شناسایی پیشران‌های کلیدی صنعت گردشگری مبتنی بر برنامه‌ریزی راهبردی سناریویی (مطالعه موردی: منطقه آزاد ماکو)

نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

2 دانشگاه آزاد مرند

3 استادیار گروه شهرسازی و معماری، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران

چکیده

در مطالعه حاضر ابتدا، روندها و کلان‌روندهای اثرگذار بر بخش گردشگری منطقه در ارتباط با محیط داخل و خارج مورد بررسی قرار گرفت و پس از استخراج پیشران‌های کلیدی اقدام به آینده‌نگاری وضعیت شد. به منظور شناسایی عوامل با مطالعه نظرات کارشناسان حوزه، چهار دسته عوامل انسانی، سازمانی، فیزیکی و اقتصادی گروه‌بندی و سپس با به کارگیری تکنیک دلفی و اخذ آرای 21 نفر خبره، زیر مؤلفه‌های صنعت گردشگری شناسایی شدند. در این پژوهش از روش ماتریس اثرات متقاطع منتج از اثبات‌گرایی و تکنیک دلفی منتج از اثبات‌گرایی و تلفیق تحلیل کمی و کیفی منتج از روش مشارکتی استفاده شده است. در بخش نخست، از نرم‌افزار Micmacو ScenarioWizard استفاده شده است و حالت‌های باورکردنی و تفکیک سناریوها و طیف سه‌گان مطلوب تا بحران در رونق صنعت گردشگری با رویکرد آینده‌نگاری مشخص شد. در بخش دوم با شناسایی عوامل خارجی با استفاده از تحلیل PESTLE در محیط نرم‌افزار متاسوات فرصت‌ها و تهدیدها در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، تکنولوژیکی، قانونی و محیطی گروه‌بندی و با استفاده از نتایج حاصل از ارزیابی محیط و شناخت وضع موجود، به ارائه سناریوهای محتمل پرداخته‌ و با آزمون این سناریوها، سناریوهای برتر جهت دست‌یابی به اهداف تعریف شده انتخاب شدند. مطابق نتایج، 3 پیشران سیاست تجاری‌سازی و حذف موانع اقتصادی، اداری و سیاسی (HP1)، امنیت و ثبات سیاسی (GJ1) و بازاریابی، شناسایی و تبلیغات (SP6) و سرمایه‌گذاری دولتی (GI5) در رتبه اول تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم و 3 پیشران فناوری تولید (L5)، نرخ مالیات، هزینه و سطح قیمت‌ها (L6) و نوسانات اقتصادی داخل (T1) در رتبه اول اثرپذیری مستقیم و غیرمستقیم قرار گرفته‌اند. براساس تحلیل داده‌ها، 8 سناریوی قوی، 18 سناریوی باورکردنی و 4334 سناریوی ضعیف مشخص شد که نهایتا تعداد 13 سناریو معقول برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در اختیار پژوهش قرار گرفت. در بخش نهایی با تدقیق و احصاء اهداف در 7 سرفصل کلی، 15 عامل و 51 پیشران کلیدی چشم انداز ۱۰ ساله ترسیم شد. مطابق نتایج، از میان عوامل اثرگذار بر صنعت گردشگری، 5 اولویت سطح بالا شامل؛ امنیت و ثبات سیاسی، راهبردهای تجاری‌سازی، حذف موانع اقتصادی، اداری و سیاسی، مشارکت و همکاری بخشی و فرابخشی، فرآیند تصمیم‌سازی و مشارکت ذی‌نفعان و کلان‌روندهای با اثرگذاری منفی همچون کیفیت نظام‌های کسب و کار گردشگری، رسانه و تبلیغات، اثر تغییر اقلیم و کاهش منابع زیستی، نوسانات اقتصادی و موانع تجاری قابل‌توجه هستند. یافته‌ها نشان می‌دهد که دانش ارائه شده توسط ذینفعان فعال در سیستم گردشگری می‌تواند برای برنامه‌ریزی و مدیریت مقاصد گردشگری مفید باشد.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار