در دهههای اخیر، صنعت گردشگری تبدیل به یکی از تأثیرگذارترین صنایع در بخش اقتصاد کشورها شده است. با شیوع گسترده ویروس کرونا (کووید-19)، این صنعت به دلیل ماهیت خدماتی و ارتباط انسانی، بیش از سایر صنایع تحت تأثیر اثرات منفی قرار گرفت. بهطوریکه تا مدتها تمامی فعالیتهای گردشگری در سرتاسر جهان متوقف گردید. بنابراین، یکی از دغدغههای مدیران این بخش، بازیابی صنعت گردشگری است بهگونهای که بتواند مجدد جایگاه خود را پیداکرده و از بحران خارج شود. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل اصلی موثر بر بازیابی گردشگری در دوران پسا کرونا مبتنی بر تورهای مجازی و درنهایت ارائه مدل برای کلانشهر تهران میباشد. پژوهش حاضر، کاربردی و از حیطه محتوا و روش در زمره تحقیقات توصیفی- تحلیلی میباشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل خبرگان و متخصصان حوزه گردشگری و برنامهریزی شهری بوده و حجم نمونه آماری موردنظر در این پژوهش، به دلیل بهرهگیری از معادلات ساختاری، از طریق نرمافزار Sample power محاسبه و 148 نفر میباشند. بهمنظور تحلیل دادهها نیز از نرمافزارهای SPSS و Smart-PLS استفاده گردید. درنهایت، یافتههای حاصل از تحلیل دادهها نشان داد که سیاستگذاری و نهادها با ضریب 884/0، زیرساخت و تجهیزات مجازی با ضریب 652/0، تبلیغات و اطلاعرسانی با ضریب 637/0، درک از تورهای مجازی با ضریب 445/0، تمایل به بازدید از مقصد با ضریب 364/0 به ترتیب بیشترین تأثیر را بر بازیابی گردشگری پساکرونا دارند.
باقری، مسلم؛ مباشری، علیاصغر؛ نیکبخت، امین (1400) شناسایی و اولویتبندی راهکارهای ارتقاء کسبوکارهای گردشگری و مهماننوازی در پساکرونا، فصلنامه برنامهریزی و توسعه گردشگری، دوره 10، شماره 36، صص 127-103.
پوریانی، مسعود و فرحبخش، شیما (1391) نقش فناوری اطلاعات IT در مدیریت منابع انسانی، راهبرد توسعه، شماره 29، صص 247-234.
تقوی فرد، محمدتقی و اسدیان اردکانی، فائزه (1395) ارائه مدل توسعه گردشگری الکترونیکی با رویکرد مدلسازی ساختاری- تفسیری، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال یازدهم، شماره 33، صص 39-19.
چاکر رضا، شیوا؛ میرزائی، روزبه؛ تبریزی، نازنین (1398) نقش واقعیت مجازی در ایجاد حس حضور، تمایلات رفتاری و بازاریابی مقاصد گردشگری، فصلنامه برنامهریزی و توسعه گردشگری، دوره 8، شماره 3، صص 94-79.
روحانی، سعید و زارع رواسان، احد (1392) شناسایی و دستهبندی عوامل موثر بر ارتقاء گردشگری الکترونیکی در ایران، فصلنامه برنامهریزی و توسعه گردشگری، سال دوم، شماره 5، صص 206-184.
-شیرمحمدی، یزدان؛ برادران، مراد؛ مختار جوزانی، مریم (1399) اثر گردشگری مجازی بر رفاه ذهنی (موردمطالعه کاربران اینستاگرام و فیسبوک)، فصلنامه علمی برنامهریزی رفاه و اجتماعی، سال یازدهم، شماره 42، صص 184-157.
شیرمحمدی، یزدان؛ نادعلی پور، زهرا؛ مختار جوزانی، مریم (1400) تأثیر استفاده از واقعیت مجازی در عصر کرونا برافزایش تعداد گردشگران بینالمللی در دوره پساکرونا، فصلنامه گردشگری و توسعه، سال دهم، شماره دوم، صص 66-41.
علی پور، سید خلیل و صدر، سیده زهرا (1398) نقش فضاهای مجازی در آشنایی و تصویر ذهنی گردشگران خارجی در سفر به ایران (مطالعه موردی: شهر تهران)، فصلنامه برنامهریزی و توسعه گردشگری، دوره 8، شماره 4، صص 217-197.
غفاری، محمد؛ ناصری، سید قدرت الله؛ خلیلی پور، گلی (1400) تدوین چارچوبی برای سنجش تجربه ماندگار گردشگران خارجی سفرکرده به شهر تهران، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 8، شماره 2، صص 96-81.
فضلی، صفر و صمدی، محمود (1400) تبیین عوامل مؤثر بر جذابیت مقاصد گردشگری شهری مطالعه موردی: کلانشهر تهران، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 8، شماره 2، صص 111-97.
قاسم نژاد، زینب؛ مجیدی قهرودی، نسیم؛ جلیلوند، محمدرضا (1400) بررسی چالشهای توسعه گردشگری دیجیتال مطالعه موردی: شهر تهران، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 8، شماره 3، صص 90-79.
مطیعی، محسن و محمدخانی، امیر (1400) نقش نوآوری و رضایتمندی در بهزیستی ذهنی و قصد رفتاری در گردشگری واقعیت مجازی در شرایط شیوع کرونا، فصلنامه گردشگری و توسعه، سال دهم، شماره دوم، صص 24-11.
Akhtar, N., Khan, N., Mahroof Khan, M., Ashraf, S., Hashmi, M. S., Khan, M. M., & Hishan, S. S. (2021). Post-COVID 19 tourism: will digital tourism replace mass tourism? Sustainability, 13(10), 5352.
Ali, A. and J. Frew, A. (2014) "ICT and sustainable tourism development: an innovative perspective", Journal of Hospitality and Tourism Technology, Vol.5 No.1, pp 2-16.
Alipour, S.Kh., & Sadr, S.Z. (2020). The role of virtual spaces in the familiarity and mental image of foreign tourists traveling to Iran (case study: Tehran city), Journal of Tourism Planning and Development, Vol.8, No.31, pp. 197-217. [in Persian]
Bagheri, M., Mubasheri, A., & Nikbakht, A. (2021). Identifying and prioritizing strategies to promote tourism and hospitality businesses in the post-Corona period, Journal of Tourism Planning and Development, Vol. 10, No.36, pp. 103-127. [in Persian]
Bulchand-Gidumal, J. (2022). Post-COVID-19 recovery of island tourism using a smart tourism destination framework. Journal of Destination Marketing & Management, 23, 100689.
Chakarreza, Sh., Mirzai, R., & Tabrizi, N. (2018). The role of virtual reality in creating a sense of presence, behavioral tendencies and marketing of tourism destinations, Journal of Tourism Planning and Development, Vol. 8, No. 3, pp. 79-94. [in Persian]
Ebrahimi, Z. (2013). New Educational Technologies, first edition, Tehran: Rah Publication. [in Persian]
El-Said, O. and Aziz, H. (2021) Virtual Tours a Means to an End: An Analysis of Virtual Tours’ Role in Tourism Recovery Post COVID-19, Journal of Travel Research, Vol.61, No.3, pp 1-21.
Fazli, S., & Samadi, M. (2021). Explanation of factors affecting the attractiveness of urban tourism destinations, a case study: Tehran metropolis, Journal of Urban Tourism, Vol.8, No.2, pp. 97-111. [in Persian]
Ghaffari, M., Naseri, S.G., & Khalilipour, G. (2021). Developing a framework for measuring the lasting experience of foreign tourists who have traveled to Tehran, Journal of Urban Tourism, Vol. 8, No.2, pp. 81-96. [in Persian]
Ghasem Nejad, Z., Majidi Kahrodi, N., & Jalilund, M. (2021). Examining the challenges of digital tourism development, a case study: Tehran, Journal of Urban Tourism, Vol. 8, No.3, pp. 79-90. [in Persian]
Gossling, S. (2021) Technology, ICT and tourism: from big data to the big picture, Journal of Sustainable Tourism, Vol.29, No.5, pp 849-858.
-Guha, A. (2020) Virtual Tourism in the Times of COVID-19: Here’s How You Can Stay Home, Yet See the World, https://travelandynews. com/virtual-tours-in-the-times-of-covid-19-hereshow- you-can-stay-home-yet-see-the-world/ (accessed July 25, 2020).
Kardong-Edgren, S., Farra, S. L., Alinier, G., & Young, H. M. (2019). A Call to Unify Definitions of Virtual Reality. Clinical Simulation in Nursing, Vol.31, pp 28- 34. doi: https://doi.org/10.1016/j.ecns.2019.02.006.
Manghisi, V. M., Uva, A. E., Fiorentino, M., Gattullo, M., Boccaccio, A., & Monno, G. (2018) “Enhancing user engagement through the user centric design of a mid-air gesture-based interface for the navigation of virtual-tours in cultural heritage expositions”. Journal of cultural heritage, Vol.32, pp 186-197.
Matiei, M., & Mohammadkhani, A. (2021). The role of innovation and satisfaction in mental well-being and behavioral intention in virtual reality tourism in the conditions of the Corona outbreak, Journal of Tourism and Development, Vol.10, No.2, pp. 11-24. [in Persian]
Mistilis, N., Buhalis, D., Gretzel, U. (2014) Future e-destination marketing: perspective of an Australian tourism stakeholder network. J. Travel Res. Vol.53, No.6, pp 778–785.
Mohamed, S. A. and Naby, W. M. A. (2017) Toward Applying Virtual Reality Technique as a Promotional Tool in Tourism and Hospitality Services in Egypt. International Journal of Heritage, Tourism and Hospitality, Vol.11, No.2, pp 79-97.
OECD (2020) OECD Policy Responses to Coronavirus (COVID-19): Tourism Policy Responses to the coronavirus (COVID-19), Retrieved from: https://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/tourism-policy-responses-to-the-coronavirus-covid-19-6466aa20/.
Orîndaru, A.; Popescu, M.-F.; Alexoaei, A.P.; C˘aescu,S,.-C.; Florescu, M.S.; Orzan, A.-O (2021) Tourism in a Post-COVID-19 Era: Sustainable Strategies for Industry’s Recovery, Sustainability, Vol.13, No.12, pp 2-22.
Osler, S. (2020) Coronavirus Outbreak—All the Secrets Revealed about the COVID-19 Pandemic. A Complete Rational Guide of Its Evolution, Expansion, Symptoms and First Defense, independently published. https://www.simeup.it/wp-content/ uploads/2020/03/CORONAVIRUS-Osler.pdf.pdf (accessed July 26, 2020).
Pourkiani, M., & Farahbakhsh, Sh. (2012). The role of IT information technology in human resource management, Development Strategy, Vol.8, No. 29, pp. 247-234. [in Persian]
Qureshi, M. I., Khan, N., Qayyum, S., Malik, S., Hishan, S. S., & Ramayah, T. (2020). Classifications of sustainable manufacturing practices in ASEAN region: A systematic review and bibliometric analysis of the past decade of research. Sustainability, 12(21), 8950.
Ramachandran, S., V. Subramani, and I. Ambrose. (2020) COVID- 19 and Opportunities for VR Based Tourism Economy, https://www.accessibletourism.org/?i=enat.en.news.2176 (accessed July 25, 2020).
Roman, M.; Kosi ´ nski, R.; Bhatta, K.; Niedziółka, A.; Krasnod˛ebski, A. (2022) Virtual and Space Tourismas New Trends in Travelling at the Time of the COVID-19 Pandemic. Sustainability, Vol.14, No.2, pp 1-26.
Rouhani, S., & Zare Ravasan, A., (2012). Identification and classification of factors affecting the promotion of e-tourism in Iran, Journal of Tourism Planning and Development, Vol.2, No.5, pp. 184-206. [in Persian]
Seifan, M., Dada, D., & Berenjian, A. (2019). “The effect of virtual field trip as an introductory tool for an engineering real field trip”. Education for chemical engineers, Vol.27, pp 6-11.
Sharma, A., Bajpai, P., Singh, S., & Khater, K. (2017) Virtual Reality: Blessings and Risk Assessment. Indian Journal of Science & Technology, Vol.11, No.20, pp 1-22.
Shirmohammadi, Y., Brothers, M., & Mukhtar Jozani, M. (2020). The effect of virtual tourism on mental well-being (a case study of Instagram and Facebook users), Journal of Social Development and Welfare Planning, Vol.12, No. 42, pp. 157-184. [in Persian]
Shirmohammadi, Y., Nadalipour, Z., & Mukhtar Jozani, M. (2021). The effect of using virtual reality in the Corona era on the increase in the number of international tourists in the post-Corona period, Journal of Tourism and Development, Vol.10, No.2, pp. 41-66. [in Persian]
Taqvi Fard, M., & Asadian Ardakani, F. (2016). Presenting the development model of e-tourism with structural-interpretive modeling approach, Journal of Tourism Management Studies, Vol.11, No. 33, pp. 19-39. [in Persian]
UN World Tourism Organization (UNWTO) (2021) Tourism and COVID-19 – unprecedented economic impacts. Retrieved from: https://www.unwto.org/tourism-and-covid-19-unprecedented-economic-impacts.
Wetzels, Martin; Odekerken-Schröder, Gaby; Van Oppen; & Claudia A. M. L. (2009) USING PLS PATH MODELING FOR ASSESSING HIERARCHICAL CONSTRUCT MODELS: GUIDELINES AND EMPIRICAL ILLUSTRATION, MIS Quarterly, Vol. 33 No. 1, pp. 177-195.
Yan, H.; Wei, H.; Wei, M. (2021) Exploring Tourism Recovery in the Post-COVID-19 Period: An Evolutionary Game Theory Approach. Sustainability, Vol.13, No.16, pp 1-21 https://doi.org/10.3390/