آسیب‌شناسی وضعیت بازار صنایع‌دستی با رویکرد گردشگری میراث مطالعه موردی: شهرستان آمل

نوع مقاله : علمی - پژوهشی مستقل

نویسندگان

گروه مدیریت جهانگردی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

رونق تولید و فروش صنایع‌دستی، به الزاماتی وابسته است که رابطه مستقیمی با توسعه گردشگری میراث فرهنگی دارد. گذشته از جایگاه صنایع‌دستی در صنایع فرهنگی یک منطقه، این صنعت نقش مهمی در ارتقای کسب‌وکارهای محلی در حوزه گردشگری دارد. امروزه، بسیاری از کشورها برای فروش محصولات صنایع‌دستی به دنبال بسته‌بندی‌های خاص و باکیفیت هستند، تا در کنار بازاریابی این محصولات، در کسب رضایت گردشگران موفق باشند. با بررسی وضعیت موجود عرضه و تقاضا و شرایط مورد انتظار گردشگران نسبت به خرید صنایع‌دستی، می‌توان قدم بزرگی در توسعه گردشگری میراث فرهنگی برداشت. هدف پژوهش پیش‌رو، تحلیل شکاف میان وضعیت موجود و مطلوب تولید و فروش صنایع‌دستی با رویکرد گردشگری میراث در شهرستان آمل است. این پژوهش از نوع کاربردی، بر اساس ماهیت توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی است. مطالعات میدانی، گردآوری آراء گردشگران بازدیدکننده را از مراکز فروش صنایع‌دستی از طریق 390 پرسشنامه شامل می‌شود. برای پردازش داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و برای تحلیل با توجه به هدف پژوهش و ماهیت داده‌ها از آزمون‌های تی‌زوجی ویلکاکسون استفاده‌شده است. شکاف معناداری میان وضع موجود و مطلوب بازار صنایع‌دستی، نشانگر وجود موانع مهمی در معیارهای پژوهش است. همچنین بیشترین موانع در معیار تأثیرگذاری فرهنگی با متغیرهای جذابیت، اصالت، هویت، کیفیت، خلاقیت، سبک هنری و قدمت دیده می‌شود. از سوی دیگر میان متغیرهای درونی هر یک از مؤلفه‌های کیفیت عرضه، نحوه نمایش، میزان تأثیرگذاری فرهنگی، قابلیت حمل‌ونقل و میزان وفاداری در بازار فروش صنایع‌دستی مقصدهای موردپژوهش تفاوت‌هایی به چشم می‌خورد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. احیایی، لادن. (1388). آفریقا قاره‌ای با جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی فراوان. نشریه مناطق آزاد، 200، 49-56.
  2. اکبری، علی و میزبان، مهدی. (1383). درآمدی بر شناخت ویژگی‌های جمعیت و جوامع عشایری ایران. فصلنامه مطالعات ملی،5 (1)، 38-1.
  3. بی‌نا. (1384). مرکز هنرها و صنایع‌دستی در انتریوم شمالی. نشریه دهیاری‌ها، 15، 1-13.
  4. پیگولوسکایا. (1372). شهرهای ایران در روزکار پارتیان و ساسانیان. ترجمه رضا عنایت‌الله، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
  5. تقوایی، مسعود؛ غلامی، یونس و موسوی، علی. (1389). بررسی عوامل موثر در پایداری گردشگری شهری با تأکید بر بهسازی و احیای بافت‌های شهری (نمونه موردی بافت مرکزی شهر مشهد). فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی، 16 (36)، 86-59.
  6. خالدی، ساسان. (1391). هویت‌سازمانی یا هویت فرهنگی، هویت بخشی به بسته‌بندی صنایع‌دستی. مجله هنر بسته‌بندی، 6، 1- 25.
  7. خالقی، ابراهیم. (1385). اخبار بسته‌بندی. مجله صنعت بسته‌بندی،79(1)، 84-65.
  8. دیوسالار، اسدالله. (1395). نقش صنایع‌دستی در اقتصاد گردشگری روستایی مورد: روستاهایی کوهپایه‌ای شهرستان بهشهر. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ۵ (۱۶)، ۱۶۱-۱۷۴. 10.18869/acadpub.serd.5.16.161 doi:
  9. رابینو، ه. ل. (1365). مازندران و استار آباد. ترجمه توحید مازندرانی و غلام علی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
  10. رحمانی، روح‌الله. (1392). اهداف و اقدامات اجرایی گسترش بسته‌بندی در محصولات صنایع‌دستی. مجله هنر بسته‌بندی،11(2)، 27-37.
  11. رستمی، مصطفی. (1383). بررسی وضعیت اشتغال زنان استان مازندران در بخش صنایع‌دستی (منطقه شاخص: شهرستان ساری). پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، 4(13)، 39-65.
  12. رضاخواه، حسین. (1385). ارتباط صنایع‌دستی و گردشگری. مجله جاده‌های سبز، 20، 2-11.
  13. رمضان‌زاده لسبویی، مهدی و زال، محمدحسن. (1395). تحلیل ویژگی‌های صنایع‌دستی در راستای توسعه گردشگری میراث فرهنگی (مطالعه موردی: استان مازندران). فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 5 ،87-102. 20.1001.1.22287485.1394.5.4.6.3 doi:
  14. فدایی، مریم. (1390). حفظ اصالت فرهنگی با نقش و طرح ورنی بافی. کتاب ماه هنر، 156، 120-114.
  15. فرنام، زینب؛ صادقی پور، احمد و ارسطو، بهروز، (1398)، تحلیل صنایع‌دستی بومی در توسعه گردشگری روستایی مطالعه موردی روستاهای شهرستان دامغان. دو فصلنامه ترویجی پژوهش هنر، 8 (16)، 52-64. 20.1001.1.23453834.1397.8.16.3.0 doi:
  16. فروغی، شادی. (1391). صنایع‌دستی و گردشگری. اصفهان: انتشارات چهارباغ.
  17. قجاوند، کاظم؛ احمدی مهر، مهدی و تابش، محمدحسن. (1389). جایگاه صنایع‌دستی در جذب گردشگر و رونق‌بخشی به صنعت توریسم استان اصفهان. همایش منطقه‌ای صنعت توریسم، دانشگاه آزاد اسلامی اسفند 1389، خمینی‌شهر.
  18. مرادی، علیرضا. (1390). نقش میراث فرهنگی در تقویت هویت فرهنگی. ماهنامه مهندسی فرهنگی، 5(55)، 60-66.
  19. مرادی، محمود و سید حسن مطیعی لنگرودی. (1384). جایگاه صنایع‌دستی در فرایند صنعتی سازی و توسعه روستایی؛ بخش مرکزی شهرستان بیرجند. پژوهش‌های جغرافیایی، 37(53)، 137-149.
  20. یاوری، حسین. (1390). شناخت صنایع‌دستی ایران. چاپ یازدهم، تهران: انتشارات مهکامه.
  21. Ahmad, A. (2013). The constraints of tourism development for a cultural heritage destination: The case of Kampong Ayer (Water Village) in Brunei Darussalam. Tourism Management Perspectives, 8, (1), 106-113. DOI: 10.1016/j.tmp.2013.09.002
  22. Akbari, A. & Mizban, M. (2004). An Introduction to Recognizing the Characteristics of Iran's Population and Nomadic Communities. Journal of National Studies, 5(1), 1-18. [In Persian].
  23. Alberti, F. G. & Giusti, J. D. (2012). Cultural heritage, tourism and regional competitiveness: The Motor Valley Cluster City. Culture and Society, 3(4), 261-273. https://doi.org/10.1016/j.ccs.2012.11.003
  24. Ardren, T., & Hutson, S. (2007). Tourism in the Mundo Maya: Inventions and (Mis) Representations of Maya Identities and Heritage, Archaeologies. Journal of the World Archaeological Congress, 3 (3), 353-383. DOI: 10.1007/s11759-007-9042-8
  25. Bashi, E. (2015). Cultural Heritage of Albania – A Fabulous Economic Source for the Sustainable Economic Development of Tourism. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 188(1), 89-94. doi: 10.1016/j.sbspro.2015.03.342
  26. Benur, A. M., & Bramwell, B. (2015). Tourism product development and product diversification in destinations. Tourism Management, 50(2), 213-224. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2015.02.005
  27. Chabbra, D. (2010). Sustainable marketing of cultural and heritage tourism. London: Routledge publication.
  28. Chhabra, D., Healy, R., & Sills, E. (2003). Staged authenticity and heritage tourism. Annals of Tourism Research, 30(3), 702-719. https://doi.org/10.1016/S0160-7383(03)00044-6
  29. Divasalar, A. (2016). the Role of Handicrafts in Rural Tourism Economics Case: Foothill Villages of Behshahr County. Journal of Space Economics and Rural Development, 16(2),174-161. Doi:10.18869/acadpub.serd.5.16.161 [In Persian].
  30. Ehyei, L. (2009). Africa is a continent with many cultural and natural attractions. Journal of Free Zones, 200, 48-56. [In Persian].
  31. Elias S. E., & Proença, S. (2008). Tourism as an alternative source of regional growth in Portugal: a panel data analysis at NUTS II and III levels. Springer-Verlag, 7(1), 43–61. DOI: 10.1007/s10258-007-0022-0.
  32. Fadaei, M. (2011). Preserving cultural originality with the role and design of varnish weaving. Book of the Month of Art, 156, 120-114. [In Persian].
  33. Farnam, Z., SadeghiPour, A., & Arastoo, B. (2018). Analysis of Indigenous Handicrafts in the Development of Rural Tourism: A Case Study of Damghan Villages. Art Research Research Bi-Quarterly, 8 (16), 63-52. [In Persian].
  34. Foroughi, S. (2012). Handicrafts and Tourism. Esfahan: Chaharbagh Publications. [In Persian].
  35. Giang, D.N. (2015). Tourism, traditional handcrafts and community economic development: a value analyses chain of phuoc tich heritage village, Vietnam. A thesis submitted to Auckland University of Technology in fulfilment of the requirements for the degree of Doctor of philosophy, 1-357.
  36. Hunter, W. C. (2011). Rukai indigenous tourism: Representations, cultural identity and Q method. Tourism Management, 32(2), 335-348. https://doi.org/10.1177/135676672095
  37. Jackson, J. (2006). Developing regional tourism in China: The potential for activating business clusters in a socialist market economy. Tourism Management, 27(4), 695-706. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.02.007
  38. Jain, R. & Thakkar, J. (2019). Experiencing Craft and Culture: an emerging cultural sustainable tourism model in India. Urban Water Management for Future Cities, 29(1), 29-35. https://doi.org/10.1007/978-3-030-10804-5_3
  39. Kalavar, J. M. (2014). Intergenerational Differences in Perceptions of Heritage Tourism among the Maasai of Tanzania. Cross Cult Gerontol, 29(1), 53–67. https://doi.org/10.1007/s10823-013-9221-6
  40. Kastenholz, E. (2012). Understanding and managing the rural tourism experience — the case of a historical village in Portugal. Tourism Management Perspectives, 4(1), 207-214. DOI: 10.1016/j.tmp.2012.08.009
  41. Khaledi, S. (2012). Organizational identity or cultural identity, identifying the packaging of handicrafts. Journal of Packaging Art, 6(1), 25. [In Persian].
  42. Khaleghi, E. (2006). Packaging News. Journal of Packaging Industry, 79(1), 84-65. [In Persian].
  43. Kim, S., & Litrell, M. A. (2001). Souvenir buying intentions for self versus others. Annals of Tourism Research, 28(3), 638-657. https://doi.org/10.1016/S0160-7383(00)00064-5
  44. Ling-en, W. (2013). Rural Tourism Development in China Principles, Models and the Future. Journal of Mountain Science, 10 (1), 116–129. DOI: 10.1007/s11629-013-2501-3
  45. Littrell, M. A, Anderson, L. F. & Brown, P. J. (1993). What makes a craft souvenir authentic?. Annals of Tourism Research, 20(1), 197-215. https://doi.org/10.1016/0160-7383(93)90118-M
  46. Lussetyowati, T. (2015). Preservation and Conservation through Cultural Heritage Tourism, Case Study: Musi Riverside Palembang. Procedia Social and Behavioral Sciences, 184(3), 401-406. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.05.109
  47. MacCannell, D. (1973). Staged authenticity: arrangements of social space in tourist settings. American Journal of Sociology, 79(3), 589-603. DOI: 10.1086/225585
  48. Mbaiwa, J. E. (2011). Changes on traditional livelihood activities and lifestyles caused by tourism development in the Okavango Delta, Botswana. Tourism Management, 32(5), 1050-1060. DOI: 10.1016/j.tourman.2010.09.002
  49. McKercher, B., & du Cros, H. (2002). Cultural tourism: The partnership between tourism and cultural heritage management. New York: Haworth Press.
  50. McKercher, B., Ho, P. S. Y., & du Cros, H. (2005). Relationship between tourism and cultural heritage management: Evidence from Hong Kong. Tourism Management, 26(4), 539–548. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2004.02.018
  51. McMinn, S. (1997). The challenge of sustainable tourism. Environmentalist, 17(3), 135-141.
  52. Mogindol, S.H., & Bagul, A.H. (2016). Tourists' Perceptions about an Appealing Handicraft. Tourism, Leisure and Global Change, 1, 10-24.
  53. Moradi, A. (2011). The role of cultural heritage in strengthening cultural identity. Cultural Engineering Monthly, 5 (53), 60-66. [In Persian].
  54. Moradi, M. & Motiee Langroudi, H. (2004). The position of handicrafts in the process of industrialization and rural development; Central part of Birjand city. Geographical researches, 37(53), 149-137. [In Persian].
  55. Mustafa, M. (2011). Potential of sustaining handicrafts as a tourism product in Jordan. International Journal of Business and Social Science, 2(2), 145-152.
  56. N, (2005). Center for Arts and Crafts in North Entrium. Journal of Villages, 15, 1-11. [In Persian].
  57. Nemasetoni, I. & Rogerson, C. M. (2005). Developing Small Firms in Township Tourism: Emerging Tour Operators in Gauteng, South Africa. Urban Forum, 16(2-3), 196-213. https://doi.org/10.1007/s12132-005-1005-9
  58. Parhad, K. (2005). Study of rural tourism in Turpan, China. Chinese Geographical sciences, 15(4), 377-382. https://doi.org/10.1007/s11769-005-0028-4
  59. Piguluskaya, (1996). Cities of Iran in the Working Day of Parthians and Sassanids. translated by Reza, Enayatollah, Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian].
  60. Popelka, C. A., & Mary Ann Littrell, M. A. (1991). Influence of tourism on handcraft evolution. Annals of Tourism Research, 18(3), 392-413. https://doi.org/10.1016/0160-7383(91)90048-G
  61. Proença, S. & Soukiazis, E. (2008). Tourism as an Economic Growth Factor: A Case Study for Southern European Countries. Tourism Economics, 14(4), 68-81.DOI: 10.5367/000000008786440175
  62. Qajavand, K., Ahmadi Mehr, M., & Tabesh, M. H. (2010). the position of handicrafts in attracting tourists and prosperity to the tourism industry of Isfahan province. Conference on tourism industry regions, Islamic Azad University of Khomeini Shahr, Iran, March 2011. [In Persian].
  63. Rabino, H. L. (1986). Mazandaran and Star Abad. translated by Yohid Mazandarani, Gholam Ali, Tehran: Ministry of Culture and Higher Education Publications. [In Persian].
  64. Rahmani, R. (2013). Objectives and executive measures of expanding packaging in handicraft products. Journal of Packaging Art, 11(2), 27. [In Persian].
  65. Ramezanzadeh Lasboyee, M., & Zaal M. H. (2016). Analysis of the characteristics of handicrafts in the development of cultural heritage tourism (Case study: Mazandaran province). Journal of Spatial Planning (Geography), 5(4), 102-87. Doi: 20.1001.1.22287485.1394.5.4.6.3 [In Persian].
  66. Rezakhah, H, (2006). The Relationship between Handicrafts and Tourism. Journal Of Green Roads, 20, 1-12. [In Persian].
  67. Richards, G. (2011). Creativity and tourism: The State-of-the-Art Review Article. Annals of Tourism Research, 38(4), 1225-1253. https://doi.org/10.1016/j.annals.2011.07.008
  68. Roberta MacDonald, R., & Lee Jolliffe, L. (2033). Cultural rural tourism: Evidence from Canada. Annals of Tourism Research, 30(2), 307-322. https://doi.org/10.1016/S0160-7383(02)00061-0
  69. Rogerson, C. M. (2006). Creative Industries and Urban Tourism: South African Perspectives. Urban Forum, 17(2), 149-166. DOI: 10.1007/s12132-006-0003-x
  70. Rogerson, C. M. (2013). Informal Sector Business Tourism in the Global South: Evidence from Maseru, Lesotho. Urban Forum, 24(4), 485–502. DOI: 10.1007/s12132-013-9196-y
  71. Rogerson, C. M. (2018). INFORMAL SECTOR CITY TOURISM: CROSS-BORDER SHOPPERS IN JOHANNESBURG. Geo Journal of Tourism and Geosites, 22(2), 381-392. DOI: 10.30892/gtg.22209-296
  72. Rostami, M. (2004). A Survey of the Employment Status of Women in Mazandaran Province in the Handicrafts Sector (Index Region: Sari County). Journal of Humanities and Social Sciences, 4(13), 39-65. [In Persian].
  73. Royo-Vela, M. (2009). Rural-cultural excursion conceptualization: A local tourism marketing management model based on tourist destination image measurement. Tourism Management, 30(3), 419-428. DOI: 10.1016/j.tourman.2008.07.013
  74. Shishmanova, M. V. (2015). Cultural Tourism in Cultural Corridors, Itineraries, Areas and Cores Networked, Original Research Article. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 188(1), 246-254. DOI: 10.1016/j.sbspro.2015.03.382
  75. Singh R. B, & Mishra, D. K. (2004). Green Tourism in Mountain Regions Reducing Vulnerability and Promoting People and Place Centric Development in the Himalayas. Journal of Mountain Science, 1(1), 57-64. https://doi.org/10.1007/BF02919360
  76. Soyoung Kim, S., Mary, A., &Littrell, M. A. (2011). Souvenir buying intentions for self-versus others. Annals of Tourism Research, 28(3), 638-657. DOI: 10.1016/S0160-7383(00)00064-5
  77. Taghvaei, M., Gholami, Y. B., & Mousavi, A. (2010). A Study of Factors Affecting the Sustainability of Urban Tourism with Emphasis on Improvement and Revitalization of Urban Textures (Case Study of Central Texture of Mashhad). Journal of Geography and Planning (University of Tabriz), 16(36), 86-59. [In Persian].
  78. Timothy, D. J. (2005). Shopping tourism, retailing, and Leisure, Channel view publications. First edition, Clevedon. [In Persian]
  79. Yavari, H. (2011). Recognition of Iranian Handicrafts. Eleventh Edition, Tehran: Mahkameh Publications. [In Persian].
نشریه گردشگری شهری
دوره 10، شماره 3
آبان 1402
صفحه 89-110

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار