موردی: شهرهای ساحلی غرب استان مازندران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال ۲۱، شماره ۶۲، صص. 412-383.
  7. روستا، مجتبی؛ ابراهیم‌زاده، عیسی؛ ایستگلدی، مصطفی (1397) ارزیابی میزان تاب‌آوری اجتماعی شهری مورد شناسی؛ شهر زاهدان، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 9، شماره 32، صص. 14-1.
  8. ساسان‌پور، فرزانه؛ آهنگری، نوید؛ حاجی‌نژاد، صادق (1396) ارزیابی تاب‌آوری منطقه 12 کلان‌شهر تهران در برابر مخاطرات طبیعی، نشریه تحلیل مخاطرات محیطی، سال 4، شماره 3، صص.98-85.
  9. قدمی، محسن (1394) آسیب‌شناسی چالش‌های توسعه پایداری گردشگری. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال 8، شماره 1، صص. 97-85.
  10. کمانداری، محسن؛ اجزا شکوهی، محمد؛ رهنما، محمدرحیم (1397) تحلیل فضایی شاخص‌های اجتماعی تاب‌آوری شهری در مناطق چهارگانه شهر کرمان، جغرافیای اجتماعی شهری، سال 5، شماره 2، صص. 85-69.
  11. محمدی، اکبر؛ آشوری، کسری؛ محمد بشیر، رباطی (1396) تبیین و ارزیابی مؤلفه‌های تاب‌آوری نهادی و اجتماعی در سکونتگاه‌های خودانگیخته شهری مطالعه موردی: ناحیه منفصل شهری نایسر شهر سنندج، مطالعات شهری، دوره6، شماره 22، صص. 88-75.
  12. موحد، سپیده و طبیبیان، منوچهر (1398) چارچوبی برای تدوین الگوی تاب‌آوری بوم شناسانه شهر، فصلنامه مطالعات شهری، سال 9، شماره 33، صص. 126-109.
  13. موحد، مجید؛ عنایت، حلیمه؛ غفاری نسب، اسفندیار؛ البرزی، صدیقه؛ مظفری، روح الله (1391) عوامل مرتبط با انتخاب سزارین در میان زنان باردار ساکن شهر شیراز، مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا، سال 2، شماره 2، صص. 78-73.
  14. موسوی، سید نجم‌الدین؛ سپهوند، رضا؛ جعفری، سلیمان؛ جعفری، افسانه (1397) بررسی نقش دین‌داری در اعتماد و مشارکت اجتماعی دانشجویان دانشگاه لرستان. مدیریت سرمایه اجتماعی، سال 5، شماره 4، صص. 649-629.
  15. نوروزی، اکرم؛ سرور، رحیم؛ مهدوی؛ حاجیلوئی، مسعود (1396) سنجش مؤلفه‌های مؤثر اجتماعی در تاب‌آوری منطقه ۱۲ شهر تهران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال ۳۲، شماره 4، صص. 104-86.
  16. Ainuddin, S. & Routray, J. K. (2012) Community resilience framework for an earthquake prone area in Baluchistan, International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol. 2, pp. 25-36.
  17. Allen, B. & Tamindael, L. E. & Bickerton, S. H. & Cho, W. (2020) Does citizen coproduction lead to better urban services in smart cities projects? An empirical study on e-participation in a mobile big data platform, Government Information Quarterly, Vol.37, No.1, pp.1-18.
  18. Allen, L. R. & Cox, J. & Cooper,N. L. (2006) The impact of a summer day camp on the resiliency of disadvantaged youths, Physical Education, Recreation, Vol.77, No.1, pp.17-23.
  19. Awedyk, M. & Niezgoda, A. (2018) Resilience planning as an opportunity for future sustainable development in tourism, Operations Research and Decisions, Vol.28, pp.23-40.
  20. Bastaminia, A. & Rezaei, M.R. & Dastoorpoor, M. (2017) Identification and evaluation of the components and factors affecting social and economic resilience in city of Rudbar, Iran, International Journal of Disaster Risk Reduction, Vol.22, pp.269–280.
  21. Brown, S. (2015) Improving Mental Health through Social Support: Building Positive and Empowering Relationships, British Journal of Social Work, Vol. 12, pp.1-15.
  22. Bush, J. & Doyon, A. (2019) Building urban resilience with nature-based solutions: How can urban planning contribute?, Cities, Vol.95, pp1-8.
  23. Carlson, B. E. & Cacciatore, J. & Klimek, B. (2012) A risk and resilience perspective on unaccompanied refugee minors, Social work, Vol.57, No.3, pp.259-269.
  24. Casakin, H. & Hernández, B. & Ruiz, C. (2015) Place attachment and place identity in Israeli cities: The influence of city size, Cities, Vol. 42, pp.224–230.
  25. Cimellaro, G. P. & Renschler, C. & Bruneau, M. (2015) Introduction to Resilience Based Design (ABO) Computational Methods, Seismic Protection, Hybrid Testing and Resilience in Earthquake Engineering, Vol 33, pp. 151-183.
  26. Cutter, S. L. & Ahearn, J. A. & Amadei, B. & Crawford, P. & Eide, E. A. & Galloway, G. E. & Zoback, M. L. (2013) Disaster resilience: A national imperative, Environment: Science and Policy for Sustainable Development, Vol.55, No.2, pp.25-29.
  27. Dai, S. & Xu, H. & Chen, F. (2019) A hierarchical measurement model of perceived resilience of urban tourism destination, Social Indicators Research, Vol.145, No.2, pp.777-804.
  28. Eskandari Nodeh, Mohammad. & Qolipour, Yaser. & Fallah Heydari, Fatemeh. & Ahmadpour, Ayub. (2019) Identifying the dimensions of resilience and its effect on urban sustainability (Case study: Rasht), Geography and Environmental Sustainability, Vol. 9, No.3, pp. 63-77. [In Persian].
  29. Ghadami, Mohsen. (2015) Pathology of Challenges of Tourism Sustainability Development, Social Development Studies of Iran, Vol.8, No.1, pp.85-97. [In Persian].
  30. Henseler, J. & Ringle, C. M. & Sinkovics, R. R. (2009) The use of partial least squares path modeling in international marketing, In New challenges to international marketing, Emerald Group Publishing Limited. pp 1-14.
  31. Hernández, B. & Hidalgo, M.C. & Salazar-Laplace, M.E. & Hess, S. (2007) Place attachment and place identity in natives and non-natives, Journal of Environmental Psychology, Vol.27. No.4, pp.310–319.
  32. Holladay, P. J. & Powell, R. B. (2013) Resident perceptions of social–ecological resilience and the sustainability of community-based tourism development in the Commonwealth of Dominica, Journal of Sustainable Tourism, Vol.21, No.8, pp.1188-1211.
  33. Hosseini, Ali. & Yadollah Nia, Hajar. & Mohammadi, Mansoura. & Shekari, Saeed. (2020) Analysis of social resilience based on social capital indicators in Tehran, Sustainable City Quarterly, Vol.3, No.1, pp.29-39. [In Persian].
  34. kamandari, Mohsen. & Ajza shkohi, Mohammad. & Rahnama, Mohammad Rahim. (2019) Spatial analysis of social indicators of urban resilience in the four regions of Kerman, Urban Social Geography, Vol. 5, No. 2, pp.69-85. [In Persian].
  35. Khoshfar, Gholamreza. (2016) Institutional Trust and Investment in Tourism Units (Case Study: Golestan Province), Tourism Planning and Development, Vol.5, No.16, pp.47-70. [In Persian].
  36. Kraker, J. (2017) Social learning for resilience in social–ecological Systems,Current Opinion in Environmental, Sustainability, Vol.28, pp.100-107.
  37. Lucini, B. (2015) Disaster Resilience from a Sociological Perspective Exploring, Three Italian Earthquakes as Models for Disaster, Resilience Planning, Vol. 25, No. 4, pp. 1-14.
  38. Mohammadi, Akbar. & Ashyrian, Kasra. & Mohammad Bashir, Robati. (2016) Explaining and evaluating the components of institutional and social resilience in spontaneous urban settlements Case study: Naysar isolated urban area of Sanandaj, Urban Studies, Vol.6, No.22, p.75-88. [In Persian].
  39. Mousavi, Seyed Najmuddin. & Sepahvand, Reza. & Jafari, Suleiman. & Jafari, Afsaneh. (2015) The role of religiosity in trust and social participation of Lorestan University students, Social Capital Management, Vol.5, No.4, pp. 629-649. [In Persian].
  40. Movahed, Majid. & Enayat, Halima. & Ghaffari Nasab, Esfandiar. & Alborzi, Siddique. & Mozaffari, Ruhollah. (2012) Factors related to cesarean section selection among pregnant women living in Shiraz, Journal of Fasa University of Medical Sciences, Vol. 2, No. 2, pp. 73-78. [In Persian].
  41. Movahed, Sepideh & Tabibian, Manouchehr. (2019) A framework for developing a model of ecological resilience in the city. Journal of Urban Studies, Vol.9, No. 33, p.109-126. [In Persian].
  42. Nickerson, N. P. & Jorgenson, J. & Boley, B. B. (2016) Are sustainable tourists a higher spending market?, Tourism Management, Vol.54, pp.170-177.
  43. Nowruz, Akram. & Server, Rahim. & Mahdavi Hajiloui, Massoud. (2017) Assessing the effective social components in the resilience of the 12th district of Tehran, Geographical Research, Vol. 32, No. 4, pp. 86-104. [In Persian].
  44. Nunkoo, R. & Gursoy, D. (2016) Rethinking the role of power and trust in tourism planning, Journal of Hospitality Marketing & Management, Vol.25, No.4, pp.512-522.
  45. Nunkoo, R. (2017) Governance and sustainable tourism: What is the role of trust, power and social capital?, Journal of Destination Marketing & Management, Vol.6, No.4, pp. 277-285.
  46. Ong, A. D. & Edwards, L. M. & Bergeman, C. S. (2006) Hope as a source of resilience in later adulthood, Personality and Individual Differences, Vol.41, No.7, pp.1263-1273.
  47. Packer, J. & Ballantyne, R. & Hughes, K. (2014) Chinese and Australian tourists' attitudes to nature, animals and environmental issues: Implications for the design of nature-based tourism experiences, Tourism Management, Vol.44, pp.101-107.
  48. Pourmohammadi, Mohammad Reza. & Hadi, Alham. & Hadi, Elnaz. (2019) Explaining the socio-economic dimensions of urban resilience against earthquakes Case study: Region 4 of Tabriz, Knowledge of Crisis Prevention and Management, Vol.9, No.1, pp.78-89. [In Persian].
  49. Ranjbar, Zainb. & Shukri Firoozjah, Perry. & Janbaz Ghobadi, Gholamreza. (1400) Assessing the resilience of coastal cities with emphasis on the role of tourism Case study: West coastal cities of Mazandaran province, Journal of Applied Research in Geographical Sciences, Vol.21, No.62, pp.383-412. [In Persian].
  50. Rusta, Mojtaba. & Ebrahimzadeh, Isa. & Eastgoldi, Mostafa. (2018) Evaluation of urban social resilience Zahedan city, urban research and planning, Vol.9, No.32, pp.1-14. [In Persian].
  51. Sasanpour, Farzaneh. & Ahngari, Navid. & Hajinejad, Sadegh. (2017) Assessing the resilience of Tehran metropolitan area 12 against natural hazards, Journal of Environmental Risk Analysis, Vol. 4, No.3, pp.85-98. [In Persian].
  52. Shaw, D. & Scully, J. & Hart, T. (2014) the paradox of social resilience: How cognitive strategies and coping mechanisms attenuate resilience, Global Environmental Change, Vol.25, pp.194-203.
  53. Song, Z. & Soopramanien, D. (2019) Types of place attachment and pro-environmental behaviors of urban residents in Beijing, Cities, Vol.84, pp.112-120.
  54. Stedman, R. C. (2002) Toward a social psychology of place: Predicting behavior from place-based cognitions, attitude, and identity, Environment and behavior, Vol.34, No.5, pp. 561-581.
  55. Wu, Y. F. & Xu, H. G. & Lew, A. A. (2015) Consumption-led mobilized urbanism: Socio-spatial separation in the second-home city of Sanya, Mobilities, Vol.10, No.1, pp.136–154.
  56. Yu, C. P. & Chancellor, H. C. & Cole, S. T. (2011) Measuring residents’ attitudes toward sustainable tourism: sustainable tourism attitude scale, Travel research, Vol.50, No.1, pp. 57-63.
  57. Yuksel, A. & Yuksel, F. & Bilim, Y. (2010) Destination attachment: Effects on customer satisfaction and cognitive, affective and conative loyalty,Tourism management, Vol.31, No. 2, pp. 274-284.
  58. Zaker Haghighi, Kianoosh. & Akbarian, Zahra. (2015) Deductive Analysis of Social Resilience in Historical-Residential Sites and Development of a Strategic-Operational Plan for Its Promotion, No.22, pp.23–48. [In Persian].
  59. Zhang, Y. & Zhang, H. L. & Zhang, J. & Cheng, S. (2014) Predicting residents' pro-environmental behaviors at tourist sites: The role of awareness of disaster's consequences, values, and place attachment, Journal of Environmental Psychology, Vol.40, pp.131-146.
نشریه گردشگری شهری
دوره 8، شماره 3
آبان 1400
صفحه 1-16

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار