تأثیر عوامل هویت شهر بر توسعه گردشگری مطالعه موردی: شهر شیراز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

هر شهر از نظر محیطی، فرهنگی، اجتماعی و کالبدی دارای ویژگی‌های است که به شهرها هویت می‌بخشند. ویژگی‌های هویتی هر شهر نقش غیرقابل‌انکاری در توسعه گردشگری ایفا می‌کنند. هدف پژوهش شناسایی و ارزیابی عوامل هویت شهری مؤثر بر توسعه گردشگری در شهر شیراز است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و به شیوه پیمایشی انجام‌شده است. جامعه آماری پژوهش، 315 نفر از گردشگران شهر شیراز بوده‌اند که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده‌شده است. برای روایی پرسشنامه از روش محتوایی و برای سنجش پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار ضریب آلفا 872/0 محاسبه شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌های تحلیل عاملی، تی تک نمونه‌ای، آنووا و دانکن استفاده‌شده است. با استفاده از تحلیل عاملی 13 عامل هویت شهری مؤثر بر توسعه گردشگری شهر شیراز شناسایی شد. نتایج به تفکیک عامل‌ها نیز حاکی از تفاوت اثرگذاری عوامل هویت شهری بر توسعه گردشگری در شهر شیراز است و دو عامل آثار تاریخی ادوار مختلف (57/4)، و مشاهیر، عرفا و ادیبان (42/4) مهم‌ترین عوامل هویت شهری اثرگذار بر توسعه گردشگری شهر شیراز بوده‌اند، و زیرساخت‌های شهری (36/2) کمترین تأثیر را داشته است. لذا پیشنهاد می‌شود برنامه‌ریزان شهری بر حفظ همه عوامل هویتی تاریخی، فرهنگی، ادبی، طبیعی و کالبدی شهر تأکید کنند و با به‌کارگیری همه عوامل هویتی در معرفی شهر و توسعه گردشگری پایدار تلاش کنند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آل‌رضا امیری، صدیقه؛ حبیب، فرح و ذبیحی، حسین. (1398). شناسایی و اولویت‌بندی معیارهای هویت شهر مبتنی بر تصویر ذهنی ثانویه گردشگران، مطالعه تجربی شهر بابلسر. گردشگری و توسعه، 9 (4)، 197-185.  doi:10.22034/JTD.2020.196383.1791
  2. برزگر، زهرا؛ فتحی نژاد، زهره و نوذری، شیما. (1394). بررسی شاخصه‌های هویتی کالبدی- اجتماعی و ادراکی فلکه‌های شهری (نمونه موردی: هشت میدان اصلی کلان‌شهر شیراز). برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 5 (19)، 136-127. dio:20.1001.1.22516735.1394.5.19.10.7
  3. بهزاد فر، مصطفی. (1390). هویت شهر، نگاهی به هویت شهر تهران. چاپ سوم، تهران: مؤسسه نشر شهر.
  4. دانشپور، عبدالهادی و شیری، الهام. (1394). عناصر کالبدی کارکردی شکل‌دهنده به هویت بافت‌های تاریخی شهر ایرانی اسلامی. فصلنامه نقش‌جهان، 5 (1)، 25-17. doi:20.1001.1.23224991.1394.5.1.4.5
  5. رضایی، فاطمه؛ عباسی، حامد و مرادی، حوریه. (1400). نقش نمادها و المان‌های شهری در توسعه گردشگری شهر خرم‌آباد. فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، 2 (1)، 125-111. doi:20.1001.1.27172325.1400.2.5.8.2
  6. زینلی قطب‌آبادی، امینه. (1394). شناسایی نقش مؤلفه‌های طبیعی در ایجاد هویت شهری (نمونه موردی: شهربابک). پژوهش‌های منظر شهر، 2 (4)، 18-7.
  7. سرایی، محمدحسین و شمشیری، مسلم. (1392). بررسی وضعیت گردشگری در شهر شیراز در راستای توسعه پایدار با استفاده از تکنیک SWOT. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 24 (1)، 88-69. doi:20.1001.1.20085362.1392.24.1.7.2
  8. سرور، هوشنگ؛ کاشانی اصل، امیر؛ اسلامی، مهدی و صلاحی، وحید. (1393). بررسی تأثیر نمادها و نشانه‌های شهری در توسعه گردشگری (مطالعه موردی: شهر تبریز). برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 3 (11)، 140-118.
  9. صالحی زلانی، سعید؛‌ هاشمی، علی و میرزاده، عباس. (1398). بررسی هویت شهری ایلام و مؤلفه‌های هویت‌بخش آن. فصلنامه علمی فرهنگ ایلام، 2 (63)، 141-119. doi:10.22034/FARHANG.2019.96064
  10. کاوه، فاطمه. (1398). طراحی سرای هنرمندان در بافت تاریخی شیراز با رویکرد احیای هویت کالبدی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد معماری، به راهنمایی بهزاد وثیق، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور دزفول.
  11. لینچ، کوین. (1394). تئوری شکل شهر. ترجمه سید حسین بحرینی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  12. نصر، طاهره. (1395). جایگاه نشانه‌شناسی شهر ایرانی در گردشگری در راستای آینده‌پژوهی برنامه‌ریزی شهری و توسعه پایدار. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 6 (24)، 200-189. doi:20.1001.1.22516735.1395.6.24.15.9
  13.  نصر، طاهره. (1396). جایگاه نشانه‌های شهری در واکاوی مؤلفه‌های هویت و فرهنگ در سیمای شهر ایرانی، مطالعه موردی: بررسی سیمای شهر شیراز. هویت شهر، 11 (29)، 28-17.   doi:20.1001.1.17359562.1396.11.1.2.4
  14. نقی زاده، محمد. (1395). تحلیل و طراحی فضای شهری (مبانی، تعاریف، معیارها و شیوه‌ها). چاپ سوم. تهران: جهاد دانشگاهی.
  15. نوفل، علیرضا؛ کلبادی، پارین و پورجعفر، محمدرضا. (1388). بررسی و ارزیابی شاخص‌های مؤثر در هویت شهری (نمونه موردی محله جلفا در شهر اصفهان). نشریه آرمان‌شهر، 2 (3)، 69-57.  
  16. وثوقی، لیلا؛ عبدلی، مریم؛ خزایی، فاطمه و سارانی، مجید. (1399). واکاوی ظرفیت برند سازی شهری و عناصر برند در مقصد گردشگری مبتنی بر رویکرد هویت مبنا. مجله گردشگری شهری، 7 (3)، 159-143. doi:10.22059/JUT.2020.301342.788
  17. وثوقی، لیلا؛ یزدانی، محمدرضا و توانایی، عاطفه. (1397). ارزیابی تأثیر هویت شهر بر رضایت و وفاداری گردشگران (مطالعه موردی: شهر کرمان). مجله گردشگری شهری، 5 (3)، 31-17. doi:10.22059/JUT.2018.240434.378
  18. Alaoui, Y., & Abba, R. (2019). The r(evolution) of territorial marketing. Journal of Marketing Research and Case Studies, 2019, 1-16. doi: 10.5171/2019.944163
  19. Amiri, S.A., Habib, F., & Zabihi, H. ( 2021). Identification and prioritization of city identity criteria based on primary and secondary mental image of tourists (Experimental study: Babolsar city). Tourism and Development, 9 (4), 185-198. doi:10.22034/JTD.2020.196383.1791 [In Persian].
  20. Barzegar, Z., Fathinejad, Z., & Noozari, Sh. (2015). Investigation of identity, physical, social and perceptual indicators of city squares with an aesthetics approach (Case studies: Eight Main Square of Shiraz Metropolitan). Regional Planning, 5 (19), 127-136. dio:20.1001.1.22516735.1394.5.19.10.7 [In Persian].
  21. Behzadfar, M. (2011). The identity of a city: The case of Tehran. edition 3, Tehran: Nashreshahr. [In Persian].
  22. Bernardo, F., Almeida, J., & Martins, C. (2016). Urban identity and tourism: different looks, one single place. Urban Design and Planning, 170, 1-12. doi: 10.1680/jurdp.15.00036
  23. Bose, S., Pradhan, S., Bashir, M., & Roy. S.K. (2021). Customer-based place brand equity and tourism: A regional identity perspective. Journal of Travel Research, 61, 1-17. doi:10.1057/s41254-019-00121-x
  24. Boussaa, D. (2018). Urban regeneration and the search for identity in historic cities. Sustainability, 10, 1-16. doi:10.3390/su10010048w
  25. Çeven, E.A., & Belkayali, N. (2023). Experiecing urban smells when walking: Kastamonu City. Journal of Urban and Regional Research, 47, 237-257. doi:10.1111/1468-2427.13145
  26. Chen, C.F., & Chen, F.S. (2010). Experience quality, perceived value, satisfaction and behavioral intentions for heritage tourists. Tourism Management, 3, 29-35. doi:10.1016/j.tourman.2009.02.008
  27. Clarke, J. (2005). Effective marketing for rural tourism. In Hall, D., Kirkpatrick, I., Mitchell, M. Rural tourism and sustainable business (pp. 87-102). edition 1. Publisher: Channel View.
  28. Daneshpour, A., & Shiri, E. (2015). Physical-functional components comprising the identity of historical texture of Iranian-Islamic city. Naqshejahan, 5 (1), 17-25. doi:20.1001.1.23224991.1394.5.1.4.5 [In Persian].
  29. Edward, D.C., Griffin, T., & Hayllar, B. (2008). Urban tourism research: Developing an agenda. Annals of Tourism Research, 35, 1032-1052. doi:10.1016/j.annals.2008.09.002
  30. Gintinga, N., & Wahid, J. (2015). Exploring identity’s aspect of continuity of urban heritage tourism. Social and Behavioral Services, 202, 234-241. doi:10.1016/j.sbspro.2015.08.227
  31. Gintinga, N., & Wahid, J. (2017). Defining distinctiveness aspect of place identity in urban heritage tourism. IPTEK Journal of Proceedings Series, 3, 41-51. doi:10.12962/j23546026.y2017i3.2435
  32. Gushchin. A., & Divakova. M. (2019). Role of cultural landscape in formation of urban identity by example of Ural towns. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 687, 1-6. doi:10.1088/1757-899X/687/5/055014
  33. Hayllar, B., Tony, G., & Edwards, D. (2008). City spaces – tourist places: Urban tourism precincts. edition 1. Publisher: Elsevier.
  34. James, P. (2015). Despite the terrors of typologies: The importance of understanding categories of difference and identity. Postcolonial Studies, 17, 174-195. doi:10.1080/1369801X.2014.993332
  35. Jazewicz, I., & Zienkiewicz, A. (2019). Development determinants of holiday settlements: Case study of the Gmina of Stężyca. Tourism, 29, 43-53. doi:10.18778/0867-5856.29.2.05
  36. Kaveh, F. (2019). Designing artists' houses in the historical context of Shiraz with the approach of revitalizing physical identity. Master's thesis of atchitecture, under the guidance of Behzad Vathiq, Faculty of Architecture and Urban Planning, Jundi-Shapur University. [In Persian].
  37. Khan, H.U. (2015). Architectural conservation as a cool for cultural continuity: A focus on the built environment of Islam. International Journal of Architectural Research, 9, 1-17. doi:10.26687/archnet-ijar.v9i1.682
  38.  Lynch, K. (2015). A Theory of City Form. Translated by Seyyed Hossein Bahraini, edition 7, Tehran: Tehran University Press. [In Persian].
  39. Madandola, M., & Boussaa. D. (2023). Cultural heritage tourism as a catalyst for sustainable development; The case of old Oyo town in Nigeria. International Journal of Heritage Studies, 29, 21-38. doi: 10.1080/13527258.2023.2169332
  40. Naghizadeh, M. (2015). Analysis and design of urban space (basics, definitions, criteria and methods). edition 3. Tehran: Academic Jihad. [In Persian].
  41. Nasr, T. (2016). The significance of Iranian urban semiotics in tourism in line with future study of urban planning and sustainable development. Journal of Regional Planning, 6 (24), 189-200. doi:20.1001.1.22516735.1395.6.24.15.9 [In Persian].
  42. Nasr, T. (2017). The significance of landmarks in analysis of the components of identity and culture in the Image of Iranian city (Case study: Image of Shiraz City). Hoviateshahr, 11, 17-28. doi:20.1001.1.17359562.1396.11.1.2.4 [In Persian].
  43. Nofel, A., Kolbadi, P., & Porjafar, M. (2009). The study of affecting Indicators in urban identity, Case study Jolfa neighborhood in Isfahan city. Armanshahr, 2 (3), 57-69. [In Persian].
  44. Novikova, E., Mityagina, V., Gureeva, A., & Makhortova, T. (2018). Branding in urban discourse space: Region’s identity as attraction factor. SHS Web of Conferences, 50, 1-7. doi.10.1051/shsconf/20185001066
  45. Öngül, Z. (2012). Analyzing the city identity of nicosia from a historical perspective: External effects. Social and Behavioral Sciences, 35, 284-292. doi:10.1016/j.sbspro.2012.02.090
  46. Paasi, A. (2013). Regional planning and the mobilization of regional identity: From bounded spaces to relational complexity. Regional Studies, 47, 1206-1219. doi:10.1080/00343404.2012.661410
  47. Panzera, E. (2022). Cultural heritage and territorial Identity: Synergies and development impact of European regions. edition 1. Publisher: Springer.
  48. Racasan, B.S., Egresi, I., Dezsi, S., & Gaman, G. (2022). Characteristics of holoday villages in Romania- tourism and territorial identity oriented approaches. Territorial Identity and Development, 7, 71-94. doi:10.23740/TID120225
  49. Rezaee, F., Abbasi, H., & Moradi, H. (2021). The role of symbol and urban elements in tourism development of Khorramabad City. Journal of Geographical Studies of Mountainous Areas, 2 (1), 111-125. doi:20.1001.1.27172325.1400.2.5.8.2 [In Persian].
  50. Salehi Zalani, S., Hashemi, A., & Mirzd, A. (2019). Investigating city identity of Ilam and its identification components. Journal of Ilam Culture, 20 (63), 118-141. doi:10.22034/FARHANG.2019.96064 [In Persian].
  51. Saraei, M.H., & Shamshiri, M. (2013). Tourism situation study in the city of Shiraz towards sustainable development using the SWOT Technique. Geography and Environmental Planning, 24 (1), 69-88. doi:20.1001.1.20085362.1392.24.1.7.2 [In Persian].
  52. Sarvar, H., Kashani asl, A., Eslami, M., & Salahi, V. (2015). Investigation of the effect of urban symbols and elements on tourist attraction (case study: Tabriz city). Tourism Planning and Development, 3 (11), 118-140. [In Persian].
  53. Silva, L., & Leal, J. (2015). Rural tourism and national identity building in contemporary Europe: Evidence from Portugal. Rural Studies, 38, 109-119. doi:10.1016/j.jrurstud.2015.02.005
  54. Szromek, A.R., Kruczek, Z., & Walas, B. (2021). Stakeholders’ attitudes towards tools for sustainable tourism in historical cities. Tourism Recreation Research, 46, 1-13. doi:10.1080/02508281.2021.1931774
  55. Titisari, E.Y. (2021). Basic aspects of territorial identity towards proportional tourism development. Earth and Environmental Science, 780, 1-6. doi:10.1088/1755-13/780/1/0169
  56. Ujang, N. (2012). Place attachment and continuity of urban place identity. Social and Behavioral Sciences, 49, 156–167. doi: 10.1016/j.sbspro.2012.07.014
  57. Urošević, N. (2012). Cultural identity and cultural tourism- between the local and the global (A case study of Pula, Croatia). Singidunum journal, 9, 67-76. doi:10.5937/sjas1201067U
  58. Vossoughi, L., Abdoli, M., Khazaie, F., & Sarani, M. (2020). Analysis of urban branding potential and brand elements of tourism destinations based on identity-based approach. Journal of Urban Tourism, 7 (3), 143-159. doi:10.22059/JUT.2020.301342.788 [In Persian].
  59. Vossoughi, L., Yazdani, M., & Tavanaei, A. (2018). Assessing effect of urban identity on satisfaction & loyalty of tourist (case study: Kerman). Journal of Urban Tourism, 5 (3), 17-31. doi:10.22059/JUT.2018.240434.378 [In Persian].
  60. Ypeij, A. (2012). The intersection of gender and ethnic identities in the Cuzco–Machu Picchu tourism industry, Sácamefotos, tour guides, and women weavers. Latin American Perspectives, 3, 17-35. doi:10.1177/0094582X12454591
  61. Zeinali Ghotbabadi, A. (2016). Investigation patterns of natural components in the creation of urban identity (case study: Shahr-e-Babak). Journal of Urban Landscape Research, 2 (4), 7-18. [In Persian].
  62. Zhang, P. (2019). Tourism value evaluation of urban ancient architecture. Current Urban Studies, 7, 157-169. doi:10.4236/cus.2019.72007
نشریه گردشگری شهری
دوره 10، شماره 3
آبان 1402
صفحه 15-31

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار